تفاوت نگاه دولت و مجلس به طرح گشایش اقتصادی

- طرح موسوم به گشایش اقتصادی که این روزها از سوی دولت مطرح شده است و اظهارنظرهای مختلفی درباره آن وجود دارد، عصر روز شنبه ۲۵ مرداد در برنامه «چالش» رادیو گفت‌وگو با حضور جعفر قادری عضو کمیسیون «برنامه، بودجه و محاسبات» مجلس شورای اسلامی و برخی کارشناسان مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

 

قادری در ابتدای این برنامه گفت: دو طرح مطرح شد یکی از طرح‌هایی که توسط رئیس جمهور مطرح شده این است که از اول مهر تا پایان سال حداکثر رقمی در حدود ۲۰۰ میلیون بشکه نفت را پیش فروش بکنیم برای یک تا دو سال آینده و نفت را تحویل دهیم، اما مبلغش را الان دریافت کنیم.

 

وی افزود: افرادی که این بشکه‌ها را در سررسید خریداری می‌کنند اگر قیمت بشکه نفت کاهش پیدا کند حداقل معادل سود سپرده‌های بلند مدت بانکی سود دریافت می کنند و اگر قیمت نفت افزایش پیدا کرده باشد؛ شرکت ملی نفت یک و نیم درصد کارمزد بگیرد و در بازار‌های بین الملل به فروش برساند که این طرح مورد قبول مجلس نبود.

 

نماینده مردم شیراز تصری کرد: طرح دیگری که در مجلس عنوان شد این بود که به جای پیش فروش، فروش با تخفیف نقدی نفت را داشته باشیم که خریدار بتواند آن را به واحد‌های داخلی یا به افرادی که می خواهند نفت را صادر کنند؛ بفروشد.

 

وی افزود: متاسفانه شرایطی که وزارت نفت ایجاد کرده این است که می‌گوید هر کسی می‌خواهد نفت خریداری کند و صادر کند مشخص کند که می‌خواهد به کجا صادر کند و امکان خرید محدود هم وجود ندارد اگر می‌خواهند نفت را خریداری کنند از این تعداد مشخص به بالا باشد که این باعث می‌شد که عملا خریداران محدود بشوند.

 

قادری ادامه داد: در طرحی که مجلس داده است حتی اگر کسی بخواهد یک بشکه هم خریداری کند چنین امکانی برایش فراهم می‌شود و آن‌هایی که می‌خواهند صادر کنند اگر برای مثال ۱۵ بشکه از هزار بشکه که خریداری شده را در اختیار داشته باشند می‌توانند کار صادر را انجام دهند و برای ما هم مهم نیست که این صادرات به کجا انجام می شود آیا به فراورده تبدیل می‌شود یا به صورت خام صادر می‌شود.

 

وی تصریح کرد: این کاری که مجلس در حال انجام آن است در راستای تلاش برای راه اندازی بازار بورس نفت برای مردم است و بر اساس آن؛ صادرکنندگان نفت در کنار وزارت نفت، نفت را صادر می کنند و حتی سرمایه گذاران خارجی پالایشگاه‌های داخلی اگر امکان صادرات نفت خام را داشته باشند؛ می‌توانند از ظرفیت طرح مجلس استفاده کنند و مشکل کشور نیز حل شود.

 

عضو کمیسیون «برنامه، بودجه و محاسبات» مجلس اظهار داشت: اما اشکال طرح آقای رئیس‌جمهور این بود که پول نفت را الان می‌گرفتند و دولت بعدی مقروض می‌شد که با توجه به محدودیت سقف برای صادرات نفت، بخشی از سهمیه توسط دولت قبل گرفته می شد؛ تصور کنید در حالتی که تحریم‌ها ادامه پیدا کند و قیمت نفت اضافه شود دولت امکان صادرات نفت نداشته باشد در این جا همه افرادی که پیش خرید انجام دادند مراجعه می‌کنند اگر نتوانند به افزایش قیمت دسترسی پیدا کنند تجمعاتی شکل می‌دهند و مشکلاتی به وجود می‌آید.

 

وی گفت: بنابراین طرح دولت ایرادات و اشکالات جدی داشت و ممکن است افزایش ناگهانی در قیمت نفت داشته باشیم و سود بادآورده نصیب افراد شود و بازار‌ها را به هم بریزد و مشکلات جدی ایجاد کند، اما در طرح مجلس این مشکلات وجود ندارد و در جهت مردمی سازی و همینطور ایجاد ظرفیت‌های جدید در داخل کشور و استفاده از ظرفیت‌های موجود پالایش و سایر منافع دیگر طراحی شده است.

رییس کمیته اقتصادی کمیسیون «برنامه، بودجه و محاسبات» افزود:حرف نمایندگان در مجلس این بود که این طرح باید در قالب لایحه تهیه شود تا نمایندگان با جزئیات در مورد آن نظر بدهند.

 

وی افزود: به هر حال این تخفیف‌هایی که داده می‌شود شاید نیاز باشد که به اطلاع مجلس برسد، چون ممکن است کاهش درآمد‌های نفتی را به دنبال داشته باشد گرچه الان دولت برای فروش خارجی ۱۵ درصد تخفیف با مجوز‌هایی که از رهبری گرفته شده؛ قائل شده و من نظر شخصی خودم این است که همان ۱۵% تخفیف خارجی را در داخل هم اعمال کنند به علاوه ۵ درصد تخفیفی که در قانون وجود دارد که اگر کسی نفت را در پالایشگاه داخلی تبدیل به فرآورده کند ۵ درصد زیر قیمت خلیج فارس به فروش گذاشته می‌شود و این ۵ درصد به ۱۵ درصد اضافه شود تا بشود ۲۰ درصد برای کسی که تبدیل فرآورده و سپس صادرات نفت داشته است و افرادی که نفت را در بازار بورس داخلی خریداری کردند فقط ۱۵ درصد تخفیف در صورت صادر کردن کردن به آن‌ها تعلق گیرد.

 

در ادامه این گفت‌وگو، سید حمید حسینی عضو اتحادیه‌ تولید کنندگان و صادر کنندگان نفت گاز پتروشیمی گفت: هنوز جزئیات طرح برای دولت معلوم نشده است طرحی در گروه خبرگان نفتی مطرح شده یک کار کارشناسی دو ماهه انجام شده است.

 

وی افزود: در این طرح به نظر من هیچکدام از معیار‌هایی که آقای قادری می گویند مطرح نیست اولا که این طرح در سران سه قوه مطرح شده و سران سه قوه طرح را تایید کردند و اگر رهبری تایید کند قطعا به تایید مجلس نیازی نیست و مجلسی‌ها در جزئیات این طرح می توانند مشارکت کنند، اما الان منتظرند اگر رهبری تایید کنند در حد سران سه قوه انجام می شود و نیازی نیست که دولت به تنهایی این پروژه را انجام دهد.

 

حسینی اظهار داشت: در اینجا بحث این است که ۸میلیارد دلار از طرح فروش اوراق تامین مالی بکنیم؛ این یک طرح متداول در دنیاست ظرفیت سازی می کنیم یعنی ۸ میلیارد دلار معادل چهارصدهزار بشکه ظرفیت نفت در کشور ایجاد می کنیم پس دوستان نگران نباشند که در آینده ظرفیت صادرات نفت نداریم و درحد ۲۰۰هزار بشکه می توانیم ظرفیت پتروشیمی کشور را زیاد کنیم

 

موافقت با کلیات طرح مجلس
قادری گفت: اولا من تایید میک نم این طرح در جلسات سه قوه مطرح نشده و دولت طرح را مطرح کرده، ولی مجلس طرح خود را روی میز گذاشته در حقیقت با کلیات طرح مجلس موافقت شده و آقای رئیس جمهور تاکید کردند که ما پیش فروش نفت را داشته باشیم و قبل از اینکه آقایان به جلسه سران قوا بروند در محضر آقای قالیباف بحث این بود که طرح دولت مشکلاتی ایجاد خواهد کرد و هیچ کسی نسبت به کاهش قیمت نفت تعهد و تضمینی نخواهد کرد و آقای رئیس جمهور گفتند اگر قیمت نفت کاهش پیدا کند ما به اندازه سود سپرده‌های بانکی آنرا تعهد و تضمین می کنیم. در طرح آقای رئیس جمهور کاهش قیمت نفت با ریسک بالایی مواجه است.

 

 حسینی در پاسخ گفت: ما گفته ایم اگر قیمت نفت کاهش پیدا کرد ما اصل پول را به شما بر میگردانیم.

در ادامه نوید سالک که به عنوان کارشناس بازار سرمایه در استودیوی چالش حضور داشت، گفت: اوراق نفتی به طور کلی یک ابزار مناسب برای تامین مالی است خصوصا اگر در جزئیات این طرح اختیارات تبعی هم به آن اضافه شود یعنی ما یک کف و یک سقف در سود این دوسال در نظر بگیریم و مشخص کنیم لذا پیش بینی می شود قیمت نفت بعد از بیماری کرونا به قیمت قبل برگردد و به همین دلیل باید سود به صورتی باشد که دولت بعدی مقروض نشود این در رابطه با طرح مجلس است یکی از ایراداتی که دکتر قادری به طرح دولت مطرح کردند این بود که معلوم نیست ما در دوسال آینده امکان فروش آن را داشته باشیم پس چه تضمینی هست کسانی که الان نفت می خرند در آینده بتوانند آنرا بفروشند؟ با این منطق در دوسال آینده وضع بهتر خواهد شد و فروش نفت راحتتر اتفاق خواهد افتاد.

 قادری در پاسخ گفت: صادرات نفت با مقادیر کمتر با ظرفیت پانزده هزار بشکه یا کمتر از آن است چرا که وزارت نفت چنین امکانی نمی دهد و اصلا منطقی نیست در شرایط فعلی از فروش نفت بخواهیم درآمد بدست آوریم در حال حاضر وزارت نفت به خریداران خارجی پانزده درصد تخفیف می دهد و به خریدار داخلی پنج درصد تخفیف میدهد قیمت بورس کالا همیشه از فروش شرکت نفت بیشتر است.

قانون هدفمندی یارانه‌ها می گوید پالایشگاه داخلی نباید کارگزار دولت باشد برای پالایشگاه‌های داخلی تخفیفی را قائل می شویم که اگر خریدار نفت باشد پایین‌تر از قیمت نفت، نفت به آن‌ها تعلق می گیرد، ولی الان با این طرح پالایشگاه را وادار می کنیم که خلاف قانون برای دولت کار کند.

نوید سالک در ادامه در مورد طرح گشایش اقتصادی رییس جمهور گفت: این طرح چند مزیت دارد یکی ثبات متغییر‌های پولی از این جهت که دولت کسری بودجه را از بانک مرکزی تامین نمی‌کند و باعث تورم نمی شود و ثبات اقتصادی اتفاق میافتد خرید با اوراق سلفی استاندارد تفاوتی که دارد این است که شما یک کالا را پیش خرید می کنید و در یک بازار ثانویه آنرا خرید و فروش می‌کند. البته جزئیات این طرح مشخص نیست و نگرانی راجع به اینکه این بدهی برای دولت بعد خواهند ماند قطعا برطرف می شود احتمالا قیمت نفت بالاتر خواهد رفت و فرصت بیشتری داریم که خودمان را با تحریم‌ها تطبیق بدهیم.

سالک افزود: بخشی از بودجه عمرانی و بخشی جاری است وقتی کسری بودجه اتفاق میافتد از بودجه‌ی عمرانی کم می کنند و نباید تصور کرد این اقدام دولت برای جبران کسری بودجه است.

حسینی سخنگوی صادرکنندگان فراورده‌های نفتی در پاسخ به موضوع جبران کسری بودجه با این طرح گفت: اگر برای تامین کسری بودجه دولت قرار است این اوراق پخش شود ما به عنوان بخش خصوصی به هیچ وجه راضی به اجرای این طرح نیستیم.

دولت از صندوق توسعه‌ی ملی استفاده نکرده و قطعا می تواند هزینه‌های جاری را از سایر منابع مانند اوراق بدهی و صندوق توسعه ملی تامین کند.

برنامۀ گفت­‌وگومحور «چالش» به تهیه‌کنندگی نازنین کتابچی از ساعت ۱۵:۰۵ روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه به مدت ۵۰ دقیقه و با هدف پیگیری مطالبات رهبری و مردم درباره پاسخگوئی مسئولان از رادیو اقتصاد پخش می‌شود.