آمریکا در پی فعال کردن مکانیسم ماشه؛ پاسخ ایران چه خواهد بود؟

– پایگاه تحلیلی «ریسپانسیبل استیت کرفت» در گزارشی به موضوع تهدید آمریکا مبنی بر فعال کردن مکانیسم ماشه (بند بازگشت خودکار تحریم‌ها براساس توافق هسته‌ای) در پی شکست قطعنامه پیشنهادی واشنگتن برای تمدید نامحدود تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت و پیامد‌های آن پرداخت.

این گزارش با اشاره به تلاش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که تغییر پیش نویس قطعنامه پیشنهادی و به موازات آن تغییر لحن آمریکا به دلیل آگاهی از مخالفت‌ها را نیز در پی داشت، نوشت «آمریکا پیشتر تهدید کرده بود که شکست قطعنامه پیشنهادی اش پایان تلاش‌های این کشور برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران نیست و واشنگتن مکانیسم ماشه را فعال می‌کند؛ تهدیدی که با واکنش ایران، اروپا، روسیه و چین مواجه شده بود؛ طرف‌های اروپایی توافق هسته‌ای ایران، چین و روسیه گفته بودند که از اقدام آمریکا حمایت نمی‌کنند و این کشور نمی‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند چرا که آمریکا دیگر عضو برجام نیست.»

این گزارش می‎گوید «ایران از زمان خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ تحت تحریم‌های بیشتری قرار گرفته و دسترسی اش به مزایای توافق را از دست داده است؛ لغو تحریم تسلیحاتی یکی از معدود مزایایی است که از توافق برجام باقی مانده است؛ تلاش آمریکا برای تمدید این تحریم‌ها از چند جهت برای ایران غیرقابل پذیرش است.»

نخست اینکه، ایران را تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل نگه می‌دارد که از نظر تهران به معنای از دست رفتن دستاورد‌های برجام است.

دوم، تمدید تحریم تسلیحاتی؛ ایران همواره اصرار داشته برجام محدود به مسائل هسته‌ای است و هرگز در مورد قابلیت‌های موشکی اش که بخش عمده‌ای از رویکرد دفاعی و بازدارندگی این کشور محسوب می‌شوند، مذاکره نمی‌کند.

ایران تاکید دارد که حق توسعه تسلیحات دفاعی اش انکارناپذیر است؛ تقویت قدرت دفاعی ایران با توجه به تجربه ۸ سال جنگ عراق علیه این کشور، برای این کشور بسیار اهمیت دارد.

و در نهایت سه، ایران قطعنامه ۲۲۳۱ را جرء لاینفک برجام می‌داند؛ زیرا به توافق مذکور مشروعیت می‌بخشد؛ بنابراین نقض قطعنامه ۲۲۳۱ نقض توافق بین المللی برجام است و به معنای از دست رفتن مشروعیت و حمایت جهانی توافق هسته‌ای محسوب می‌شود.

گزارش در ادامه به بررسی پیامد‌های احتمالی فعال شدن «مکانیسم ماشه» توسط آمریکا پرداخته و می‎نویسد «در این صورت شورای امنیت سازمان ملل با چالش بزرگی مواجه شده و عملا به دو گروه آمریکا و حامیانش از یک سو و طرفین توافق هسته‌ای از سوی دیگر تقسیم می‌شود که نبردی حقوقی را دنبال می‌کنند.»

فعال شدن «مکانیسم ماشه» برای ایران نیز این سوال را ایجاد می‌کند که مزایای ماندن در برجام چیست و اگر بنا به از دست رفتن بزرگ‌ترین دستاورد امنیتی و سیاسی ناشی از برجام باشد، منطقی نیست که در این توافق بماند.

- واکنش ایران از طریق گزینه‌های متعدد موجود: گزینه‌های ایران برای واکنش در برابر فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند به ۳ شکل تعلیق اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی برجام، از سرگیری غنی سازی قابل ملاحظه اورانیوم و کاهش قابل ملاحظه میزان بازرسی‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی نمایان شود؛ اقدام ایران در این راستا و اقدام‌های مشابه می‌تواند حتی دست بالاتری را به تهران در مذاکرات احتمالی آتی بدهد؛ همانطور که در مذاکرات ۲۰۱۵ داده و به امضای برجام منتهی شد.

گزارش در پایان می‎گوید «ایران گذشته از گزینه‌های مذکور، دو گزینه خروج کامل بر برجام و ان پی تی را نیز دارد.»