سامانه شاد و آسیب‌های فضای مجازی برای دانش آموزان
علیرضا کاظمی در گفت‌وگوی مشروح با میزان به آسیب‌شناسی علت و ریشه وقوع برخی حواشی در برخی مدارس تهران با تاثیرگذاری از فضای مجازی پرداخت و گفت: آموزش و پرورش یک مجموعه چهارچوب‌دار و قانونمندی است که برای اداره مدارس چهارچوب‌های مشخصی را تدوین کرده‌است.
وی ادامه داد: اداره این فضای آموزشی بسیار فضای مقدس است و خانواده‌ها هم با اعتماد و اطمینانی که به وزارت آموزش و پرورش و این نظام دارند، فرزندانشان را به عنوان امانت تحویل مدرسه داده‌اند. طبیعتا مجموع این دو نگاه ما را مکلف را به فعالیت‌های آموزشی و تربیتی می‌کند که در چهارچوب‌های قوانین موجود باید به اداره این مجموعه آموزشی بپردازیم.
معاون حاجی میرزایی خاطرنشان کرد: نکته اولی که باید به آن اشاره کرد این است که گاهی اوقات اتفاقاتی در درون آموزش و پرورش صورت می‌گیرد که ریشه در بیرون مدرسه دارد، این مساله را به صراحت می‌توان عنوان کرد که بسیاری از اتفاقات صورت گرفته در مدارس ریشه در خود مدارس ندارد.
کاظمی خاطرنشان کرد: فرهنگیان، معلمان کشور ما با نهایت دلسوزی مانند پدران و مادران این جامعه مسئولیت تربیت دانش آموزان را برعهده دارند و با تمامی رویکرد‌های آموزشی در حال تلاش هستند تا این وظیفه را به بهترین نحو انجام دهند ونسل خوبی را به جامعه تحویل دهند.
وی ادامه داد:، اما باید به این مساله توجه کرد که حضور دانش آموزان در مدرسه تمامی بخش کار نیست و به طور متوسط دانش آموزان حدود پنج ساعت در اختیار مدرسه است و تازه اگر این مدت هم به طور واقعی در اختیار مدرسه باشد و ممکن است در همان زمان حضور در مدرسه نیز در فضای خارج از مدرسه سیر کند.
کاظمی خاطرنشان کرد: ما محصول و فرایند تربیت دانش آموزان را نتیجه و برآیند سه مجموعه آموزش و پرورش، خانواده و جامعه می‌دانیم که در شرایط فعلی فضای مجازی نقش‌ها را در جامعه جابه‌جا کرده است و اگر قبلا مدرسه نقش اول را داشت و خانواه نقش دوم و به تبع آن جامعه نقش سوم را داشت، در شرایط فعلی شاهد هستیم که فضای عمومی جامعه، رسانه و فضای مجازی نقش کلیدی‌تر و تاثیرگذارتری را بر دانش آموزان دارد.
معاون حاجی میرزایی تصریح کرد: آنچه در آموزش و پرورش مدیریت می‌شود و برای آن برنامه‌ریزی می‌شود، در چهارچوب مسائل تربیتی و چهارچوب‌ها و رویکرد‌های موجود در سند تحول بنیادین است و اگر اتفاقی در حوزه آموزش و پرورش در یک یا چند مدرسه در بین چندصدهزار مدرسه اتفاق افتاده است، مطمئن باشید که این مسائل ریشه در نظام تعلیم و تربیت ندارد و هیچ جایگاهی ندارد و این مساله بیشتر به مشکلات فرهنگی برمی‌گردد که در سطح جامعه به طور کلی وجود دارد.
وی ادامه داد: آموزش و پرورش به طور کلی تلاش می‌کند که از حریم فرهنگی و تربیتی نظام تعلیم و تربیت به شدت صیانت کند و بچه‌ها را در راستای اهداف خودش و در راستای اهداف سند تحول بنیادین وزارت آموزش و پرورش تربیت کند.
کاظمی در ادامه به سوالی تشریح تمهیدات اندیشده شده در مدارس برای درامان ماندن دانش آموزان از آسیب‌های فضای مجازی با توجه به حضور دانش آموزان در فضای اینستاگرام و تلگرام پاسخ داد و خاطرنشان کرد: تاثیرگذاری فضای مجازی بر دانش آموزان امر اجتناب ناپذیری است چراکه اکنون شاهدیم فرزندانمان در خانه هم به طور کامل در فضای مجازی سیر می‌کنند و طبیعتا انتقال فضای سنتی قبلی به فضای هوشمند فعلی این اشکالات ممکن است که ایجاد شود.
وی ادامه داد: برای اینکه خانواده‌ها و دانش آموزان بتوانند از سواد رسانه ای، سواد فضای مجازی، مهارت‌های لازم برای استفاده از فضای مجازی، مهارت‌های لازم برای نظارت بر فضای مجازی برخوردار شوند باید زیرساخت‌هایی که باید در کشور وجود داشته باشد تا بتواند این فضا را مدیریت و نظارت کند، اما همانطوری که می‌دانید ما هنوز نتوانستیم به چهارچوب درستی در فضای مجازی برسیم تا بتوانیم این فضا را به فضایی امن، ایمن و درست برای دانش آموزان تبدیل کنیم.
معاون حاجی میرزایی تصریح کرد: در این شرایط از یکسو با هجوم دانش آموزان، جامعه و مردم به سمت فضای مجازی مواجه شده‌ایم و از یکسو شاهد فقدان نظارت‌ها و چهارچوب‌هایی است که هنوز تکلیف برخی از این پیامرسان‌ها را هیچ‌کس نتوانسته مشخص کند و هنوز فرزندان و جامعه در پیامرسان‌هایی که فعالیتشان به صورت قانونی هم تعریف نشده سیر می‌کنند و به سادگی به انواع مسائل دسترسی دارند و بخشی از این مساله به زیرساخت‌های موجود در کشور برمی‌گردد که عملا باید چهارچوب‌هایی در این حوزه تدوین شود.
وی در پاسخ به سوال دیگری در خصوص انتقادات کارشناسان آموزش و پرورش مبنی بر اینکه استفاده از سامانه شاد به عنوان پیامرسان‌ها دانش آموزان را به سمت فضای مجازی سوق می‌دهد، خاطرنشان کرد: به نظر من آموزش و پرورش یکی از دستگاه‌هایی بود که در بحران کرونا توانست سربلند از این بحران عبور کند و یا این بحران را برای استمرار خدمات آموزشی با استفاده از این سامانه مدیریت کند.
کاظمی تصریح کرد: شما پیش از این معرفی سامانه شاد در همان ایام اخیر شاهد بودید که برخی مدارس به انواع و اقسام سامانه‌ها و پیامرسان‌ها متصل شدند در حالی که برخی از این سامانه و پیام‌رسان وجاهت قانونی نداشته و مشکلات بسیاری در آنان دیده می‌شد که نمی‌توانستیم جلوی بسیاری از این مسائل را بگیریم.
وی ادامه داد: بهترین راهی که در این زمینه در پیش رو داشتیم این بود که یک فضای امن، سالم، قابل کنترل و قابل نظارتی برای دانش آموزان فراهم کنیم که راه اندازی سامانه اختصاصی شاد از جمله این اقدامات بود.
معاون حاجی میرزایی خاطرنشان کرد: به نظرم آموزش و پرورش در این فضا با کمک همه مسئولان کشور توانست اقدام شایسته‌ای را انجام داد و امروز نزدیک بین سیزده تا پانزده میلیون دانش آموز در سامانه شاد فعالیت آموزشی انجام می‌دهند.
کاظمی خاطرنشان کرد: البته ما در سامانه شاد با نقایصی در این زمینه روبه‌رو هستیم و آموزش و پرورش برای استمرار فعالیت‌های آموزشی صرفا به این سامانه اتکا نکرده است و اتفاقا هیچ اجباری هم در کار نبوده است.
وی ادامه داد: به هرحال بسیاری از خانواده‌ها ممکن است که از وجود تبلت، حداقل سیستم هوشمند بر روی گوشی برای استفاده از سامانه شاد برخوردار نباشند.
معاون حاجی میرزایی خاطرنشان کرد: ما دانش آموزان را به سه دسته تقسیم کرده‌ایم، اول دانش آموزانی که به اینترنت و سامانه شاد دسترسی داشتند، دسته دوم افرادی افرادی هستند که از گوشی و سیستم پردازنده خوبی برخوردار بوده‌اند، اما از دسترسی به اینترنت پرسرعت برخوردار نبودند که برای این افراد آموزش‌ها را از طریق صدا و سیما و تدریس تمامی محتوا‌های آموزشی به پیش بردیم.
وی ادامه داد: دسته سوم هم به دانش آموزانی برمی‌گردد که از هیچ گونه امکانات برخوردار نیستند که برای آنان بسته‌های آموزشی فرستاده و طراحی شد. اتفاق جالبی که امسال صورت می‌گیرد این است که در سال تحصیلی جدید با یک سامانه شاد بسیار متفاوت روبه‌رو آغاز خواهیم کرد.
معاون حاجی میرزایی ادامه داد: سامانه شاد در ارتقای امکانات خود به قابلیت‌های بسیاری بالایی خواهد رسید که برای خدمات آموزشی بتواند به خانواده‌ها و دانش آموزان فعالیت کاملی را خواهد داشت، البته ما نیاز به همکاری والدین و دانش آموزان در این عرصه خواهیم داشت.
وی ادامه داد: اکنون جنبه نظارتی که خانواده‌ها می‌توانند در این مساله ایفا کنند بسیار اهمیت دارد و در شرایط کرونایی این وظیفه به عهده والدین است که ببینیم اساسا این دانش آموزان واقعا به صورت مجازی در کلاس درس مشارکت دارد یا خیر.
معاون حاجی میرزایی تصریح کرد: اکنون به سمتی می‌رویم که این فضا را واقعی کنیم و استفاده از سامانه‌ها و ابزار‌های متصل به سامانه شاد امسال می‌تواند کاملا فضای جدیدی را آغاز کند. در هر لحظه در حال برنامه‌ریزی برای آن هستیم تا بتوانیم به صورت به ساماندهی دانش آموزان در فضای مجازی بپردازیم.
وی در ادامه به تشریح امکانات مصداقی افزوده شده به سامانه شاد پرداخت و تاکید کرد: این مساله همچنان در حال ارزیابی است، اما در تلاش هستیم که به طور کامل ارتباطات تصویری، صوتی، متقابلی، دوطرفه، چندطرفه، نرم افزار‌های آزمون ساز، نرم افزار‌های ارزشیابی را در سامانه شاد داشته باشیم.
کاظمی خاطرنشان کرد: طبیعتا تربیت در فضای مجازی به تنهایی صورت نمی‌گیرد و فضای مجازی نقش مکمل فضای تربیتی و آموزشی را برعده دارد و هیچ مساله‌ای جایگزین ارتباط چهره به چهره دانش آموزان با معلم نمی‌شود.
وی ادامه داد: بسیاری از رفتار‌های تربیتی را دانش آموزان از رفتار‌های حاکم بر مدرسه و تعاملات گروهی می‌گیرد و مطمئنا انتظاراتی را که ما از فضای واقعی داریم را نمی‌توانیم از فضای مجازی داشته باشیم بلکه فضای مجازی بخش‌هایی از انتظارات ما را در این شرایط کامل کند.
کاظمی خاطرنشان کرد: طراحی‌های مختلفی برای آغاز سال تحصیلی جدید در سه سناریو وضعیت سفید، وضعیت زرد و وضعیت قرمز پیش‌بینی کرده‌ایم و امیدواریم که سال تحصیلی را از ۱۵ شهریورماه سال جاری با رعایت همه پروتکل‌های بهداشتی در هر کدام از این شرایط رو به جلو می‌بریم تا سال آینده برای دانش آموزان سالی پرنشاط و پرانگیزه و متفاوت نسبت به سال‌های گذشته مبدل شود.