عرفه چیست و در روز عرفه چه باید کرد؟

محمد حسین‌نیا در گفت‌وگو با پیرامون ارزش و اهمیت روز عرفه گفت: منزلت روز عرفه به حدی است که پیرامون آن بیان شده چنانچه کسی در ماه رمضان و در شب قدر نتوانسته توبه کند و از درگاه خداوند متعال مغفرت طلب کرده باشد، می‌توانند در روز عرفه به این مهم دست یابد.

***عرفه معرفت توحیدی را در انسان ایجاد می‌کند

وی در همین راستا ادامه داد: روز عرفه روز بسیار بزرگی است، عرفه معرفت توحیدی را در درون انسان‌ها ایجاد می‌کند و در ادامه آن زمینه قربانی کردن و یادآوری این مسئله مهم که باید منیت‌های درونی را قربانی کرد را به یاد انسان‌ها می‌آورد.

حسین‌نیا پیرامون روز عرفه ابراز کرد: روز عرفه روزی بزرگ برای حجاجی است که در حج شرکت کردند و  مقتدای خود یعنی امیر الحجاج «امام زمان (عج)» را همراهی کرده‌اند، این حرکت انسان را به سوی رفع موانع وجودیش در عرفات سوق می‌دهد، انسان‌های سالک از این امر استفاده فراوانی می‌کنند، زیرا می‌توانند به اوج اتصال با خداوند دست یابند و این فضیلتی ارزشمند برای هر انسان محسوب می‌شود.

***«عرفه» دعایی برای سلوک مومنان

این کارشناس علوم قرآنی به ارزش و جایگاه «دعای عرفه» اشاره و بیان کرد: معارف ما در لسان ادعیه نهفته است از این رو پارامتر‌هایی که به صورت دعا بیان شده معارف ارزشمند و سبک زندگی اسلامی مناسب را به ما ارائه می‌کند، یکی از این ادعیه «دعای عرفه» است، «دعای عرفه» بزرگترین و زیباترین دعایی است که برای سلوک مومنان ارائه شده.

وی «دعای عرفه» را ارتباطی ارزشمند بین انسان و پروردگار دانست و تاکید کرد: «دعای عرفه» اتصال بین انسان و خداوند متعال را به دنبال دارد لذا خواندن این دعا به همراه معنایش می‌تواند اساسی‌ترین دستورالعمل‌ها و نتایج را به انسان بیاموزد.

حسین‌نیا ترتیب قرار گرفتن معانی ارزشمند «دعای عرفه» را مورد بررسی قرار داد و اظهار کرد: هنگامی که «دعای عرفه» را می‌خوانیم شیوه دعا کردن را می‌آموزیم، در بخش اول «دعای عرفه» «امام حسین (ع)» در هنگام صحبت کردن و راز و نیاز و نیایش با پروردگار ابتدا جملات را با تقدیر از خداوند شروع کرده‌اند و به بیان ویژگی‌های خداوند متعال در لسان دعا پرداخته اند، این شیوه ارتباط برقرار کردن با معبود مقوله‌ای تاثیر گذار است، ایشان در این بخش به الطافی که خداوند متعال برای انسان انجام داده و لطفی که در حق تک تک انسان‌ها داشته اقرار می‌کند.

***اقرار و شهادت به ربوبیت خداوند توسط «امام حسین (ع)» در دعای عرفه 

وی در همین راستا ادامه داد: توصیف خدای متعال، اقرار و شهادت به ربوبیت خداوند بخش ارزشمندی از «دعای عرفه» است، در این دعا بعد از حمد و بیان مقامات خداوند متعال اقرار به ربوبیت حضرت حق شده است، «امام حسین (ع)» در این دعا نحوه ارائه نعمت‌های پروردگار را خود نیز تک تک معرفی می‌کند و در عین حال خود را ناچیز در مقابل قدرت الهی می‌داند و می‌فرمایند: «خداوندا تو با نعماتی که به من دادی مرا مطرح کردی مرا از خاک آفریدی مرا با احسان و لطفت از رحم مادر خارج کردی از من مراقبت کردی در حالی که موجودی ناتوان بودم رحمت خود را نسبت به من عطا فرمودی»، «دعای عرفه» بند بندش تشکیل شده از نگاهی ژرف و عمیق به حقیقتی بزرگ است.

حسین‌نیا در مورد نقش ولایت در «دعای عرفه» ابراز کرد: با خواندن هر فراز از «دعای عرفه» و تفکر در آن معارفی عظیم و جدیدی را در می‌یابیم اموری که همواره از کنار آن به راحتی عبور کردیم و اینکه مولایمان «سید الشهدا (ع)» آن را بیان کرده است، هنگامی که «امام حسین (ع)» در مقابل پروردگار قرار گرفتند و به بیان دعا پرداختند خضوع و خشوع ایشان در مقابل پروردگار ستودنی است، در «دعای عرفه» کلماتی گوهربار که تامل در آن انسان را به تفکر عمیق وا می‌دارد مطرح شده است، در اینجا انسان مومن دست خود را در دستان، ولی و مولای خود گذاشته و با او به سیر و سلوک دینی می‌پردازد و از تمام تعلقات و دلبستگی‌های دنیوی دل می‌کند و به واسطه این سیر به سوی توحید به تعالی می‌رسد.

• بیشتر بخوانید:
• برای شنید دعای عرفه اینجا کلیک کنید

***اهمیت دعای عرفه از نظر تربیتی

این کارشناس علوم قرآنی پیرامون دیگر ابعاد «دعای عرفه» بیان کرد: در «دعای عرفه» به عطوفت خدای متعال نسبت به انسان اشاره مستقیم شده و خضوع و خشوع بنده نیز در برابر پروردگار مطرح گردیده است، این امر از نظر تربیتی بسیار ارزشمند و قابل توجه است از سوی دیگر هنگامی که «امام حسین (ع)» پس از حمد و بیان مقامات خداوند متعال، تک تکه نعمات ریز خداوند را دانه به دانه برمی‌شمرد می‌توان دریافت که این وجود بزرگوار تا چه حد به معرفت الهی دست یافته است و در ادامه به جریان توحید و حقیقتی که در درون این امام بزرگوار شکل گرفته و نحوه قرار گرفتن ایشان در برابر ربوبیت خداوند متعال مطرح می‌شود، این مهم ارتباط پروردگار نسبت به انسان را مورد برررسی قرار می‌دهد لذا می‌توان «دعای عرفه» را درسی دانست که از طریق ولایت «ائمه معصومین (ع)» خصوصا «امام حسین (ع)» انتقال یافته است.

وی نقش ولایت و امامت را در راهنمایی بشر مورد بررسی قرار داد و تاکید کرد: ولایت و امامت واسطه‌ای برای دستگیری و سوق دادن ما به سوی مقام معرفت هستند. راهنمایی آنان و پیروی مومنان از امامت و ولایت نزدیک شدن به حقیقت دانسته می‌شود و این بسیار قابل توجه است.

حسین‌نیا به فرازی دیگر از «دعای عرفه» اشاره و اظهار کرد: در یکی از فراز‌های «دعای عرفه» بندگان از خداوند می‌خواهند تا آنان را از شر شیطان در امان نگهدارد و عمل آنان را خالص و مقبول در گاهش قرار دهد این دعا نشان می‌دهد که تا چه حد شیطان در کمین بندگان قرار دارد و برای به انحراف کشیدن انسان‌ها آماده است، در «دعای عرفه» بیان شده اگر توانستیم عمل خود را خالص و برای رضای خداوند متعال قرار دهیم قطعا عرفه را درک کردیم و در این زمینه به مولای خود «اباعبد الله الحسین (ع)» اقتدا کرده ایم.

وی پیرامون فراز‌هایی دیگر از «دعای عرفه» ابراز کرد: در یکی از فراز‌های «دعای عرفه»، «امام حسین (ع)» به درگاه خداوند متعال می‌فرماید: «ای پروردگاری که سختی را از دوش حضرت «ابراهیم (ع)» برداشتی و ذبح گوسفند را برای او مقرر داشتی،‌ ای پروردگاری که دعا‌های حضرت «زکریا (ع)» را بر آورده فرمودی» و در نهایت دعا به جای می‌رسد که «اباعبد الله الحسین (ع)» با نگاهی به جریانات آینده و واقعه کربلا به نوعی رویداد‌ها را پیش بینی و خدا را بخاطر لطف و عزمتش شکر می‌کند.

***«دعای عرفه» بیانگر حقایقی است که در عالم هستی رخ می‌دهد

حسین‌نیا به بررسی «دعای عرفه» پرداخت و تصریح کرد: «دعای عرفه» بیانگر حقایقی است که در عالم هستی رخ می‌دهد و همه این‌ها به مرکز قدرت یعنی پروردگار متصل می‌شود، «امام حسین (ع)» این مهم را برای مردم جامعه توصیف و قدرت لایزال الهی را با همه ابعادش ترسیم می‌کند و انسان را از دلبستگی‌های مادی بر حذر می‌دارد، زیرا ریشه این وابستگی را دام شیطان معرفی می‌کند لذا می‌توان به جرات گفت که ولایت و امامت در حقیقت کارشناسان دنیوی و آخرتی هستند که راه را برای مومنان و انسان‌هایی که خواهان حقیقت هستند به وضوح روشن می‌کنند.

وی در همین راستا خاطرنشان کرد: نباید فراموش کنیم که طمع دنیا ما را به سمت طاغوت سوق می‌دهد بی توجهی به دنیا قطعا اعتبار طاغوت را پایین می‌آورد در عین حال باید توجه داشت که «دعای عرفه» یک رابطه اجتماعی و یک بعد فردی را مطرح می‌کند و بالاتر از همه حقیقت توحید را ارائه می‌کند.