اعمال مخصوص روز و شب «عرفه»
محمد جواد رجب زاده در گفت‌وگو با پیرامون جایگاه و اهمیت «روز عرفه» گفت: جایگاه «روز عرفه» در دین مبین اسلام و در نگاه مسلمین بسیار با ارزش و با اهمیت است، «روز عرفه» در حقیقت روز جهانی دعا است، این مهم در قاموس عرفه نهادینه شده تا جایی که «امام باقر (ع)» فرمودند: «روز عرفه» روز دعا و روز درخواست از محضر حق تعالی محسوب می‌شود.
رجب زاده علت نامگذاری «روز عرفه» با عنوان روز دعا را مورد بررسی قرار داد و افزود: ما در طول سال روز‌های متعددی با عناوین مختلف داریم، روز‌هایی مانند روز طبیعت یا روز مادر که همه این‌ها یادآور ارزش و جایگاه هر یک از این مقوله‌ها هستند. روز دعا نیز به علت جایگاه و ارزش فراوانش در دین اسلام تاثیرش بر درون انسان در روزی به نام «روز عرفه» جای گرفته است.
وی پیرامون تاکید «ائمه معصومین (ع)» بر «روز عرفه» و دعا در این روز ابراز کرد: در روایات تاریخی آمده است در زمان برگزاری مراسم عرفه فرد مستمندی نزد «امام سجاد (ع)» رفت و از وی درخواست کمک کرد، «امام سجاد (ع)» که همواره دستگیر نیازمندان و در کمک به آنان پیش‌قدم بودند در تذکری به فرد مستمند فرمودند: «چرا در این روز عزیز از خداوند درخواست نمی‌کنی و خواسته خود را از بندگان خدا طلب می‌کنی؟»، این مسئله نشان می‌دهد که دعا و درخواست از خداوند متعال حتی در جزئی‌ترین امور نیز باید به درگاه پروردگار متعال باشد.
رجب زاده «روز عرفه» را روز استجابت دعا دانست و تصریح کرد: «روز عرفه» روز استجابت دعا است این روز روزی ویژه و خاص محسوب می‌شود، «امام سجاد (ع)» پیرامون «روز عرفه» فرموده‌اند: «دعا حتی از جنینی که در بطن مادر است مستجاب می‌شود چه رسد به دعا برای رزق و روزی شما»، «روز عرفه» روضه گدایی از حضرت حق است و هیچ کس در این روز دست خالی از در خانه خدا باز نمی‌گردد.
*** «روز عرفه» روز استغفار و توبه
وی بار دیگر ابعاد «روز عرفه» را مورد بررسی قرار داد و تاکید کرد: «روز عرفه» روز استغفار و توبه به درگاه حق تعالی است اگر کسی موفق نشده باشد در شب قدر استغفار کند و به درگاه خدا توبه کرده و اکنون در جرگه غفلت زدگان قرار گرفته قطعاً در «روز عرفه» می‌تواند این نقیصه را جبران کند، روز عرفه فرصتی است مناسب برای بندگان جامانده از مغفرت الهی لذا باید این روز را دریابیم.
رجب زاده یکی از پر فضیلت‌ترین اعمال در «روز عرفه» را خواندن زیارت عاشورا و یا حضور در بارگاه «امام حسین(ع)» دانست و تاکید کرد: در روایتی از «امام صادق (ع)» آمده است: روزی فردی به دیدار «امام ششم (ع)» رفت «امام صادق (ع)» از ایشان پرسید آیا امسال به حج رفته‌ای او در پاسخ گفت خیر، اما در زمان عرفه زیر قبه «امام حسین (ع)» بودم و در آنجا دعا کردم «امام صادق (ع)» فرمودند: پس تو چیزی را از دست نداده ای و توانستی به ثواب «روز عرفه» دست یابی».
وی در همین راستا ادامه داد: اولین گروهی که مورد لطف و عنایت خداوند در «روز عرفه» قرار می‌گیرند افرادی هستند که زیر قبه «سیدالشهدا (ع)» قرار گرفته‌اند و دعا می‌خوانند باید به این مهم توجه داشت که عرفه بعد از اربعین یکی از بزرگترین روز‌های دینی ما محسوب می‌شود جایگاه و اهمیت زیارت «سیدالشهدا (ع)» به قدری است که چنانچه کسی نیت کند و حسرت بخورد که ای کاش در «روز عرفه» زیارت «امام حسین (ع)» می‌رفت قطعاً ثواب زیارت برای او نوشته می‌شود.
***دعای عرفه دنیایی از معرفت
این کارشناس علوم قرآنی فضیلت دعای عرفه را برشمرد و تاکید کرد: دعای عرفه از زبان «امام حسین (ع)» بیان شده و یکی از برترین ادعیه‌ها در روز عرفه محسوب می‌شود، توصیه می‌شود مومنان علاوه بر قرائت دعای عرفه به معنای فارسی آن نیز توجه کنند و در آن تفکر و تدبر کنند. این دعا دریایی از معرفت است و چنانچه در آن تفکر نگردد بهره لازم از آن برده نمی‌شود لذا با خواندن معنای دعا نیز می‌توان به معرفت افزایی خودمان کمک کنیم.
وی یکی از فراز‌های دعای «روز عرفه» اشاره و ابراز کرد: در یکی از فراز‌های دعای «روز عرفه» آمده است: خدایا توفیقی به من بده که چنان از تو بترسم که گویی حس کنم تو را میبینم و تو را ناظر بر اعمال و رفتار بدانم تا بدین وسیله گناه نکنم و دست به خطا نبرم در هنگام نماز هنگامی که در مقابل پروردگار عالم می‌ایستم با تمام وجود باور کنم که خدای مهربان در برابرم حضور دارد و مرا نگاه می‌کند تا تختی در اعمالم نداشته باشم.
رجب زاده به اعمال «روز عرفه» اشاره و ابراز کرد: غسل در «روز عرفه» به عنوان یکی از اعمال مهم و برتر در این روز شناخته شده است از سوی دیگر زیارت «امام حسین (ع)» نیز بسیار پر فضیلت است همچنین نمازی برای این روز ذکر شده است که قبل از نماز ظهر در محلی غیر مسقف باید به جا آورده شود، روزه گرفتن یکی دیگر از اعمال ارزشمند در «روز عرفه» محسوب می‌شود.
*** جایگاه دعا در سبک زندگی اسلامی
این کارشناس علوم قرآنی جایگاه دعا در سبک زندگی را مورد بررسی قرار داد و افزود: دعا تاثیرات متعددی را برای زندگی تک تک افراد دارد علاوه بر اینکه آرامش روحی برای آنان به ارمغان می‌آورد، آثار تربیتی و تکوینی نیز در آن نهادینه شده است به همین دلیل، دین اسلام نگاهی ویژه نسبت به دعا دارد.
وی در همین راستا ادامه داد: دین مبین اسلام همواره تاکید نموده هر آنچه را که می‌خواهید از خدا طلب کنید نه از بندگان و حتی اگر انسانی موفق و توانایی در زندگی هستید باز نیز به درگاه پروردگار رجوع کنید و از خداوند موفقیت‌های بیشتر برای آینده طلب کنید بدین ترتیب شما عجز و ناتوانی خود را به درگاه پروردگار ارائه نموده اید و خداوند رحمت بی نهایتش را شامل حال شما می‌کند.
*** موفقیت با چاشنی دعا
رجب زاده پیرامون ضرورت دعا و درخواست از درگاه پروردگار اظهار کرد: مومنین موظف هستند همه حاجات خود را از خداوند بخواهند بدین ترتیب آن‌ها موفقیت با چاشنی دعا خواهند داشت که این بسیار ارزشمند است، بندگان در این حالت به خداوند می‌گویند: «خدایا من به رحمت تو نیازمندم و هر گاه تو اراده کنی بر چیزی این امر میسر می‌گردد لذا من رزق و روزی خود و درخواست‌های دنیوی و اخروی خود را از تو طلب می‌کنم»، این سبک زندگی اسلامی نتایج ارزشمندی را با خود به همراه دارد.
*** ارزش و اهمیت دعا در شب و روز عرفه
وی به برخی از انتقاد‌های بندگان به منظور مستجاب نشدن دعاهایشان اشاره و بیان کرد: برخی معتقدند دعا می‌کنند، اما دعای آن‌ها مستجاب نمی‌شود در این حالت علل و عوامل آن را باید در برخی شاخص‌های دعا جستجو کرد، زیرا دعا دارای عوامل و ضریب‌هایی است، این ضریب‌ها باعث می‌شود تا دعا به اجابت نزدیکتر شود.
این کارشناس علوم قرآنی عوامل استجابت دعا را برشمرد و افزود: عاملی که در به اجابت رسیدن دعا تاثیر گذار است در چند شاخص جای می‌گیرد. عامل نخست عوامل مکانی است، دعا‌هایی که در مکان‌های ویژه خوانده می‌شوند به اجابت نزدیکتر هستند، دعا‌هایی که در عرفات و یا در زیر قبه «سیدالشهدا (ع)» انجام می‌شود قطعاً به اجابت نزدیکتر هستند این مکان‌ها مکان‌هایی ویژه محسوب می‌شوند. عامل دومی که دعا را به اجابت نزدیکتر می‌کند زمان است زمان‌هایی مانند «شب و روز عرفه» و یا شب‌های قدر، عامل سومی که می‌توان از آن به عنوان عوامل تاثیرگذار بر اجابت دعا نام برد شرایط دعا کننده است تمرین برای نهادینه کردن شرایط خاص دعا از ویژگی‌های این امر مهم است، در کتاب مکارم الاخلاق جلد ۲ صفحه ۹۶ از «امیرالمومنین (ع)» نقل شده است که ایشان فرمودند: «دعا با قلبی شکسته و اشک جاری نشانه رحمت خداوند است، در این حالات دعا را غنیمت شمرده، زیرا به اجابت بسیار نزدیک است.»
وی عوامل دیگری که در اجابت دعا تاثیر دارد را نام برد و تصریح کرد: عامل چهارم با عنوان کیفیت دعا در اجابت دعا تأثیر قابل توجهی دارد کیفیت دعا، وابستگی مستقیمی با دعای دسته جمعی، دعا در خانواده همچنین دعا برای دیگران دارد در دین مبین اسلام خصوصاً در مذهب تشیع دعای دسته جمعی بسیار مورد تاکید قرار گرفته، زیرا بیان شده است که خداوند متعال مستجاب می‌کند هنگامی که ۴۰ دست به همراه هم بالا می‌روند و در موقعیتی خاص از خداوند متعال چیزی را طلب می‌کنند.
رجب زاده ابراز کرد: از جمله شاخص‌هایی که احتمال اجابت دعا را افزایش می‌دهد دعا در کنار خانواده و با حضور آنان است. کسانی که همراه خانواده به درگاه پروردگار دعا می‌کنند دعای آنان به درگاه پروردگار مقبول‌تر است در روایات آمده است که «امام صادق (ع)» در برخی از مواقع که دچار مشکلی می‌شدند خانواده خود را جمع کرده و دعا می‌کردند و خانواده آمین می‌گفتند این امر نشان می‌دهد که خانواده نیز در اجابت دعا نقش موثر و کلیدی دارد، از سوی دیگر دعا برای دیگران در مکتب تشیع بسیار مورد تاکید قرار گرفته انسانی که برای مومنان دیگر دعا می‌کند باعث بالا رفتن رزق دعای خود نیز می‌شود.
وی نوع دعا کردن را یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر اجابت دعا دانست و اظهار کرد: نوع دعا کردن نیز در به اجابت رسیدن دعا بسیار موثر خواهد بود، باید بدانیم که دعا‌های غیر ممکن و محال به اجابت نمی‌رسد مانند فردی که درس برای کنکور نخوانده و از خداوند می‌خواهد که رتبه یک کنکور از آن او شود. از سوی دیگر وقتی برای دیگران بد دعا کنیم این دعا به اجابت نمی‌رسد، زیرا خیر دیگران در آن نیست لذا در دین تاکید شده دعا‌های شر برای دیگران نداشته باشید، زیرا به اجابت نخواهد رسید.