چند نكته مهم پيرامون سیره سیاسی و اخلاقی «امام محمد باقر(ع)»

سید واعظ موسوی در گفت‌وگو با پیرامون فضای سیاسی دوران امامت «امام باقر (ع)» گفت: دوره امامت «امام باقر (ع)» مصادف است با تحول در عرصه حکومت و روی کار آمدن بنی عباس و بر کناری بنی‌امیه، این زمان فضای خاصی بود که «امام باقر (ع)» بهترین بهره برداری را برای اشاعه و ترویج اسلام شیعی در آن انجام دادند.

وی در همین راستا ادامه داد: بنی عباس هیچگاه در بین جامعه اسلامی شناخته شده نبود و برای اینکه بتواند به مقاصد خود برسد از نام و محبوبیت «ائمه معصومین (ع) استفاده می‌کرد. بنی عباس تلاش داشت تا در خلال یک پوشش امنیتی و منافقانه با اجرایی نمودن افکار خود و اهداف شوم خود آن هم به صورت پنهانی بپردازد.

وی در همین راستا ادامه داد: «ائمه معصومین (ع)» در نزد مردم منزلت بسیاری داشتند، در این بین بنی عباس از برخی افراد همانند عبدالله محض و پسرش نفس زکیه که از بزرگان سادات حسنی بودند استفاده کردن و از آنان برای رسیدن به اهدافش بهره‌برداری می‌کردند، با این همه «امام باقر (ع)» هرگز به این جنجال‌ها توجهی نکردند و از فرصت ایجاد شده به نفع منافع اسلام و مسلمین بهره برداری کردند.

موسوی به رویکرد «امام باقر (ع)» در طی امامتشان اشاره کرد و افزود: «امام باقر (ع)» زمینه را برای ایجاد یک مکتب اسلامی جهت تربیت نیرو‌های ارزشی و علمی فراهم کرد، ایشان به پایه‌گذاری و هموار کردن زمینه‌های تربیتی و گسترش اسلام ناب محمدی همت گماردند و قدم‌های نخست در توسعه مکتب شیعه را برداشتند.

وی به جنبش علمی «امام باقر (ع)» اشاره و تاکید کرد: «امام باقر (ع)» جنبش علمی به وجود آورد که در دوره امامت فرزندش «امام صادق (ع)» به اوج خود رسید. ایشان در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد بنی هاشم بود و روایات و احادیث ایشان در زمینه علوم دین، آثار و سنت نبوی، علوم قرآن، سیره و فنون اخلاق و آداب را گسترش و توسعه داد، بدین ترتیب شیعه تدوین فرهنگ خود شامل فقه و تفسیر و اخلاق را در پیش گرفت.

موسوی در همین رابطه بیان کرد: فضای ایجاد شده در زمان امامت «امام باقر (ع)» و «امام صادق (ع)» بیشترین آرای فقهی، تفسیری و اخلاقی را در کتب فقهی و حدیثی از امام پنجم (ع)» باقی گذاشت، بدین ترتیب شهرت علمی «امام باقر (ع)» ابعاد گسترده‌ای به خود گرفت و از جای جای کشورهای اسلامی برای دریافت جواب سئوالات علمی خود به سوی «امام باقر (ع)» روانه می‌شدند.

این کارشناس علوم قرآنی به مبارزات «امام باقر (ع)» با فرقه‌های متعدد آن زمان اشاره و تاکید کرد: پیدایش مسلک‌های فقهی و اوج‌گیری فعالیت‌های فرقه‌ها سبب شد تا «امام باقر (ع)» به مبارزه با آنان بپردازد، در این دوران گروه‌هایی مانند خوارج، مرجئه، کیسانیه و غالیان در ترویج عقاید خود تلاش می‌کردند. «امام باقر (ع)» با استدلال‌های میان عقاید «اهل بیت (ع)» با سایر فرق اسلامی مرزبندی ایجاد کرد، ایشان حتی به جوانان تاکید فراوانی داشتند که هرگز به این فرقه‌ها نپیوندند، زیرا دنیا و آخرت خود را از بین برده اند.

وی پیرامون فضای حاکم بر جامعه دوران امامت «امام باقر (ع)» اظهار کرد: تلاش‌های «امام باقر (ع)» سبب شد تا دین اسلام در زمان امامت «امام صادق (ع)» تبیین و تدوین شود و مبنای اسلام اصیل به معنای واقعی گسترش یابد، از سوی دیگر حاکمان بر تخت نشسته بنی امیه و بنی عباس آنقدر در فکر کشورگشایی، قتل و خون ریزی و گاه غارت اموال دیگران بودند که نمی‌توانستند مبنای اصلی اسلام را ترویج و توسعه دهند، در عین حال علم لازم در این زمینه را نیز نداشتند این افراد تنها بر جای «پیامبر اکرم (ص)» تکیه زده بودند.

***منطق استوار بر پایه تعالیم دین اسلام و قرآن کریم

موسوی شیوه تربیت شاگردان در زمان امامت «امام باقر (ع)» را عنوان کرد و افزود: «امام باقر (ع)» تلاش داشتند تا با منطق استوار بر پایه‌های اسلام شیعی و اصول قرآنی جامعه را با حقیقت آشنا کرده و به تربیت مردم هم عصرشان بپردازند و مردم را از حقایق آگاه کنند.

این کارشناس علوم قرآنی دفاع از مرز‌های عقیدتی را یک الویت در فعالیت‌های «امام باقر (ع)» دانست و ابراز کرد: «امام باقر (ع)» همواره تلاش داشتند تا از مرز‌های عقیتی پاسداری کند، زیرا مرز‌های عقیدتی به عنوان یک مولفه مهم و تاثیر گذار بر جامعه شناخته می‌شود.

***زیارتنامه امین

وی به اعمال شب شهادت «امام باقر (ع)» اشاره و بیان کرد: برقرار کردن ارتباطات روحی و قلبی با «امام باقر (ع)» یکی از مهمترین اعمالی است که می‌توان از طریق آن به کسب فضیلت دست یافت، این امر با کمک زیارتنامه‌ها خصوصا زیارت نامه امین امکان پذیر است.

موسوی «زیارت امین» را مورد بررسی قرار داد و تصریح کرد: زیارت امین یکی از زیارات بسیار عمیق و پر محتوا است، این زیاتنامه محتوایی بسیار قوی دارد و از زبان «امام معصوم (ع)» بیان شده است، زیارتنامه امین دارای بند‌های کوتاه و بسیار جالبی است، این دعا با سلام به ائمه (ع)» آغاز می‌شود و در ادامه ۱۳ دعا کوتاه و موجز را در بر دارد.

وی زیارت را کاری نمادین برای مومنان دانست و بیان کرد: زیارت کاری نمادین و در عین حال ارزنده است که به کاهش فاصله معنوی با «ائمه معصومین (ع)» می‌پردازد و در عین حال زمینه ساز ارتباط قلبی می‌شود که در جای خود ارزنده است و فرد را به نقطه کمال نزدیک می‌کند. البته برای روز و یا شب شهادت «امام باقر (ع)» دعای خاصی بیان نشده است.

موسوی به نماز «امام باقر (ع)» اشاره و خاطرنشان کرد: نماز دو رکعتی وجود دارد که به «امام باقر (ع)» تعلق دارد بدین ترتیب که دو رکعت نماز به نیت «امام باقر (ع)» بجا می‌آوریم که در هر رکعت حمد یک مرتبه «سُبْحانَ اللّهِ وَ اَلْحَمْدُلِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلا اللّهُ وَ اَللّهُ اَکْبَرُ» را صد مرتبه بیان می‌کنند، در این دعا گفته می‌شود «منزه است خدا و ستایش خاص خدا است و معبودى جز خدا نیست و خدا بزرگتر است».