جعبه سیاه عربستان در کانادا؛ چرا ریاض به دنبال بازگرداندن «سعد الجبری» است؟

- «سعد الجبری»، مشاور و بازوی «محمد بن نایف»، ولیعهد پیشین و زندانی در آستانه محاکمه عربستان در وزارت کشور و سرویس اطلاعات این کشور، اکنون به هدفی مهم برای «ریاض» به منظور بازگشت به عربستان تبدیل شده است.

 

اما چرا مقام‌های عربستان بر بازگشت مرد سابق اطلاعاتی در تبعید اصرار دارند؟

سعد الجبری موسوم به «جعبه سیاه فراری» عربستان که چهار دهه در سطوح ارشد نهاد‌های اطلاعاتی این کشور در دوران ولیعهدی محمد بن نایف مشغول به کار بود، دارای مدرک دکترای هوش مصنوعی از دانشگاه «ادینبورو» کشور «اسکاتلند» است.

 

وی که در دوران همکاری با بن نایف تا درجه ژنرالی پیشرفت کرد، سال ۲۰۱۷ پس از فرار از عربستان به کانادا رفت.

الجبری اخیرا سکوت خود را پس از ۳ سال شکست و از دستگیری فرزندانش توسط دولت عربستان انتقاد کرد.

عربستان با طرح اتهام حیف و میل ۱۱ میلیارد دلار بودجه دولتی توسط الجبری در زمان فعالیت در ستاد مبارزه با تروریسم تحت ریاست محمد بن نایف، قصد دارد وی را به کشور بازگردانده و محاکمه کند.

مقام‌های سعودی مدعی هستند، الجبری از این بودجه برای اهدافی مانند پرداخت پول به سران کشور‌های خارجی مانند «عمر البشیر»، رییس جمهور برکنار شده سودان استفاده کرده است.

عربستان برای بازگرداندن الجبری از کانادا، از ابزار‌های متفاوتی استفاده کرده است؛ از واسطه کردن یکی از دوستان پیشین الجبری برای متقاعد کردن وی برای بازگشت به عربستان گرفته تا اطلاع به پلیس اینترپل، از گروگانگیری دو پسر ۲۰ و ۲۱ ساله اش در ماه مارس تا تهدید وی، اقداماتی هستند که عربستان برای بازگرداندن این افسر سابق اطلاعاتی انجام داده است.

الجبری ۶۱ ساله مانند «محمد بن نایف»، تاکید دارد که تمامی اقدامات انجام شده که اکنون به عنوان اتهام مطرح می‌شوند، اقدام‌هایی در چارچوب خواست دولت عربستان و در هماهنگی با وزارت کشور بوده است.

 

معاونان پیشین الجبری نیز انتقال این وجوه را انکار نمی‌کنند، اما تاکید دارند این اقدام‌ها قانونی و با اطلاع دولت بوده که اسنادش نیز موجود است؛ اسنادی که دولت عربستان از اظهارنظر درباره آنها خودداری می‌کند.

در حالی که محمد بن سلمان و مقام‌های سعودی از دستگیری بن نایف و سایر مقام‌های پیشین این کشور به عنوان کارزاری علیه فساد یاد می‌کنند، منتقدان بر این باور هستند که انگیزه‌های سیاسی پشت این اقدام‌ها وجود دارد و در واقع این افراد قربانی جنگ قدرت بن سلمان شده اند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که کارزار فساد محمد بن سلمان، نمایش قدرت و تلاش برای حذف رقبای سیاسی است.

اطلاعات زیاد و طبقه بندی شده الجبری از موضوع‌های پنهان و مخفیانه عربستان به ویژه در خارج از کشور، وی را به گنجینه‌ای از اسرار مبدل کرده که هر لحظه امکان افشا شدنش وجود دارد.

هرچند الجبری منتقد «محمد بن سلمان» نبود، اما همان سابقه همکاری نزدیک با «محمد بن نایف«، وی را به خطری جدی برای ولیعهد عربستان مبدل کرده است.

 

به اذعان مقام‌های اطلاعاتی غربی، «بن سلمان» همچنان «بن نایف» را تهدیدی برای مشروعیت خود می‌داند.

شاید دلیل اصلی واهمه ریاض از الجبری، اقدام وی در راستای مدرن کردن جمع آوری داده‌ها بود.

 

تبدیل سیستم سنتی جمع آوری داده‌ها به سیستم پیشرفته رایانه ای، سبب شد تا اطلاعات زیادی در اختیار وی قرار داده است.

ضمن این که الجبری، در بسیاری از پرونده‌های حساس امنیتی نقش اصلی را ایفا کرد که مهم‌ترین آن در موضوع «القاعده» بود.

 

اسناد منتشر شده توسط «ویکی لیکس»، نیز تایید می‌کند که وی در پرونده‌های خارجی مانند جنگ در عراق و یمن نیز نقش برجسته‌ای داشت.

سفیر پیشین آمریکا در یمن که از نزدیک با الجبری در تعامل بود، می‌گوید «الجبری با بسیاری از موضوع‌های حساس آشنا بود و تقریبا حتی می‌داند که اجساد کجا دفن شده اند.»

ارتباط وی با آژانس‌های اصلی اطلاعاتی در خلیج فارس و همکاری اش با شرکت‌ها و بانک‌های چند ملیتی، دلایل دیگر ترس عربستان از الجبری است.