نگاهی به زندگی و کارنامه خسروی سینمای ایران

- خسرو شکیبایی بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون ۷ فروردین ۱۳۲۳ در شهر تهران متولد شد تا سینمای ایران طی سال‌های سال یکی از بهترین بازیگران خود را به همراه داشته باشد.

در شناسنامه نامش خسرو است، ولی خانواده و نزدیکان او را محمود صدا می‌کردند. او قبل از اینکه وارد عرصه تئاتر شود، در حرفه هایی، چون خیاطی و کانال سازی و آسانسورسازی کار می‌کرد. او تحصیلاتش را در رشتهٔ بازیگری در دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران به پایان برد.

در ۱۹ سالگی برای اولین بار روی صحنه تئاتر رفت و بعد از مدتی به یک کارگردان معرفی و به صورت کاملا حرفه‌ای بازیگر تئاتر شد و فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۴۲ با بازیگری تئاتر آغاز کرد، ۵ سال بعد یعنی در سال ۱۳۴۷ وارد حرفهٔ دوبلوری شد.

بازی در نقش حمید هامون در «فیلم هامون» ساخته داریوش مهرجویی یکی از ماندگارترین نقش‌هایی است که ایفا کرده است. او برای بازی‌اش در «فیلم هامون» از هشتمین جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بلورین دریافت کرد و تحسین منتقدان و مردم را برانگیخت.

خسرو شکیبایی از سال ۱۳۶۸ به بعد، دیگر نتوانست از جلد حمید هامون بیرون بیاید و حمید هامون را در انواع اقسام لباس‌ها و تیپ‌های مختلف تکرار کرد. اما توانایی‌های انکار ناپذیرش را در چند فیلم به معرض نمایش گذاشت؛ بازی تاثیرگذار او در دو فضای کاملاً متفاوت در فیلم «کیمیا» و «کاغذ بی خط».

او برای بازی در فیلم «کیمیا» اثر احمدرضا درویش در سال ۱۳۷۳ بار دیگر برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد از سیزدهمین جشنواره فیلم فجر شد، شکیبایی سومین سیمرغ خود را هم را برای بازی در نقش «عادل مشرقی» در فیلم سالاد فصل فریدون جیرانی دریافت کرد.

از آخرین افتخارات شکیبایی هم دیپلم افتخار برای فیلم اتوبوس شب اثر «کیومرث پوراحمد» بود، شکیبایی آخرین جایزه‌اش را از ششمین جشن ماهنامه دنیای تصویر برای بازی در فیلم «کاغذ بی خط» دریافت کرد.

پس از گذشت نزدیک به ۲۲ سال از اولین حضورش در فیلم کیمیایی، در «فیلم حکم» سال ۱۳۸۳ باری دیگر در فیلم وی کنار زنده یاد «عزت الله انتظامی» ایفای نقش کرد.

در ۹ تیرماه ۱۳۸۷ در دومین جشن منتقدان سینمایی، جایزه یکی از برترین بازیگران سی سال سینمای پس از انقلاب اسلامی ایران را دریافت کرد، او همچنین در بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر، بازیگر و گوینده تیزر جشنواره بود.

شکیبایی همچنین در تلویزیون موفقیت های زیادی را از آن خود مرد، از همان زمان که در نقش سید حسن مدرس بازی کرد و آن مونولوگ طولانی معروفش را اجرا کرد تا کار‌های به یاد ماندنی‌ همچون «روزی روزگاری»، «خانه سبز»، «کاکتوس»، «تفنگ سر پر» و «در کنار هم» را ایفا کند.

شکیبایی در چند فیلم تلویزیونی هم به ایفای نقش پرداخت، آخرین نقش آفرینی این هنرمند در فیلم تلویزیونی پیوند سعید عالم زاده و آخرین نمایش فیلمش، آشیانه‌ای برای زندگی اثر حمید طالقانی بود که به مناسبت روز پدر از تلویزیون پخش شد.

از جمله جوایز شکیبایی در عرصه سینما می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

***برنده سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر:

بهترین بازیگر نقش اول مرد (هامون)، دوره ۸ (مسابقه سینمای ایران) - سال ۱۳۶۸
بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (سالاد فصل)، دوره ۲۳ (مسابقه سینمای ایران) - سال ۱۳۸۳
دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد (اتوبوس شب)، دوره ۲۵ (مسابقه سینمای ایران) - سال ۱۳۸۵

***نامزد سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر:

بهترین بازیگر نقش اول مرد (یکبار برای همیشه)، دوره ۱۱ جشنواره فیلم فجر (مسابقه سینمای ایران) - سال ۱۳۷۱
بهترین بازیگر نقش اول مرد (سایه به سایه)، دوره ۱۵ جشنواره فیلم فجر (مسابقه سینمای ایران) - سال ۱۳۷۵
بهترین بازیگر نقش اول مرد (کاغذ بی خط)، دوره ۲۰ جشنواره فیلم فجر (مسابقه سینمای ایران) - سال ۱۳۸۰

هنرمندان بسیاری از شکیبایی به عنوان یکی از بازیگران با اخلاق سینما یاد کرده اند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: مسعود کیمیایی: پیدایی‌های خسرو کم بود و پنهان هاش زیاد، پوران درخشنده: قبل از اینکه بازیگر خوبی باشه انسان خوبی بود، کیومرث پور احمد: غیر قابل رقابت بود و رقیب هیچکس نبود، اصغر همت: خسرو شکیبایی توقع همه را در مورد بازیگری بالا برد.

خسرو شکیبایی بازیگر صاحب سبک و خوق اخلاق سینمای ایران ساعت ۴ صبح جمعه ۲۸ تیرماه ۱۳۸۷ در سن ۶۴ سالگی در اثر بیماری عارضه قلبی در بیمارستان پارسیان تهران درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. او مدت‌ها از عارضه دیابت رنج می‌برد.