طرح‌ها و لایحه‌های مالیاتی روی میز مجلس

- روزنامه خراسان نوشت: سخنان و عملکرد مسئولان در چند وقت اخیر نشان می‌دهد که با کاهش درآمد‌های نفتی قرار است تجدیدنظری در ساختار مالیاتی کشور صورت بگیرد و صحبت از طرح‌های مالیاتی جدید هم شده است.

در همین راستا، رئیس مجلس در دیدار ویدئو کنفرانسی نمایندگان با رهبر انقلاب از «بسته تحول اقتصادی به نفع مردم» رونمایی کرد که در بند دوم آن صحبت از نوسازی نظام مالیاتی کشور به نفع اکثریت مردم شده است. در این بند اشاره می‌شود که قرار است به خانه‌های خالی و فعالیت‌های سفته بازی و دلالی مالیات تعلق گیرد و فعالیت‌های تولیدی و مالیات پنهان که از طبقات ضعیف گرفته می‌شود کاهش پیدا کند.

دو روز پیش هم نمایندگان مجلس دو فوریت طرح اصلاح قانون مالیات بر خانه‌های خالی را در مجلس تصویب کردند که بازتاب زیادی در رسانه‌های کشور داشت. با این حال امروز سعی داریم طرح‌های مالیاتی را که دولت و مجلس روی میز دارند، مورد بررسی قرار دهیم.

مالیات بر خانه‌های خالی

هر چند از زمان تصویب قانون مالیات بر خانه‌های خالی بیش از پنج سال می‌گذرد، اما تاکنون عزمی برای اجرایی کردن آن وجود نداشت و البته برخی معتقد بودند نرخ پایین مالیات‌های تعلق گرفته به خانه‌های خالی باعث عرضه خانه نخواهد شد و مالکان رغبتی به اجاره دادن پیدا نخواهند کرد. اما با طرح اصلاح ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم از این پس چنان چه بیش از ۱۲ ماه از پایان عملیات ساخت (برای واحد‌های نوساز) یا بیش از ۶ ماه از آخرین نقل و انتقال یا آخرین زمان سکونت (برای واحد‌های غیرنوساز) گذشته باشد، در سال نخست مشمول مالیاتی به ازای هر ماه دو برابر ارزش اجاره ماهانه ملک می‌شود که این مالیات در سال‌های بعد ۵۰ درصد بیش از سال قبل خواهد بود.

بر اساس طرح قانون مالیات بر خانه‌های خالی، «سازمان امور مالیاتی مکلف است حداکثر سه ماه پس از تصویب این قانون و در سنوات آتی هر سال، ارزش اجاری املاک را به روزرسانی کند».

همچنین وزیر راه و شهرسازی مکلف است حداکثر یک ماه پس از لازم الاجرا شــدن این قانون، امکان برقراری پیوند میان کدملی اشخاص (یا کد شناسایی اتباع غیرایرانی) و کدپستی واحد‌های مسکونی را در سامانه ملی املاک و اسکان به صورت خوداظهاری برای کلیه املاک فراهم کند.

مالیات بر عایدی سرمایه

یکی دیگر از طرح‌های مجلس در حوزه مالیات که مورد توجه قرار گرفته مالیات بر عایدی سرمایه است. قانون مالیات بر عایدی سرمایه با هدف حمایت از تولید و سرمایه‌گذاری مولد، کاهش نوسانات بازار‌های دارایی از جمله خودرو، مسکن، طلا و ارز وهمچنین جلوگیری از افزایش قیمت ناگهانی این بازار‌ها پیشنهاد شده است.

اعمال این مالیات موجب خواهد شد انگیزه سوداگری در بازار‌های دارایی کاهش یابد و در نتیجه منجر به جلوگیری از افزایش قیمت نامتعارف در این بازار‌ها شود، با خروج سوداگران از این بازار‌ها متقاضیان واقعی این دارایی‌ها از جمله قشر‌های با درآمد‌های متوسط و پایین راحت‌تر خواهند توانست خودرو و مسکن را که از جمله دارایی‌های ضروری خانوار محسوب می‌شود، خریداری کنند و همچنین افرادی که در اثر سوداگری در این بازار‌ها از افزایش قیمت این دارایی‌ها منتفع شده‌اند، مکلف خواهند شد، بخشی از سود خود را به عنوان مالیات به دولت پرداخت کنند تا به نفع عموم مردم هزینه شود.

معافیت‌های مالیاتی این طرح: تمامی معافیت‌های مالیاتی این لایحه هم تعریف شده است و به گفته نمایندگان مجلس سود سپرده‌های بانکی و سود حاصل از فعالیت در بورس به استناد قانون مالیات‌های مستقیم معاف از مالیات است و فرد بعد از اظهار این درآمد‌ها از پرداخت مالیات معاف می‌شود.

طرح «هر ایرانی یک خودرو»: طاهری نماینده مردم زنجان هم از ارائه طرح جامع سامان دهی خودرو به مجلس گفته است. بر‌اساس طرح جامع سامان دهی خودرو، کسانی که چندین خودرو به‌نام خود دارند و افراد سودجویی که اقدام به دلالی یا احتکار خودرو می‌کنند و سبب گرانی در بازار می‌شوند باید مالیات بر خودرو بپردازند.

طرح «هر ایرانی یک مسکن»: علی بابایی نماینده مردم ساری در مجلس هم از طرح «هر ایرانی یک مسکن» گفته که در حال آماده سازی است. او درباره این طرح که هنوز به هیئت رئیسه ارسال نشده گفته است: «در طرح مذکور به افرادی که مسکن دوم به نامشان می‌شود، به نسبت قیمتی که در بازار بر‌ای مسکن تعیین شده ۲۰ تا ۲۵ درصد مالیات وضع می‌شود.»

مالیات بر خانه و خودرو‌های لوکس: در قانون بودجه سال ۹۹ نیز برای خانه‌های خالی و املاک و خودرو‌های لوکس ردیف بودجه‌ای خاصی در نظر گرفته شده است، حال باید دید تکلیف قوانین موازی بر طرح مالیات بر عایدی سرمایه چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد، این در حالی است که هرگاه یک پایه جدید مالیاتی بخواهد اضافه شود، بالطبع این موضوع موافقان و مخالفانی دارد که این امر طبیعی است، اما نکته مهم این است که قوانین تصویب شده به چه نحوی اجرایی خواهند شد.

نرخ مالیات بر سرمایه در کشور‌های دیگر

با این حال نگاهی انداخته ایم به قانون مالیات بر عایدی سرمایه در دیگر کشور‌ها که هم اکنون در بیش از ۵۰ کشور و اقتصاد‌های توسعه‌یافته جهان در حال اجراست. این مالیات در کشور‌هایی مانند آمریکا، انگلستان، کانادا، برزیل، چین، فرانسه، روسیه، اسپانیا، ژاپن، ترکیه و دیگر کشور‌ها وجود دارد.

انگلستان: سیستم مالیات بر عایدی سرمایه از سال ۱۹۶۵ در این کشور اجرایی شد و هم اکنون نرخ مالیات بر عایدی سرمایه بین ۱۰ تا ۲۰ درصد درنظر گرفته شده است و برای خانه‌های دوم به بالا نرخ این مالیات بین ۱۸ تا ۲۸ درصد است.

آمریکا: از سال ۱۹۱۳ این مالیات در آمریکا دریافت می‌شود. نرخ مالیات بر عایدی سرمایه در آمریکا متناسب با میزان حقوق افراد و تعداد افراد خانواده تعیین می‌شود و از صفر تا ۲۰ درصد برای افراد متغیر است.

کانادا: نرخ مالیات بر عایدی سرمایه در خصوص افراد حقیقی و حقوقی (مردم و شرکت‌ها) به صورت متفاوت تعیین شده است. میزان مالیات بر عایدی سرمایه در کانادا به صورت عمومی معادل ۵۰ درصد است.

فرانسه: در فرانسه مالیات بر عایدی سرمایه از سود فروش ملک در هنگام نقل و انتقال از فروشنده دریافت می‌شود. میزان این مالیات ۳۶.۲ درصد است. همچنین از اول ژانویه ۲۰۱۳ علاوه بر نرخ مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر سود‌های بزرگ حاصل از فروش ملک نیز برای دریافت از فروشندگان درنظر گرفته شده است.

اسپانیا: در اسپانیا از انواع دارایی‌های حقیقی باارزش مانند زمین، ساختمان، طلا و جواهرات، عتیقه‌جات، آثار هنری و همچنین از انواع سهام و اوراق بهادار به نحوی که در قانون مطرح شده است، مالیات بر عایدی سرمایه دریافت و نرخ مالیات شان از ۱۹ درصد شروع می‌شود و افزایش می‌یابد.

ترکیه: نرخ مالیات بر عایدی سرمایه در ترکیه هم حدود ۲۵ درصد است.