جهان منتظر است؛ حاکمیت قانون یا قانون جنگل؟/ آنچه در نشست شورای امنیت گذشت

- عصر روز سه‌شنبه ۱۰ تیر، نشست شورای امنیت سازمان ملل برای بررسی گزارش دوره‌ای دبیرکل این سازمان پیرامون اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ مربوط به توافق هسته‌ای ایران با حضور ۱۵ عضو به صورت ویدئو کنفرانسی برگزار شد.

در آغاز نشست مزبور، نهمین گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد درباره وضعیت اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ قرائت شد. دبیرکل سازمان ملل موظف است هر ۶ ماه گزارشی از نحوه اجرای این قطعنامه به شورای امنیت ارائه دهد.

در فاصله چند هفته به برگزاری نشست مزبور، رژیم آمریکا پروپاگاندای وسیعی را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که وفق قطعنامه ۲۲۳۱، در تاریخ ۲۷ مهر ۹۹ پایان می‌یابد، کلید زده بود. امری که با پاسخ قاطع مقامات کشورمان و تاکید آن‌ها بر اقدام تقابلی پشیمان‌کننده ایران همراه بود.

تأکید کارگروه تدارکات قطعنامه ۲۲۳۱ بر حفظ و اهمیت برجام
اما در نشست دیروز شورای امنیت، پس از قرائت گزارش دبیرکل سازمان ملل درباره وضعیت اجرای قطعنامه ۲۲۳۱، نماینده دائم بلژیک در سازمان ملل متحد به عنوان تسهیلگر قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل گزارشی ارائه داد که به موجب آن کارگروه تدارکات این قطعنامه به اتفاق آراء بر حفظ و اهمیت برجام تاکید داشتند.

ادعای پمپئو
سپس، «مایک پمپئو» وزیر خارجه رژیم آمریکا که به صورت مجازی در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد شرکت کرده بود، مدعی شد انقضای ممنوعیت تسلیحاتی ایران تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی است! پمپئو علناً اعضای شورای امنیت را ترغیب به نقض ضطعنامه ۲۲۳۱ این شورا کرد.

تأسف اتحادیه اروپا از تصمیم آمریکا برای پایان دادن به معافیت‌های هسته‌ای ایران
«اولوف اسکوگ» نماینده اتحادیه اروپا در سازمان ملل در نشست دیروز شورای امنیت با تاکید بر اهمیت برجام گفت که اروپا خواستار برقراری روابط اقتصادی و تجاری با ایران بر اساس برجام است.

نماینده اتحادیه اروپا همچنین تصریح کرد اتحادیه متبوعش چالش‌های ناشی از خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها را می‌شناسد. اسکوگ به تصمیم آمریکا برای پایان دادن به معافیت‌های هسته‌ای ایران نیز اشاره کرد و آن را مایه تأسف دانست.

آمریکا؛ ریشه تنش
«ریشه اصلی تنش‌ها خروج آمریکا از برجام و اعمال فشار حداکثری علیه ایران است»؛ این بخشی از سخنان «جانگ جونگ» نماینده چین در سازمان ملل در نشست دیروز شورای امنیت بود.

نماینده چین همچنین از برجام به عنوان یک توافق بسیار مهم و چند جانبه بین‌المللی یاد کرد که با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت مورد تایید و تاکید قرار گرفته و افزود: این توافقنامه اساس کاملاً حقوقی و قانونی دارد و باید به طور کامل اجرا شود.

طرح تخیلی آمریکا
«تخیلی»؛ این اصطلاحی بود که «واسیلی نبنزیا» نماینده روسیه در جریان نشست دیروز شورای امنیت پیرامون تلاش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران و نقض قطعنامه ۲۲۳۱ به کار برد.

نماینده روسیه در سازمان ملل خطاب به اعضای شورای امنیت یادآور شد که آمریکا رسماً با بی‌اعتنایی به قطعنامه ۲۲۳۱، توافق برجام را زیر پاگذاشته و اجرای آن را متوقف کرده و به فشار حداکثری بر ایران روی آورده و با این کار انگیزه ایران برای اجرای تعهدات برجامی‌اش را تقلیل داده با این حال ایران کماکان به تعهدات خود عمل می‌کند.

«نبنزیا» به اقدام خارج از شؤون دیپلماتیک پمپئو وزیر خارجه آمریکا هم که پس از سخنرانی‌اش به استماع سخنان سایر اعضای شورای امنیت نپرداخت نیز واکنش نشان داد و به صورت کنایه‌آمیز گفت: باید به پمپئو بواسطه این رفتارش حق داد، او این روز‌ها نگرانی‌های زیادی دارد.

حمایت ۱۴ عضو شورای امنیت از برجام
نمایندگان بلژیک، آفریقای جنوبی، جمهوری دومینیکن، تونس و سایر اعضای شورای امنیت نیز در جریان نشست دیروز این شورا برای بررسی اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ ضمن حمایت از برجام و انتقاد مستقیم یا تلویحی از آمریکا بواسطه خروج از این توافق بین‌المللی، تاکید کردند که تحریم‌های آمریکا مانع از اجرای تعهدات اعضای شورای امنیت برای اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ است.

موضع تروئیکای اروپایی؛ حمایت از برجام و انتقاد تلویحی از یکجانبه‌گرایی آمریکا
اما در جریان نشست دیروز شورای امنیت، تروئیکای اروپایی یعنی سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس، مواضعی در راستای حمایت از برجام و انتقاد تلویحی از آمریکا بواسطه تخریب برجام اتخاذ کردند و به نوعی تخطی از قطعنامه ۲۲۳۱ را که آمریکا با تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به دنبال آن هست، مذموم شمردند. آن‌ها همچنین به مخالفت با تلاش آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه و تجدید تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران پرداختند.

مخالفت آلمان، انگلیس و فرانسه با فعال‌ کردن مکانیسم ماشه علیه ایران؛ فعلاً فقط در بیان!
«جاناتان آلن» کاردار انگلیس در سازمان ملل ضمن ابراز تأسف از خروج یکجانبه آمریکا از برجام تصریح کرد که اقدامات یکجانبه از جمله فعال کردن مکانیسم ماشه و برقرار کردن تحریم‌های سازمان ملل با برجام همخوانی ندارد.

«کریستف هاسگن» نماینده دائم آلمان در سازمان ملل، برجام را شاهکاری دیپلماتیک دانست که باید حفظ شود و تاکید کرد که برلین مخالف استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران است.

«نیکولاس دو ریوایر» نماینده فرانسه در سازمان ملل نیز به انتقاد تلویحی از یکجانبه‌گرایی‌های آمریکا پرداخت و گفت: هر تلاش یکجانبه‌ای برای بازگشت و بازگرداندن تحریم‌ها عواقب بدی به همراه خواهد داشت و ما از چنین تصمیم‌هایی حمایت نمی‌کنیم چرا که با حفظ برجام در تناقض است.

بدبینی عقلانی به اروپا
اما مواضع سه کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه در جریان نشست دیروز شورای امنیت، اگرچه نشان داد تروئیکای اروپایی با اقدامات مخرب و یکجانبه ضدبرجامی و ضدایرانی آمریکا مخالف هستند، اما تجربه رفتار دو سال اخیر این سه کشور اروپایی از جمله اقدام چندی پیش آن‌ها در صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام آژانس انرژی اتمی نشان می‌دهد که آن‌ها تحت فشار آمریکا مبادرت به اقدامات ضدبرجامی و ضدایرانی خواهند کرد. البته اگر خوشبینانه، موضوع را نوعی تقسیم کار بین آمریکا و اروپا برای محروم کردن ایران از مزایای برجامی ندانیم.

سخنان مستدل ظریف
اما محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز در جریان نشست دیروز شورای امنیت پیرامون بررسی اجرای قطعنامه ۲۲۳۱، سخنرانی محکم و مستدلی انجام داد.

ظریف در سخنان خود تاکید کرد که آمریکا با برخی از عمال خود به دبیرخانه سازمان ملل فشار آورد تا یک خوانش گمراه‌کننده از قطعنامه ۲۲۳۱ را اتخاذ کند... دبیرخانه را وادار به اتکا به ادعا‌های خودساخته و اسناد جعلی برای تهیه یک گزارش کاملاً غیرحرفه‌ای... می‌کنند.

ظریف به اعضای شورای امنیت یادآور شد که ایران با عملکرد مبتنی بر حسن نیت، از اعمال اقدامات جبرانی خودداری نموده تا طرف‌های باقیمانده برجام قادر باشند به وعده‌های خود عمل کنند. به مدت یک سال تمام، اجرای کامل برجام را ادامه دادیم.

وزیر امور خارجه کشورمان این را هم گفت که اقدامات جبرانی ما تا امروز هیچ تاثیری در نظارت و راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای‌مان نداشته‌ است... قطعا برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، تحت «سخت‌گیرانه‌ترین» نظام بازرسی در تاریخ قرار دارد.

ظریف در خلال سخنانش از شورای امنیت و اروپایی‌ها نیز انتقاد کرد و گفت: حتی یک جلسه شورا برای نکوهش دولت آمریکا یا حداقل برای بررسی نقض‌های مکرر آن تشکیل نشده است. در عوض، برخی از اعضای اروپایی شورا در فکر تخریب بیشتر قطعنامه و شورا هستند در حالی که نسبت به تعهدات خود در مورد برجام پایبند نیستند.

به قانون جنگل بر می‌گردیم؟
«جامعه بین‌المللی به طور کلی، و به طور خاص شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصمیمی مهم روبروست: آیا ما احترام به حاکمیت قانون را نگاه خواهیم داشت و یا این که به قانون جنگل بر می‌گردیم؟»؛ این توییتی بود که ظریف پس از نشست دیروز شورای امنیت در حساب کاربری خود منتشر کرد.

تخت‌روانچی: شورای امنیت از اقدام ضدایرانی آمریکا حمایت نکرد
مجید تخت‌روانچی نماینده کشورمان در سازمان ملل، پس از جلسه روز گذشته شورای امنیت درباره گزارش دبیرخانه سازمان ملل متحد در خصوص قطعنامه ۲۲۳۱ در حساب توییتری خود نوشت: بار دیگر اعضای شورای امنیت حمایت خود را از برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ اعلام کردند.

وی با اشاره به سخنان اعضای شورای امنیت در جلسه دیروز، تصریح کرد: سخنان آن‌ها ثابت کرد که از حرکت آمریکا برای تمدید ممنوعیت تسلیحاتی ایران که نقض قطعنامه ۲۲۳۱ است پشتیبانی نمی‌کنند.

تخت‌روانچی متذکر شد: آمریکا باید پیش‌نویس قطعنامه نگون‌بخت خود را به سرعت کنار بگذارد پیش از آنکه بار دیگر رد شود.

واکنش روحانی به نشست شورای امنیت
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی رییس‌جمهور نیز در جریان جلسه امروز هیئت دولت با اشاره به نشست دیروز شورای امنیت برای بررسی اجرای قطعنامه ۲۲۳۱، گفت: در جریان نشست شورای امنیت غیر از آمریکا، ۱۴ عضو دیگر شورای امنیت همگی از برجام حمایت کردند؛ آمریکایی‌ها سه سال و نیم است تلاش می‌کنند برجام را بشکنند، اما بعد از سه سال و نیم وقتی شورای امنیت تشکیل می‌شود، ۱۴ عضو این شورای همگی از برجام و قطعنامه ۲۳۳۱ حمایت می‌کنند.

تردید در قبال اروپا؟
اما مواضع تروئیکای اروپایی در نشست دیروز شورای امنیت پیرامون بررسی اجرای قطعنامه ۲۲۳۱، اگر چه اصولی و وفق برجام و قطعنامه شورای امنیت و به نوعی مخالف‌خوانی با اقدامات یکجانبه آمریکا بود، اما آیا می‌توان این موضع‌گیری سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس را در وادی عمل نیز مشاهده کرد؟

برای نمونه آیا نمایندگان سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس که در جریان نشست دیروز شورای امنیت، هرگونه تخلف از قطعنامه ۲۲۳۱ را مذموم شمردند آیا می‌توانند در مقابل اقدام غیرقانونی و یکجانبه آمریکا در راستای تلاش برای نقض قطعنامه ۲۲۳۱ و تمدید تحریم تسلیحاتی ایران بایستند.

اروپا با آمریکا در قضیه برجام اختلاف دارد اما در موضوع تمدید تحریم تسلیحاتی با آمریکا هم‌نظر است
در همین رابطه، حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل بین‌الملل به خبرنگار میزان گفت: باید توجه داشت که اختلاف اروپا و آمریکا مشخصاً در خصوص برجام است و در باب تحریم تسلیحاتی ایران، موضع آمریکا و اروپا یکسان است؛ البته با این تفاوت که آمریکایی‌ها می‌گویند تحریم تسلیحاتی ایران الی‌الابد باشد اما اروپایی‌ها از تعیین مدت برای این تمدید تحریم‌ها سخن می گویند و مشخصاً سال ۲۰۲۳ را مطرح کرده‌اند.  

وی تصریح کرد: از منظر اروپایی‌ها برجام به عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای کمک کرده و برای قاره اروپا امنیت آفرین است اما هیئت حاکمه فعلی آمریکا، این توافق را امتیاز بزرگ دولت سابق این کشور به ایران قلمداد می‌کند و سایر بهانه‌های خود را در رد برجام می‌تراشد؛ علی‌ایحال باید در تحلیل‌های خود به این اختلاف نظر و اختلاف موضع اروپا و آمریکا در قضیه برجام که به مثابه امر واقع است توجه داشت. 

آمریکا در جریان نشست شورای امنیت در اقلیت قرار گرفت
بهشتی‌پور با اشاره به هدف اصلی آمریکایی‌ها در جریان نشست شورای امنیت،گفت: آمریکایی‌ها تصور می‌کردند به مانند آنچه در جریان نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گذشت و چین و روسیه در اقلیت قرار گرفتند و قطعنامه ضدایرانی صادر شد، در جریان نشست شورای امنیت سازمان ملل نیز چنین رویه‌ای تکرار می‌شود اما در عمل شاهد بودیم که این آمریکا بود که در جریان نشست شورای امنیت در اقلیت قرار گرفت و علاوه بر روسیه و چین که مواضع محکمی در رد یکجانبه‌گرایی آمریکا اتخاذ کردند، سایر اعضای شورای امنیت نیز به حمایت از برجام و انتقاد از نقض این توافق بین‌المللی توسط آمریکا پرداختند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: آمریکا در جریان نشست شورای امنیت پیرامون بررسی اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ امیدوار بود که ۹ عضو غیردائم این شورا را برای موضع‌گیری علیه ایران با خود همراه کند اما آنچه در عمل مشاهده شد آن بود که تمامی اعضای شورای امنیت در جریان نشست مزبور، به حمایت از برجام و انتقاد مستقیم یا غیرمستقیم از آمریکا بواسطه تخریب برجام پرداختند و بدیت ترتیب تمام نقشه‌های واشنگتن نقشه بر آب شد.

سخنرانی ظریف متقن و مستدل بود
بهشتی‌پور در ادامه به سخنرانی ظریف در جریان نشست شورای امنیت اشاره کرد و با متقن و مستدل دانستن این سخنرانی، گفت: وزیر امور خارجه کشورمان با استدلالی متقن به اعضای شورای امنیت گوشزد کرد که آمریکا به لحاظ حقوقی نمی‌تواند برای فشار به ایران به بخش‌هایی از قطعنامه ۲۲۳۱ استناد کند و در عین حال از اجرای سایر بخش‌های قطعنامه مزبور، خودداری کند. 

وی تصریح کرد: ظریف در سخنرانی خود در نشست شورای امنیت به اعضای این شورا متذکر شد که باید آن زمان که آمریکا با خروج یکجانبه از برجام به نقض این توافق بین‌المللی مبادرت ورزید، تشکیل جلسه می‌دادند و در راستای ساز‌و‌کارهای مقرر و مضبوط به محکومیت و ممانعت از این اقدام آمریکا می‌پرداختند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل، در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار میزان در پاسخ به این سوال که تا چه حد می توان به نمود عملی موضع اتخاذ شده از سوی سه کشور اروپایی انگلیس، آلمان و فرانسه در نشست شورای امنیت در حمایت از برجام امید داشت، گفت: اولاً باید تأکید کنم که در عالم دیپلماسی، موضع‌گیری یک دیپلمات در یک جلسه رسمی صرفاً حرف و بیان محسوب نمی‌شود بلکه به منزله «اقدام» تلقی می‌شود. در ثانی قطعاً نباید به اروپا و هچ طرف دیگری امیدوار بود؛ ما در راستای تامین منافع ملی و مقابله با زورگویی آمریکا فقط باید مستظهر به ملت خود باشیم.