دلایل وقوع آتش سوزی‌های اخیر
حوادث آتش‌سوزی، هر سال به علت‌های مختلف به خصوص در فصل گرم سال رخ می‌دهد، اما گستردگی آتش‌سوزی اخیر در جنگل‌های زاگرس و بازتاب آن در شبکه‌های اجتماعی با واکنش‌های بسیاری همراه بوده است. البته تعدد و توالی آتش‌سوزی‌ها در چند روز اخیر به خصوص در بوستان‌های شهری گمانه‌زنی‌هایی را درباره غیرطبیعی بودن و خرابکارانه بودن بعضی از این وقایع قوت بخشیده است. برای این که مطمئن شویم آتش سوزی‌های اخیر عمدی است یا غیر عمد نگاهی انداخته ایم به آمار‌های آتش سوزی‌های چند سال اخیر که با مطالعه آن می‌توان به نتایج جالبی دست پیدا کرد.
دلایل وقوع آتش سوزی‌ها
به گفته کارشناسان و فعالان محیط زیست، اصولا ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها به خاطر عوامل انسانی رخ می‌دهند و فقط ۱۰ درصد آن‌ها منشأ طبیعی مانند وقوع رعد و برق دارند. از آن ۹۰ درصدی که با عوامل انسانی رخ می‌دهند، ۱۸ درصد به صورت عمدی اتفاق می‌افتند که انگیزه‌هایی نظیر تولید زغال، تلاش برای تغییر کاربری‌ها یا فراری دادن حیوانات و شکار‌ها باعث می‌شود، عده‌ای دست به این کار بزنند.
در خصوص درصد موارد غیرعمدی هم اساسا پای سهل‌انگاری شهروندانی در میان است که برای تفریح در مراتع و جنگل‌ها حاضر می‌شوند. شیشه‌هایی که در طبیعت رها می‌شود، در فصل گرما بر اثر شدت نور خورشید به عاملی برای آتش گرفتن جنگل‌ها تبدیل خواهد شد. آتش‌هایی که برای طبخ غذا روشن می‌شود، اگر درست پس از ترک محل خاموش نشود می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به طبیعت وارد کند. همچنین انداختن ته سیگار به‌صورت روشن می‌تواند باعث آتش سوزی شود. ضمنا باید در نظر بگیریم که امسال وضعیت بارش‌ها بسیار خوب بوده و همین مسئله سبب شده است که پوشش گیاهی زیادی روییده شود و حالا با گرم شدن هوا و خشک شدن آن‌ها مستعد آتش گرفتن هستند.
آماری از آتش‌سوزی‌های سال‌های اخیر
امسال نسبت به سال‌های گذشته آتش سوزی‌ها کمی زودتر شروع شده و می‌توان دلیل آن را بارندگی‌های خوب امسال دانست که باعث رشد پوشش گیاهی شده است و با گرم شدن هوا خشک شده اند و نیاز به جرقه‌ای برای آتش سوزی دارند.
با این حال به گفته فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، بیشترین فراوانی آتش سوزی امسال مربوط به مراتع و محیط‌های جنگلی واقع در استان‌های بوشهر، خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد بوده که این روز‌ها در برخی از این مناطق دمای بالای ۴۰ درجه را هم تجربه کرده اند.
از آتش سوزی‌های امسال که بگذریم نگاهی به آمار آتش سوزی سال‌های گذشته نشان می‌دهد که این روند در کشور ما هر سال در حال رخ دادن است. بر اساس آمار مرکز آمار و سازمان جنگل‌ها و مراتع ایران، در هفت سال اخیر حدود ۱۱ هزار فقره آتش سوزی در عرصه‌های جنگلی و مرتعی ایران به ثبت رسیده که در نتیجه بیش از ۱۲۵ هزار هکتار جنگل و مرتع از بین رفته است. سال ۹۲ تنها در یک فقره آتش سوزی در پارک ملی گلستان، ۲۰۰۰ هکتار جنگل و مرتع مشجر نابود شد، سال ۹۳ هم بیش از ۱۴۰۰ هکتار از جنگل‌های این پارک ملی در آتش سوخت. در همین یکی دو سال گذشته هم آتش سوزی‌های کمی نداشته ایم. سال ۹۷، سه هزار و ۹۷۶ هکتار مرتع و جنگل در آتش سوخت و سال گذشته هم ۱۲۹۷ فقره آتش سوزی مهم رخ داد که سه هزار و ۹۰۵ هکتار مرتع و جنگل را به خاکستر تبدیل کرد.
لزوم تقویت زیرساخت‌ها و افزایش آگاهی مردم
با توجه به آن چه پیش از این نوشتیم، مشخص است که این آتش سوزی‌ها معمولا عمدی نبوده و سال هاست که به دلایلی از جمله گرم شدن زمین در حال رخ دادن است که نیاز به آماده سازی و فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب از جمله پایگاه‌های آتش نشانی هوایی برای مقابله با این حوادث را نشان می‌دهد.
در غیر این صورت هر سال باید شاهد خاکستر شدن میلیارد‌ها دلار ثروت ملی در جنگل‌ها باشیم که افزون بر آن لطمه‌های بزرگ تری برای طولانی مدت به کشور وارد خواهد کرد. علاوه بر این، تقویت سازمان‌های مردم نهاد و تهیه نقشه‌های مناطق مستعد توسط این سازمان‌ها و تدوین راه حل عملی برای مقابله با آتش‌سوزی در منطقه خود از جمله این موارد است.
نیاز است که این سازمان‌ها شروع به آموزش و آگاهی‌دادن به گردشگران و به‌ویژه روستاییان و عشایر منطقه خود کنند و کشاورزان و دامداران را از تبعات آتش‌زدن زمین‌های خود و چرای دام بدون ضابطه در منطقه آگاه کنند و در مقابل آن راه‌حل‌های نوین و جایگزین علمی ارائه دهند.