همه چیز درباره چرخه خورشیدی

- باشگاه خبرنگاران نوشت: خورشید یکی از ستارگان کهکشان راه شیری است که از پلاسمای داغ ساخته شده و در میانهٔ آن میدان مغناطیسی برقرار است.

این ستاره که قطری نزدیک به ۱٬۳۹۲٬۰۰۰ کیلومتر دارد، سرچشمهٔ اصلی نور، انرژی، گرما و زندگی بر روی زمین است. قطر خورشید نزدیک به ۱۰۹ برابر قطر زمین و جرم آن ۳۳۰ هزار برابر جرم زمین است. این مقدار ۹۹٫۸۶٪ کل جرم سامانهٔ خورشیدی است.

انفجار نهایی یک ستارهٔ سنگین را ابرنواختر می‌نامند، ولی خورشید هیچ‌گاه چنین انفجاری را تجربه نخواهد کرد، زیرا کمترین جرم مورد نیاز برای رخداد یک ابرنواختر، هشت برابر جرم خورشید، از نظر شیمیایی سه چهارم جرم خورشید را هیدروژن و باقی‌ماندهٔ آن را بیشتر هلیم می‌سازد. پس از هیدروژن و هلیم، عنصر‌های سنگین از سازندگان دیگر خورشید عبارتند از: اکسیژن، کربن، نئون و آهن و… این عنصرها، سازندهٔ ۱٫۶۹٪ از جرم خورشید اند که این مقدار خود ۵٬۶۲۸ برابر جرم زمین است.

چرخه‌های خورشیدی به‌طور متوسط در هر حدود ۱۱ سال کامل می‌شود. با تغییر در لکه‌های روی سطح خورشید و رسیدن به حداکثر لکه‌های خورشید و سپس تغییر تعداد آن‌ها به حداقل لکه‌ها به ترتیب به مقادیر حداکثر و حداقل لکه‌های خورشیدی اشاره می‌کنند. چرخه‌ها از یک حداقل به بعد شروع می‌شوند.

این رخ داد هیج جای نگران کننده‌ای ندارد چراکه در حال حاضر ما چرخه خورشیدی ۲۴ را تجربه می‌کنیم، بیست و سومین چرخه خورشیدی در اواخر دهه ۱۹۹۰ اتفاق افتاد و تا سال ۲۰۰۸ ادامه داشت. ناسا در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد که دوره کاهش فعالیت خورشید در سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ می‌تواند رخ دهد. در ماه دسامبر سال گذشته، کارگروهی پیش‌بینی چرخه خورشیدی ۲۵ را در طی گزارشی اعلام کرد که دورۀ کاهش فعالیت خورشید بین چرخه‌های ۲۴ و ۲۵ در ماه آوریل ۲۰۲۰ به وقوع می‌پیوندد.

در حال حاضر این رویداد خورشیدی در حال وقوع است یا بزودی شاهد آن خواهیم بود. چرخه خورشیدی بر پایۀ میدان مغناطیسی خورشید رخ می‌دهد که هر ۱۱ سال یک‌بار دچار تغییر و گردش می‌شود. به این ترتیب، قطب‌های مغناطیسی شمال و جنوبِ آن جایشان را عوض می‌کنند. هنوز مشخص نیست چه عاملی موجب این چرخه‌ها می‌شود.

بر اساس تحقیقات اخیر، این رویداد با هم‌ترازی سیاره‌ای ۱۱.۰۷ ساله ارتباط دارد، اما قطب‌ها زمانی عوض می‌شوند که میدان مغناطیسی در ضعیف‌ترین حالتش قرار داشته باشد. این وضعیت به دوره کاهش فعالیت‌های خورشید معروف است. از آنجایی که میدان مغناطیسی خورشید به کنترل فعالیت خورشید (طوفان‌های خورشیدی، پرتاب شراره‌های خورشیدی و …) می‌پردازد، این چرخه با تغییر این فعالیت‌ها، برای ما قابل شناسایی است.

در طول دورۀ کاهش فعالیت خورشید، شراره‌ها و طوفان‌های خورشیدی به کمترین میزان می‌رسند. وقتی خورشید مجدداً به حداکثر فعالیت خود برسد، این روند به صورت تدریجی تغییر پیدا می‌کند. میدان مغناطیسی قوی‌تر شده و طوفان‌ها و شراره‌های خورشیدی افزایش می‌یابند. بدین ترتیب ۲۲ سال طول می‌کشد تا یک چرخه خورشیدی بصورت کامل طی شود.