بساط یارانه نقدی جمع خواهد شد؟
در ادامه گزارشی درخصوص وام یک میلیونی برای خانوار‌های آسیب‌پذیر در برابر کرونا را به نقل از روزنامه همشهری می‌خوانید:
عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی، می‌گوید: پیشنهاد بانک مرکزی مبنی بر اعطای وام یک‌میلیون تومانی اعتبار خرید به ۲۳ میلیون خانوار ایرانی یارانه‌بگیر با نرخ ۱۲ درصد و بازپرداخت بیست‌وچهارماهه با تنفس چهارماهه به تصویب هیأت دولت رسیده که در اسرع وقت اجرایی خواهد شد.
محاسبات نشان می‌دهد هر خانواری که یک‌میلیون تومان تسهیلات مبارزه با کرونا دریافت کند تا ۲ سال آینده باید ماهانه ۴۷ هزارو ۵۰۰ سود قسط بدهد و در پایان یک‌میلیون و ۱۴۰ هزار تومان باید به بانک بازگرداند. پرداخت این میزان تسهیلات البته گره چندانی از مشکل گرفتار‌شدگان باز نخواهد کرد همچنان که بخش بزرگی از ۲۳ میلیون خانوار مشمول دریافت یارانه نقدی یا کمک معیشتی به این تسهیلات نیازی ندارند و به‌جای آن دولت می‌تواند برای اختصاص بهینه‌تر این میزان اعتبار چاره‌اندیشی کند. وام یک‌میلیون تومانی وعده داده شده دولت، به تأمین اعتباری معادل ۲۳ هزار میلیارد تومان نیاز دارد که بعید است بانک‌ها حاضر شوند با نرخ سود ۱۲ درصدی آن را در اختیار مردم قرار دهند، مگر اینکه بانک مرکزی برای آن‌ها تسهیلاتی درنظر گرفته باشد تا مابه‌التفاوت نرخ سود تأمین شود.
رئیس‌کل بانک مرکزی می‌گوید: بانک مرکزی از طریق کاهش ۲۵ هزار میلیارد تومانی ذخیره قانونی بانک‌ها و با همراهی بانک‌ها امکان تأمین اعتبار ۷۵ هزار میلیارد تومانی با نرخ سود ۱۲ درصد را فراهم کرده است. هنوز مشخص نیست اعتبار پیش‌بینی شده برای پرداخت وام به خانوار‌ها از محل آزادسازی بخشی از ذخایر قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی صورت می‌گیرد یا اینکه اعتبار جدیدی در راه خواهد بود؟
در روز‌های اخیر مدیران بانک‌ها با استناد به تصمیم مشترک دولت و بانک مرکزی مبنی بر اعطای تسهیلات ۱۲ درصدی به کسب‌وکار‌های آسیب‌دیده از شیوع ویروس کرونا، پیشنهاد داده‌اند تا هم نرخ سود سپرده‌های حقوقی و حقیقی از هم جدا شود و هم به آن‌ها اجازه داده شود نرخ سود سپرده‌ها با توافق بین بانک‌ها کمتر شود. در صورتی که رئیس‌کل بانک مرکزی این پیشنهاد را تأیید کند، بدیهی است که بخش زیادی از هزینه یا تفاوت نرخ سود پیش‌بینی‌شده برای تسهیلات ۱۲ درصدی با نرخ واقعی مورد انتظار بانک‌ها از جیب سپرده‌گذاران بانک‌ها تأمین خواهد شد، زیرا بانک‌ها امیدوارند با کاهش نرخ سود سپرده هزینه پول در شبکه بانکی کمتر شود تا بتوانند تسهیلات با نرخ سود مورد انتظار بانک مرکزی را در اختیار بلادیدگان و آسیب‌دیدگان کرونا قرار دهند.
به‌نام مردم، به کام دولت
آیا واقعا دولت به مردم وام می‌دهد یا اینکه یارانه نقدی ۲ سال آینده‌شان را یکجا به‌حساب سرپرستان خانوار واریز می‌کند و کل مبلغ را با نرخ سود ۱۲ درصد در ۲۴ماه پس می‌گیرد؟ حسن روحانی، رئیس‌جمهور، روز دوشنبه گفته بود: در کنار سایر حمایت‌های درنظر گرفته‌شده برای اقشار ضعیف، درنظر داریم اعتبار یک‌میلیون تومانی به تمام سرپرستان یارانه‌بگیر پرداخت کنیم که اقساط آن به‌مرور از همان یارانه کسر خواهد شد. او تأکید کرد: به ۲۳ میلیون خانواری که یارانه دریافت می‌کنند، مبلغ یک‌میلیون تومان اعتبار پرداخت می‌شود و بازپرداخت این اعتبار هم همان یارانه‌ها و در مدت ۲۴ماه خواهد بود. روحانی بابیان اینکه ۲۵ هزار میلیارد تومان اعتبار به این طرح اختصاص داده‌شده، گفت: این اعتبار احتمالا اواخر فروردین یا ابتدای اردیبهشت به‌حساب یارانه‌بگیران واریز خواهد شد.
واریز یارانه نقدی متوقف می‌شود؟
هنوز جزئیاتی از تدبیر دولت برای حمایت از ۲۳ میلیون خانوار یارانه‌بگیر در دسترس نیست، اما به‌نظر می‌رسد این سیاست ادامه همان برنامه قبلی شبکه بانکی، به‌ویژه بانک مرکزی برای اعطای وام به مردم و کسر اقساط آن با وثیقه‌گرفتن یارانه‌های نقدی است. برنامه‌ای که البته هرگز اجرا نشد و روی کاغذ ماند؛ حالا پرسش اصلی این است که آیا درصورت پرداخت وام یک‌میلیون تومانی به‌حساب سرپرستان خانوار، واریز یارانه نقدی پس از ۴ماه متوقف خواهد شد؟ تامل در گفته‌های رئیس‌کل بانک مرکزی نشان می‌دهد اقساط وام یک‌میلیون تومانی واریزشده به‌حساب سرپرستان خانوار پس از ۴ماه از حساب سرپرستان خانوار کسر خواهد شد و به‌این‌ترتیب تا پایان شهریور یارانه نقدی واریز می‌شود، اما پس از آن دیگر از پرداخت یارانه نقدی خبری نخواهد بود و به‌عنوان اقساط وام یک‌میلیون تومانی به‌حساب دولت واریز می‌شود.
به‌نظر می‌رسد دولت با این طرح یک تیر و ۲ نشان را هدف قرار داده؛ با تیر وام یک‌میلیون تومانی، ۲ هدف را نشانه می‌رود، به‌تدریج هم بساط یارانه نقدی جمع خواهد شد و هم اینکه ۱۲ درصد سود نصیب بانک‌ها خواهد شد.
وام، اجباری است یا اختیاری؟
گفته‌های رئیس‌جمهور و رئیس‌کل بانک مرکزی نشان می‌دهد واریز مبلغ یک‌میلیون تومان به‌حساب سرپرستان خانوار با نرخ سود ۱۲ درصد و کسر اقساط آن از حساب یارانه‌ها یک تصمیم قطعی است و این کار به مراجعه به شبکه بانکی نیازی ندارد. در واقع این وامی ضروری و اجباری است. اگر این سیاست دولت باشد، پس قطع تدریجی یارانه‌های نقدی قوت می‌گیرد، مگر اینکه اعلام شود افرادی که به دریافت یارانه نقدی نیاز دارند و به وام یک‌میلیون تومانی نیازی ندارند، باید اعلام کنند تا جریان واریز یارانه نقدی آن‌ها ادامه یابد. البته ممکن است گفته شود پس از کسر تمام اقساط وام یک‌میلیون تومانی، دوباره یارانه نقدی به‌حساب سرپرستان خانوار واریز خواهد شد، اما تا آن موقع دولت تغییر کرده و ممکن است دولت بعدی در این‌باره تعهدی نداشته باشد.