چگونه از بیمار مبتلا به کرونا در خانه مراقبت کنیم؟
این روز‌ها رسانه‌ها با انبوهی از اخبار مرتبط با ویروس کرونا پر شده است. عمده مطالب در ارتباط با پیشگیری و اجتناب از ابتلا هستند. بخشی از اخبار هم در مورد شرایط این روز‌های بیمارستان‌ها است. اما کمتر راجع به بیمارانی که در منزل دوره درمان خود را طی می‌کنند صحبت می‌شود. اگر شما امروز در خانه ایزوله نشده اید احتمال بالایی وجود دارد که در آینده دور یا نزدیک مجبور به این کار شوید. چه خوب که از الان با چم و خم این کار بهتر آشنا شوید.
برای من همه چیز از سوم فروردین شروع شد. می‌خواهید بدانید چطور؟ با بدن درد منتشر! هیچ خبری از سرفه یا تنگی نفس نبود.
ما پزشکان یادگرفته ایم که وقتی از درد صحبت می‌کنیم حداقل ۶ فاکتور را باید معین کنیم. محل/ کیفیت/ کمیت/ عوامل تشدید کننده/ عوامل تخفیف دهنده و علایم همراه درد.
درد عضلانی من از کمر، پشت، گردن و باسن شروع شد و کم کم ران‌ها و بازو‌ها هم درگیر شد. به تدریج سر درد هم به آن اضافه شد. این بدن درد عضلانی با همه درد‌هایی که من قبل آن تجربه کرده بودم تفاوت داشت. درد شدتی در حدود ۵ از ۱۰ داشت و کیفیت آن مبهم و منتشر بود؛ نه اینکه نقطه ای، خنجری یا تیرکشنده باشد.
درد من با خوابیدن به پشت و حرکت دادن اندام‌ها بیشتر می‌شد و با کمپرس آب گرم و استفاده از مسکن کمتر می‌شد. همراه با بدن درد تعریق زیاد و کمی لرز، ضعف و خستگی هم داشتم. گویی از یک ارتفاع چند متری سقوط کرده ام! همان قدر خرد و کوفته. توانایی ۳۰ دقیقه سر پا ایستادن را نداشتم.
مثل عمده مردم ابتدا این درد‌ها را به حساب سرماخوردگی یا چیزی شبی آن گذاشتم و سعی کردم با گرم نگه داشتن کمی آن را تسکین دهم و روز اول را با همین شرایط طی کردم.
صبح روز بعد احساس داغی و لرز می‌کردم. باید تب ام را با دماسنج اندازه می‌گرفتم. ۳۸.۴ از هر دو گوش! خب تب و بدن درد، سردرد و لرز در کنار هم دیگر شوخی نداشت. اقدامات تشخیصی لازم را انجام دادم و در نهایت علی رغم آزمایش خون نرمال با مشاهده درگیری خفیف ریه در تصویربرداری و نتیجه مثبت در تست اختصاصی کرونا متوجه ابتلا خودم به کووید-۱۹ شدم.
با توجه به سن زیر ۶۰ سال، عدم وجود بیماری زمینه‌ای و شدت علایم بالینی ام نیاز به بستری در بیمارستان نداشته و جزو موارد مبتلا با علایم خفیف/ متوسط قرار گرفتم که لازم است در منزل خودشان، جدانشینی (Self-Isolating) انجام دهند.
آنچه در این ۱۰ روز در این زمینه خوانده یا تجربه کرده ام را با شما به اشتراک می‌گذارم:
اگر چه جدا شدن از نزدیکان و عزیزان- مثلا کودک دلبندتان- کار سختی است؛ اگرچه تنهایی به سر بردن احتمالا حوصله سر بر است، اما چاره‌ای نیست. حتما می‌دانید که باید بیمار را در یک اتاق جداگانه قرار دهید. چه بهتر که اتاقی باشد که تهویه مناسب و پنچره با قابلیت باز شدن داشته باشد. حالا اگر در خانه خود اتاق مستر دارید که چه بهتر. اگرچه دستورالعمل‌ها در این مورد صراحت ندارند، اما احتمالا بستن ماندن حداکثری درب این اتاق یک تصمیم منطقی است. بیمار باید از لوازم خواب، حوله، بشقاب و لیوان، قاشق و چنگال، مایعات ضدعفونی کننده و شوینده مجزا برای خودش استفاده کند.
مدت توصیه شده برای جدانشینی در ایران بیش از بسیاری از کشور‌های دیگر است. در ایران توصیه می‌شود که بیمار مبتلا به موارد خفیف/ متوسط بیماری باید تا ۲ هفته "بعد از بهبود علایم" جدانشینی داشته باشد و تا جای ممکن از بیرون آمدن، تردد و جابجایی در خانه اجتناب کند. در واقع شما ۵-۶ روز برای سلامتی خودتان و ۱۴ روز برای سلامتی دیگران جدانشینی می‌کنید.
تصمیم گیری در مورد هم خانه‌ها بسیار مهم است. به نظر می‌آید که نقل مکان همسر و فرزندانی که قبل تشخیص با بیمار در همان خانه زندگی می‌کرده اند تصمیم عاقلانه‌ای نبوده و جابجایی آن‌ها به خانه دیگری به احتمال انتقال بیشتر بیماری دامن می‌زند. اگر شما مورد قطعی ابتلا به کووید-۱۹ هستید (بر اساس تست اختصاصی کرونای نوپدید) لازم است کسانی که با آن‌ها زندگی می‌کنید یا با آن‌ها در تماس نزدیک بوده اید هم در خانه بمانند.
تماس نزدیک یعنی چه؟!
بر اساس تعریف NHS یعنی برای مدت بیش از ۱۵ دقیقه در فاصله کمتر از ۲ متری (سه قدم) این افراد بوده اید. پس منظقی‌ترین کار این است اهالی منزل جابجا نشوند و صرفا ارتباط و تماس بیمار با آن‌ها محدود شود.
ضمنا هیچ ملاقات کننده‌ای هم نباید در منزل پذیرفته شود. بعلاوه باید حیوانات خانگی را از فرد بیمار دور کنید! با این حال در مورد افراد بالاتر از ۶۵ سال یا مبتلا به نقص ایمنی و یا بیماری زمینه‌ای جدی بهتر است حتما با پزشک خود مشورت کنید.
افرادی که مجبور به جدانشینی هستند به کمک اطرافیان و دوستان بسیار نیاز دارند. چه خوب که اطرافیان به آن‌ها در تهیه مایحتاج زندگی، لوازم پیشگیری و ضدعفونی، تهیه دارو و سایر خرید‌ها کمک کنند. اما بهتر است لوازم تهیه شده را به دست اهالی منزل ندهید. پشت در بگذارید تا مراقب بیمار آن‌ها را بردارد.
در زمانی که فرد مبتلا به کرونا در منزل مراقبت می‌شود بار مشکلات و زحمت‌ها عمدتا روی دوش "فرد مراقبت کننده" است. پس کسی که از نظر سلامتی در وضعیت بهتر است (به عنوان مثال جوان‌ترین عضو خانواده) را برای مراقبت از بیمار اختصاص دهید. سایر اعضای خانواده فقط یک وظیفه مهم بر عهده دارند؛ باید به کرات دست‌های خود را بشویند. بهتر است ارتباط بیمار با مراقب خود بجای داد زدن و صدای بلند از طریق تلفن همراه باشد. عمده وظایف این فرد عبارت است از:
برای فرد بیمار غذا ببرد. در این زمان باید دست کم ۲ متر فاصله را حفظ کند و غذا را در سینی پشت در بگذارد. بهتر است در صورت دسترسی به ماسک، هر دو نفر در زمان مواجه، ماسک جراحی به صورت داشته باشند. حتما به طور دقیق و درست صورت را با ماسک بپوشانند و مراقب باشند که در حین استفاده، ماسک لمس یا دستکاری نشود. بعد این کار فرد مراقب باید دست خود را با آب و صابون بشوید.
علایم روزانه بیمار را ثبت کند و وضعیت وی را ارزیابی کند. مهم‌ترین علایم بیمار که لازم است هر روز بررسی شود درجه حرارت بدن با استفاده از دماسنج زیرزبانی و وضعیت تنفسی وی است.
در صورتی که هر کدام از چهار علامت زیر وجود داشته باشد باید بیمار به پزشک معالج ارجاع داده شود:
تنگی نفس و تنفس دشوار
تشدید سرفه، ایجاد سرفه خلط دار
کاهش سطح هوشیاری
عدم قطع تب بعداز ۵ روز از درمان
بهتر است همان "فرد مراقب" شست و شوی لباس‌ها، روتختی، حوله حمام و حوله دستی و ... بیمار را انجام دهد. بدین منظور بهتر است البسه کثیف در پلاستیک دربسته گذاشته شود و بعد اتمام جدانشینی شسته شود. اگر این کار امکان پذیر نیست، بعد از سپری شدن ۷۲ ساعت، فرد مراقب با دستکش یکبار مصرف آن‌ها را جابجا کرده و بشوید.
طبق دستورالعمل مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا (CDC) می‌توان لباس‌های بیمار را همراه با لباس دیگران در ماشین لباس شویی با دمای ۶۰-۹۰ درجه سانتی گراد شست. نکته مهم این است که به دلیل احتمال ایجاد ذرات ریز آلوده کننده، از تکاندن البسه و ملحفه‌های بیمار خودداری شود. بعد این کار فرد مراقب باید دست خود را با آب و صابون بشوید.
بهتر است همان "فرد مراقب" شست و شوی ظروف بیمار را انجام دهد. بهتر است بعد از جابجایی ظروف بیمار با دستکش، آن‌ها را به صورت مجزا از ظروف دیگران، با آب داغ یا ماشین ظرف شویی آن‌ها را بشوید و حتما با حوله مخصوص خشک کند.
هیچ شوینده خاصی برای شست و شوی ظروف بیماران لازم نیست. بعد این کار فرد مراقب باید دستکش ظرفشویی خود را درحالی که همچنان آن‌ها را به دست دارد با آب و صابون بشوید و بعد از در آوردن آن‌ها دست خود را با آب و صابون بشوید. ضمنا پیشنهاد استفاده حداکثری از ظروف یک بار مصرف برای بیمار هم در این شرایط منطقی به نظر می‌رسد.
فرد مراقب باید سطوحی از کل خانه که بسیار مورد استفاده است- مانند کانتر آشپزخانه، سینک ظرفشویی، میز، تلفن، دستگیره‌ها و شیر‌های آب و ... را هر روز - با دستکش- ضدعفونی کند. بعد این کار فرد مراقب باید دست خود را با آب و صابون بشوید.
زباله‌های که با فرد بیمار در تماس بوده است باید در یک سطل دارای کیسه پلاستیکی قرار داده شود و بعد از گره زدن، در کیسه دیگری گذاشته شود و درهمان محل همیشگی قرار داده شود. نیازی به تفکیک این زباله‌ها از سایر زباله‌های منزل نیست. بعد این کار فرد مراقب باید دست خود را با آب و صابون بشوید.
وظایف فرد مبتلا در این ایام چیست؟!
اتیکت سرفه و عطسه را با دقت رعایت کند و دستمال کاغدی که در آن سرفه یا عطسه کرده را بلافاصله دور انداخته، دست خود را به قاعده، مشابه دیگران، با آب و صابون شسته و حتما کاملا خشک کند.
هر زمان وارد فضا‌های مشترک خانه شد به سرعت عبور کرده، فاصله ۲ متری (سه قدم) را با دیگران رعایت کرده و حتما در این زمان از ماسک جراحی استفاده کند. چه بهتر که در این زمان از دمپایی مخصوص استفاده کند.
به کرات دست خود را با آب و صابون و با رعایت همه اصول بشوید.
سطوحی از اتاق خود که زیاد مورد تماس است (عسلی کنار تخت خواب و مبلمان اتاق) و همینطور اشیا که مکرر مورد استفاده قرار می‌گیرد (تلفن همراه، لپ تاپ و ...) را هر روز ضدعفونی کند.
حداقل یک بار در روز "تمام سطوح" حمام و توالت را با یک ماده گندزدایی کننده خانگی معمولی تمیز و گندزدایی کند.
هر روز چند مرتبه، مثلا در موارد مراجعه به سرویس بهداشتی، پنجره اتاق را بازگذاشته تا اتاق اش تهویه شود.
اگر مجبور شد- مثلا برای ویزیت پزشک- از خانه خارج شود حتما ماسک زده و در حالت ایستاده و یا نشسته فاصله ۲ متری از دیگران را حفظ کند. چه بهتر که اگر می‌تواند با ماشین شخصی خودش رانندگی کند. اگر قادر به رانندگی نیست بهتر است از دوست یا بستگان کمک بگیرد. روی صندلی عقب نشسته و پنجره خودرو را پایین بکشید.
اگر اتاق بیمار مجزا باشد، یک فرد مهربان هم مراقبت از وی را برعهده بگیرد و سایر اعضای خانواده از تردد به اتاق بستری بیمار خودداری کنند پس تنها فضای مشترک فرد بیمار و اعضای خانواده، حمام و توالت است.
برای این فضا‌ها چه باید کرد؟
بهتر است فرد بیمار آخرین نفری باشد که از حمام و دستشویی استفاده می‌کند. بیمار باید پس از هر بار استفاده، سطوح مورد تماس خود را - از قبیل دستگیره‌های در، کلید و پریز، سرویس، شیرآلات را ضدعفونی کند. در صوری که بیمار توانایی این کار را نداشته باشد، "فرد مراقب" باید این کار را انجام دهد؛ اما حتما باید از دستکش یکبار مصرف استفاده کند.
بیمار باید بعد هر بار استفاده از توالت با آب و صابون دست و خود را بشوید. یادتان باشد خشک کردن دست با استفاده از حوله‌های کاغذی یکبار مصرف یا حوله پارچه مخصوص بیمار از قلم نیوفتد.
اطمینان حاصل کنید که این فضا‌های مشترک به خوبی تهویه می‌گردند (به عنوان مثال پنجره‌ها را باز نگه دارید).
اگر کسی در خانه یک اتاق داشت و بیماران کرونا مجبور بود در آن اتاق استراحت کند باید فاصله بیمار تا اعضای دیگر خانه حداقل دو متر باشد؛ البته در چنین شرایطی بیمار مبتلا و اطرافیان وی باید همیشه از ماسک استفاده کنند.
یکی از شایع‌ترین سوالات مردم ما در این شرایط نحوه تغذیه این بیماران است. برای پاسخ علمی به این سوال کافی است عبارت " راهنمای مدیریت تغذیه در کرونا ویروس (COVID -۱۹) " را در موتور‌های جست و جو تایپ کنید تا توصیه‌های تغذیه‌ای مرتبط با این بیماری را که توسط دفتر بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت وزارت بهداشت و درمان جمع آوری شده است را مشاهده کنید.
نکته مهم این راهنما این است که:
تعادل و تنوع در مصرف کلیه مواد غذایی رعایت شود.
دریافت کلیه ویتامین‌های مورد نیاز بدن برای افزایش سطح ایمنی و مقابله با بیماری و بهبودی از طریق منابع غذایی آن تامین شود
از توصیه به مصرف کلیه مکمل‌ها در این شرایط خودداری شود، زیرا مصرف دوز‌های بالای ویتامین و مواد معدنی اثر محافظتی ثابت شده‌ای در پیشگیری از بیماری‌های عفونی ندارد.
مصرف مایعات و سوپ داغ و آش سبک در همه دستورالعمل‌ها به شدت توصیه شده است. این مسئله در افراد مسن که مستعد کم آبی هستند اهمیت مضاعف دارد.
بر خلاف شایعات فضای مجازی و توصیه‌های بی پایه اقوام دلسوز لازم است توجه کنید که از نظر علمی استفاده از لبنیات (شیر، ماست، دوغ، پنیر و ...) در بیماران مبتلا به کووید-۱۹ نه تنها منعی ندارد که اتفاقا مفید و توصیه شده است.
استفاده از مسکن برای کاهش تب و بدن درد بسیار موثر است. اما چه مسکنی؟! اختلاف نظر بسیاری در این مورد وجود دارد. برخی متخصصین دارو‌هایی مثل ایندومتاسین یا ناپروکسن را توصیه می‌کنند زیراکه در همه گیری‌های گذشته اثرات ضدویروسی این دارو‌ها روشن شده است.
از سوی دیگر برخی پزشکان- مثلا فرانسوی ها- این دسته دارویی و خصوصا ایبوپروفن را باعث تشدید علایم بالینی بیمار می‌دانند. پس چاره چیست؟!
حتما با پزشک خودتان مشورت کنید، اما اگر به یکباره به مسکن احتیاج پیدا کردید استامینوفن را پیشنهاد می‌کنم. استفاده از استامینوفن تا زمانی که دانش کامل و مانع در این زمینه کسب کنیم تصمیم عاقلانه‌ای است. این دارو قطعا بی خطر است و در بیشتر موارد مانند آب روی آتش عمل می‌کند.
گرم نگه داشتن بدن، استفاده از نوشیدنی گرم و کمپرس گرم هم در بهبود درد عضلانی و تسکین علایمی همچون لرز بسیار موثر است.
اگر به تنهایی و در خانه‌ای ویلایی زندگی می‌کنید می‌توانید به حیاط یا باغچه خود بروید. اگر هم در اتاق خود بالکن دارید، رفتن به بالکن مخاطره‌ای به همراه ندارد.
ایزوله بودن با خود تنش و دغدغه بسیار می‌تواند به همراه داشته باشد. برای کاهش تنش:
خوب استراحت کنید و علی رغم نگرانی ها، افکار منفی و برهم خوردن روال زندگی سعی کنید خواب منظم داشته باشید.
با خانواده و دوستان خود تماس صوتی و تصویری بگیرید و نگرانی‌ها و احساساتتان را با آن‌ها در میان بگذارید.
از طریق مراجعه به منابع معتبر بیشتر در مورد این بیماری بیاموزید. یادگرفتن اضطراب تان را کاهش می‌دهد.
به زبان متناسب به کودکان و همسر خود اطمینان خاطر بدهید.
دعا و نیایش یک کلید بسیار راهگشا است که پیش از آن که خواهش تن را ادا کنند، حاجت دل را روا می‌کنند و برتر از آن که سفرهی نان را فراخی بخشند، گوهر جان را فربهی می‌دهد...
گذشته خود و تاب آوری تان در مقابل دشواری‌های گذشته را به یاد بیاورید. بخاطر داشته باشید که این ایزولاسیون طولانی نیست.
قرنطینه را به عنوان فرصتی برای انجام کار‌هایی در نظر بگیرید که از انجام اش لذت می‌برید.
در توانبخشی بیمار مبتلا به کرونا ویروس، به شرطی که خستگی ایجاد نشود، موارد ذیل توصیه می‌شود. برای جزییات بیشتر می‌توانید به راحتی آن‌ها را در اینترنت جست و جو کنید:
- انجام ورزش‌ها و اقدامات جهت تقویت عضلات تنفسی و افزایش ظرفیت تنفسی
- انجام ورزش‌های کششی و دامنه حرکتی (ROM) مفاصل حداقل روزی دو بار
- انجام ورزش‌های تقویتی مخصوصا ایزومتریک در گروه‌های عضلانی اندام ها، ستون فقرات و لگن
برای راهنمایی صحیح، مشاوره پزشکی و اطلاعات بیشتر از خانه خارج نشوید. به وبسایت http://salamat.gov.ir و یا سامانه تلفنی ۴۰۳۰ اعتماد کنید. این سامانه با وجود کاستی‌ها و نقایص بسیار، پیگیری و راهنمایی‌های نسبتا قابل قبولی دارند.
نکته آخر هم اینکه اگرچه ممکن است شروع این دوره حدودا ۲۰ روزه سخت و طاقت فرسا به نظر برسد؛ اگرچه باعث فشار مضاعف و مشغله برای افراد خانواده و خصوصا فرد مراقب است. اما به هرحال خبر خوب این است که ابتلای شما به این بیماری احتمالا موجب ایمنی شما در آینده شده و ان شاالله باعث مصونیت شما در چندین ماه پرمخاطره پیش رو خواهد شد.