عراق و معضل خروج نظامیان آمریکایی از خاک این کشور

به گزارش گروه بین الملل ؛ موضوع خروج نظامیان خارجی به ویژه آمریکایی از عراق در پی عملیات ارتش تروریستی آمریکا علیه فرودگاه بغداد در ۳ ژانویه ۲۰۲۰ (۱۳ دی ۱۳۹۸) که به شهادت سردار «قاسم سلیمانی»، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، «ابو مهدی المهندس»، معاون فرمانده گروه مقاومتی «حشدالشعبی»، عراق و شماری از همرزمانشان منجر شد، به یکی از مباحث اصلی عرصه سیاسی این کشور تبدیل گردید.

عراق در روز‌ها و هفته‌ های پس ار عملیات تروریستی ارتش آمریکا علیه فرودگاه بغداد شاهد شکل گیری موج منسجمی از تجمع‌ها و تظاهرات برای خروج نظامیان خارجی به ویژه آمریکایی‌ها از خاک این کشور بود؛ خواسته‌ای که با توجه به ظلمی که بر مردم عراق به واسطه حضور نظامیان خارجی در سال‌های اخیر رفته و قتل عام شمار زیادی از آنان را به موازات ثروت نفتی شان به نبال داشته، کاملا درست و قانونی به نظر می‌رسد.

 

این امر شرایط خاصی را برای بغداد ایجاد کرده و مجموعه‌ ای از عوامل داخلی و خارجی در مسیر تحقق یا عدم تحقق این هدف نقش آفرینی می‌کنند.

برپایی اعتراض‌ها علیه حضور نظامیان آمریکایی در عراق، تظاهرات گسترده و بی سابقه علیه ادامه حضور نظامیان آمریکایی در این کشور به دعوت «مقتدی صدر»، رئیس جریان صدر در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰ (۴ بهمن) و مهم‌تر از همه اقدام پارلمان عراق در تصویب قطعنامه خروج نظامیان خارجی از عراق، از جمله تحولات داخلی بودند که در این زمینه به وقوع پیوستند.

رقم خوردن تحولات مذکور با محوریت لزوم خروج هرچه سریع‌تر نظامیان خارجی از عراق با واکنش واشنگتن روبرو شد. آمریکا که سال ۲۰۰۳ عراق را به بهانه وجود تسلیحات کشتار جمعی مورد تجاوز قرار داده و در سال ۲۰۱۱ به اجبار خاک این کشور نفت خیز را ترک کرد، در مواجهه با شکل گیری موج درخواست مجدد خروج از عراق به طیف گسترده‌ ای از ابزار‌ها از تهدید گرفته تا باج خواهی، برای ممانعت از این امر دست زد؛ این اقدامات در حالی صورت گرفت که آمریکا مدعی پایان دادن به جنگ‌های بی پایان است.

همانطور که گفته شد، آمریکا در سال ۲۰۱۱ پس از ۸ سال جنگ خونین در عراق ناچار به ترک این کشور شد، اما بحران‌های ناشی از ظهور گروه تروریستی داعش که به زعم خود مقام‌های آمریکایی دست پرورده آنان برای اعمال نفوذ در منطقه است، عراق را وادار ساخت تا در سال ۲۰۱۴ از نیرو‌های بین المللی برای مبارزه با آنان کمک بخواهد.

 

این امر بستر ورود مجدد آمریکا به عراق را فراهم کرد. اما بازهم آمریکا به پایان سفر ماجراجویانه خود در عراق رسیده و باید به یکی از پر هزینه‌ترین جنگ‌های خارجی خود البته نه با میل و رغبت بلکه به اجبار پایان دهد.

 

به اذعان کارشناسان و تحلیلگران روابط خارجی، آمریکا که در عراق بدون استراتژی منسجم عمل می‌کرد، در نهایت زمین بازی را واگذار کرد؛ در واقع آمریکا باید به شکل تحقیرآمیزی عراق را ترک کند.

تشدید احساسات ضد آمریکایی در عراق و متعاقب آن تصویب قطعنامه لزوم خروج نظامیان خارجی از این کشور در مسیر اجرایی شدن خود با موانع چندی مواجه است. دسته بندی این موانع به دو گروه داخلی و خارجی چشم انداز بهتری از شرایط عراق را در اختیار می‌گذارد.

 

خارجی) در تشریح این دسته از موانع باید به طور عمده بر دولت آمریکا متمرکز شد که بر خلاف اظهاراتش در مورد پایان دادن به جنگ‌های «احمقانه» در غرب آسیا، به شدت مخالف خروج از عراق است. دلایل عمده آمریکا برای مخالفت با این امر عبارتند از:

 

-دسترسی به منابع نفتی عراق: عمده‌ ترین دلیل حضور آمریکا در عراق به اذعان صریح مقام‌های مختلف آمریکایی، دست یافتن به منابع هیدروکربنی این کشور است.

-استفاده از خاک عراق برای نقش آفرینی و مداخله در امور سایر کشور‌های منطقه: آمریکا تاکنون بار‌ها از خاک عراق برای انجام رشته عملیات‌های تهاجمی علیه کشور‌های همسایه آن استفاده کرده است که بارزترین نمونه آن ترور هدفمند سردار سلیمانی در زمان ماموریتی دیپلماتیک است.

-زنده نگه داشتن صنعت تسلیحات و شرکت‌های تولیدکننده اسلحه آمریکا: آمریکا برای چرخیدن چرخ صنعت تسلیحاتی خود به جنگ‌ها و مناقشات نظامی نظامی نیاز دارد که حضور در عراق و تنش آفرینی تامین کننده این مهم است.

-استفاده از فرصت‌های مالی ناشی از بازسازی عراق

-تغذیه گروه‌های تروریستی برای دست یافتن به اهداف منطقه‌ای خود

ابزار‌های آمریکا نیز برای ادامه حضور در عراق عبارتند از:

-طرح تهدید احتمال احیای داعش و گروه‌های تروریستی
-تهدید دولت عراق به اخذ هزینه‌ ها و خسارات مالی سنگین
-جلب نظر و موافقت برخی از جریان‌ها و گروه‌ های عراقی

داخلی) در عرصه داخلی نیز مهم‌ترین عامل عدم اجماع میان گروه‌ها و احزاب عراقی به دلیل مخالفت برخی از آنها با خروج آمریکا از عراق است. باید توجه داشت که چنین اختلاف نظری می‌تواند به ایجاد گسست و چندپارچگی در جامعه‌ ای که پتانسیل تنش‌های فرقه‌ ای را نیز دارد، منجر شود.

به نظر می‌رسد برخی طیف های عراقی، باید با نگاهی واقع بینانه‌ تر به وقایع و تحولات و تجربیات تاریخی خود، با دولت مرکزی عراق به اجماع رسیده و از همراهی با آمریکا در طرح ادعای افزایش بی ثباتی‌ها در عراق در صورت خروج نظامیانش از این کشور، خودداری کنند.

تنها راه موثر برای تحقق خواسته مردم عراق در مورد خروج نظامیان آمریکایی برگزاری گفت وگو‌های صریح و صادقانه احزاب سیاسی و طرح نگرانی هایشان به موازات ارائه راهکار‌هایی درست برای مقابله با این نگرانی‌ها است.