پازل پیچیده در خاندان سعودی/تحولات گسترده برای آل سعود
هرچند رسانه‌های سعودی روز گذشته تصاویری از دیدار «ملک سلمان»، پادشاه عربستان با چند دیپلمات خارجی منتشر کرده و کوشیدند از این رهگذر پاسخی به گزارش‌های رسانه‌ای در خصوص مرگ وی بدهند، اما واقعیت این است که زوال حکومت آل سعود با پادشاه یا بدون آن، نزدیک است.
خاندان سلطنتی سعودی از حدود پنج سال قبل، زمانی که ملک سلمان و پسر جاه‌طلبش به قدرت رسیدند، همواره در تنش و ناآرامی به سر می‌برد.
تلاطم در هیئت حاکمه عربستان را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: اول، مخالفت با سیاست‌های منطقه‌ای ریاض به‌خصوص در قبال جنگ مغلوبه یمن و همچنین اظهار خصومت با ایران و دوم، به دلیل اختلافاتی که بر سر ولیعهدی پادشاه عربستان وجود دارد.
یکی از چهره‌های برجسته مخالف حاکمیت عربستان، «احمد بن عبدالعزیز»، برادر پادشاه فعلی این کشور است که با او بیعت نکرد.
وی از مخالفین سیاست‌های بن سلمان در منطقه بوده و در سال گذشته میلادی صراحتاً اعلام کرده بود که اگر ولیعهد عربستان قصد پیوستن به ائتلاف آمریکایی- انگلیسی برای مقابله نظامی با ایران را داشته باشد، به‌طور حتم با آن مخالفت خواهد کرد.
او گفته بود که هیچ‌کس نمی‌تواند وی را از بر حذر داشتن و هشدار دادن نسبت به نتایج فاجعه‌بار جنگ با ایران باز دارد، به‌ویژه اینکه ریاض درگیر جنگ با یمن است.
وی بار‌ها و به‌صراحت در مقابل سیاست‌های بن سلمان ایستاد و ازجمله معدود شاهزاده‌های سعودی است که می‌تواند مخالفت خود را صراحتاً اعلام کند.
بن عبدالعزیز همان کسی است که دو سال پیش، عده‌ای از معترضین در برابر خانه‌اش در لندن تجمع کرده و به دلیل آتش‌افروزی عربستان در یمن، علیه خاندان آل سعود شعار می‌دادند.
شاهزاده احمد در ویدیویی که از آن تجمع منتشرشده بود، به معترضان گفت: «ما ارتباطی با آنچه در یمن می‌افتد نداریم.
مسئولین خاصی مانند پادشاه و ولیعهد پاسخگو هستند.
من امیدوارم که همین امروز جنگ پایان یابد و به خواست خدا اگر بتوانیم کاری کنیم، حتماً اقدام خواهیم کرد.»
به نوشته روزنامه وال‌استریت ژورنال، وی و شاهزاده «محمد بن نایف» برادرزاده ملک سلمان، جمعه هفته گذشته به اتهام تلاش برای کودتا و خیانت توسط گارد سلطنتی بازداشت شدند.
در سال ۲۰۱۸، سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و انگلیس کوشیدند تا از محمد بن سلمان تضمین دریافت کنند که شاهزاده احمد بن عبدالعزیز پس از بازگشت به عربستان از لندن تحت بازداشت قرار نگیرد، اما با انتشار خبر دستگیری وی، به نظر می‌رسد که این تلاش‌ها مؤثر واقع نیفتاده و موجب نشده که گاو شیرده به لگد زدن برای حفظ موقعیت خود ادامه ندهد.
درصورتی‌که پادشاه ۸۴ ساله عربستان فوت کند و یا تصمیم بگیرد از سلطنت کنار رود، این دو نفر مهم‌ترین رقبای ولیعهد کنونی برای پادشاهی خواهند بود.
نکته اینجاست که بن نایف تا سال ۲۰۱۷ و زمانی که بن سلمان به‌عنوان ولیعهد معرفی شد، در صف کسانی قرار داشت که بنا بود پس از ملک سلمان به تخت پادشاهی تکیه بزند.
پس از کنار گذاشته شدن او و مسجل شدن ولیعهدی بن سلمان، بسیاری از مقامات آمریکایی از این اقدام ابراز ناراحتی و نارضایتی کردند چراکه او را معتمدترین فرد در کاخ سلطنتی عربستان می‌پنداشتند.
وی روابط نزدیکی با وزارت خارجه آمریکا و سازمان سیا برقرار کرده بود، از این رو پس از فوت پادشاه عربستان، شانس بیشتری برای سلطنت داشت.
دومین علت، به مخالفت گسترده شاهزادگان سعودی با ولیعهدی بن سلمان و بر هم خوردن ساختار محافظه‌کارانه عربستان بازمی‌گردد که از سوی فرزند ملک سلمان دچار خدشه و آسیب شده است.
۲۱ شاهزاده سعودی که همگی آنها دارای مقامات برجسته در این کشور هستند، پس از مشخص شدن ولیعهدی بن سلمان نامه سرگشاده‌ای به پادشاه این کشور نوشتند و به‌طور رسمی نسبت به انتخاب وی به این سمت مهم و حساس مخالفت کردند.
آنها در آن نامه تأکید کرده بودند که انتخاب بن سلمان، آینده حاکمیت آل سعود را با چشم‌اندازی مبهم روبرو خواهد کرد و افزودند که این اقدام با ساختار و نظام بیعت در خاندان حاکم بر عربستان منافات دارد.
حالا پس از حدود سه سال از آن ماجرا، پایگاه انگلیسی «میدل ایست آی»، گزارشی اختصاصی به نقل از منابع آگاه و نزدیک به خاندان سلطنتی نوشت که بیش از ۲۰ شاهزاده سعودی به اتهام طراحی کودتا برای ساقط کردن ولیعهد عربستان بازداشت شده‌اند.
به نظر می‌رسد که بن سلمان با دستگیری این تعداد از شاهزاده‌ها و مقامات بلندپایه سعودی به دنبال ارسال سیگنال به دیگر شاهزاده‌های مخالف است که چنانچه در توطئه علیه وی مشارکت کنند، ماجرای هتل «ریتز کارلتون» یک بار دیگر، اما این بار علیه آنها تکرار خواهد شد و احتمالاً سرنوشتی همچون جمال خاشقجی در انتظار آنها خواهد بود چراکه بن سلمان این تعداد را به اتهام خیانت بازداشت کرده است.
گفتنی است که ولیعهد جاه‌طلب سعودی دو سال و نیم پیش، تعدادی از شاهزادگان این کشور را از ترس کودتا، اما به بهانه مبارزه با فساد دستگیر و در هتل ریتز کارلتون عربستان حبس کرد.
این هتل در آن سال به محلی برای مبارزه با سران به‌اصطلاح فساد تبدیل شده بود و حدود ۵۰۰ نفر از شاهزادگان معروف سعودی توسط بن سلمان دستگیر و در آنجا محصور شدند؛ و بالاخره اینکه سردرگمی در میان حاکمان عربستان به دلیل متحمل شدن خسارات سنگین در جنگ یمن، ازجمله هدف قرار گرفتن تأسیسات شرکت نفتی آرامکو در بندر ینبع و همچنین در بقیق و خریص که موجب افت ارزش سهام این شرکت نفتی در بازار شد، با پازل پیچیده بازداشت دو شاهزاده برجسته و حبس بیش از ۲۰ نفر از مقامات بلندپایه این کشور، وضعیت بسیار نامعلوم و پیچیده‌ای را برای آل سعود ایجاد کرده است، به‌گونه‌ای که روز‌های آتی ممکن است آبستن تحولات و تغییرات شگرف و غیرمنتظره‌ای باشد.