چرایی جدایی امارات از عربستان در جنگ علیه یمن

به گزارش گروه بین الملل ؛ جنگ ائتلاف سعودی به سرکردگی عربستان و با مشارکت و همراهی عمده امارات علیه یمن که تا چند ماه دیگر وارد ششمین سال خود می شود، پیامد عمده ای را برای ریاض و ابوظبی به دنبال داشت؛ دوراهی یمن، مسیر مشترک یک دهه ای عربستان و امارات را از هم جدا کرد و به روابط نزدیک این دو کشور در یک دهه اخیر پایان داد.

ریاض در آوریل سال ۲۰۱۵ در حالی با اتکا به همراهی کشورهای عربی به ویژه امارات و نیز آمریکا، جنگ علیه یمن را آغاز کرد که به نظر خودش هم دلایل و هم ابزار کافی را برای پیروزی در این نبرد نابرابر داشت.

از جمله دلایل عربستان برای این اقدام که با تحت پوشش تلاش برای بازگرداندن «منصور هادی»، رئیس جمهور مستعفی یمن انجام شد، سوداهای ارضی، فرار از مشکلات داخلی، انتقام از قیام مردمی یمن، مانور قدرت در میان کشورهای منطقه و فرا منطقه ای بود.

در حالی که عربستان و امارات سوداهای ارضی و جاه طلبی های منطقه ای را در جنگ علیه یمن دنبال می کردند، آن چه اتحاد ناهمگون عربستان، امارات و آمریکا را در موضوع جنگ علیه یمن تسهیل می کرد، پیش کشیدن موضوع به گفته آنها نفوذ منطقه ای ایران بود که منجر به حمایت همه جانبه آمریکا از حملات ائتلاف سعودی علیه یمن شد؛ این حمایت تا آن جا ادامه داشت که عربستان همچنان به پیروزی امیدوار بود و نیازهای نظامی و تسلیحاتی خود را از طریق آمریکا تامین می کرد.

اما با مشخص شدن ناکامی عربستان برای پیروزی در این نبرد نابرابر و متعاقب آن آشکار شدن خلاهای امنیتی و آسیب پدیری استراتژیک این کشور در پی رشته عملیات موفقیت آمیز نیروهای یمنی، واشنگتن با تغییر رویکرد خود، نشان داد که به عربستان به چشم مشتری ثروتمندی می نگرد که چرخ صنعت تسلیحاتش را به گردش درمی آورد.

 این جنگ که پیامدهای هولناک و گسترده ای را مانند قتل عام نظامیان و رقم خوردن بحرانی بشردوستانه در یمن به دنبال داشت، در اوایل تابستان گذشته با چالشی عمده مواجه شد؛ درگیری درونی میان دو عضو اصلی ائتلاف سعودی.

اگرچه تلاش های متعددی برای حفظ این ائتلاف از سوی عربستان و آمریکا انجام شد و آمریکا در این راستا اقدام به وتوی قطعنامه کنگره مبنی بر عدم فروش تسلیحات به عربستان کرد و ریاض در مواردی هرچند با خشم و نارضایتی تن به خواسته های ابوظبی داد، اما این ائتلاف عمرش رو به پایان بود و بازگرداندن رئیس جمهور مستعفی یمن به این کشور براساس برنامه ساده انگارانه عربستان پیش نرفت و بومرنگ این جنگ طلبی به سوی عربستان بازگشت.

جنگ یمن در واقع فروپاشی چشم انداز سیاسی است که جنگ‌های دراز مدت گروهی، قبیله‌ای و گروه‌ های فرصت طلب را در پس زمینه دارد؛ جنگ‌ها و منازعات پیچیده‌ ای که برای نخستین بار در چند سال گذشته تهاجم به یمن خود را نمایش داد؛ این منازعات در نهایت به شکل درگیری خونین بر سر تصرف شهر بندری استراتژیک «عدن» میان نیرو‌های ائتلاف سعودی به سرکردگی عربستان و نیرو‌های شورای انتقالی جنوب تحت حمایت امارات آشکار شد؛ این درگیری ها سبب شد تا آینده ائتلاف و اتحاد ریاض و ابوظبی در هاله‌ای از ابهام قرار بگیرد.

اختلافات ریشه ای میان دو عضو اصلی ائتلاف سعودی، به رغم بهبود یک دهه ای روابط دو کشور غیرقابل انکار هستند.

همین اختلاف ها سبب شدند تا زمانی که عربستان تلاش می کرد با نیروهای یمنی در مرزهای جنوبی مبارزه کند و به زعم خودش دولت مستعفی را به «صنعا»، پایتخت یمن بازگرداند، امارات سوداهای دیگری را در سر می پروراند و در مسیر تامین منافع خود گام بر می داشت.

امارات که در پی همراهی با عربستان در موضوع محاصره قطر مواجه شده و وارد رقابت ژئوپلیتیکی جدی با ترکیه شده بود و از سوی دیگر گرمای سوزاننده آتش جنگ های منطقه ای که از لیبی تا سومالی را به شدت احساس می کرد، همزمان نگرانی های عمده ای در مورد تنگه «باب المندب» و جزیره «سقطری» در شاخ آفریقا داشت، از این رو حاضر نبود هزینه بیشتری را بپردازد.

در واقع شکست سیاست های خارجی عربستان تحت حکمرانی «محمد بن سلمان»، ولیعهد این کشور در مناطق و موضوع های مختلف سبب شد تا امارات، متحد اصلی وی در سیاست های منطقه ای اش که داعیه قطب اقتصادی و گردشگری منطقه بودن را دارد، با پیامدهای ناخوشایندی روبرو شود.

از مهم ترین دلایل امارات برای خروج از ائتلاف سعودی را می توان این گونه فهرست کرد:

• پیامدهای ناخوشایند همراهی با عربستان در محاصره قطر
• آشکار شدن ضعف عربستان در به اصطلاح هدایت پیمان ها و سازمان های منطقه ای
• آشکار شدن آسیب پذیری عربستان از بعد ژئوپلتیک
• عدم حمایت آمریکا از عربستان در بزنگاه های حیاتی
• حفظ وجهه بین المللی
• بالاگرفتن انتقادات از جنایت بشری و جنگی در جریان جنگ علیه یمن
• قتل هولناک «جمال خاشقجی»، روزنامه منتق سعودی به دستور ولیعهد این کشور که سبب شد موضوع نقض حقوق بشر توسط عربستان زیر ذره بین طازمان ها و نهادهای حقوق بشری قرار بگیرد
• خشم بین المللی از بحران بشردوستانه در یمن
• مخالفت های داخلی با ادامه جنگ علیه یمن
• عدم حصول نتایج برنامه ریزی شده در یمن

جدایی امارات از عربستان در مسیر جنگ علیه یمن برای ریاض بسیار گران تمام شد؛ چراکه عربستان علاوه بر مشکل تامین نیروهای زمینی در جنگ، دیگر متحد و شریک منطقه ای قابل توجهی برای به دوش کشیدن هزینه های مالی و بار سنگین انتقادات ندارد.

در نهایت دو عامل عدم  دستیابی به اهداف تعیین شده و افزایش فشارهای بین المللی، مرگ اتحاد عربستان و امارات را رقم زد.