نقش کلیدی یک معاونت وزارت خارجه در جمع‌بندی مذاکرات هسته‌ای/ تلاش‌های مجدانه در منطقه همزمان با مذاکرات وین
خبرگزاری میزان: با تاملی بر روند کاهش مخالفت‌های برخی کشورهای منطقه با مذاکرات هسته‌ای، نقش معاونت عربی وزارت خارجه در دستیابی به توافق بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
به گزارش ، در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 در آذر ماه سال گذشته، و در حالی که انتظار می‌رفت طرفین گفتگوها پس از گفتگوها و رایزنی‌های فشرده در وین به توافق دست یابند، انتشار خبری ناگهانی، توجه و البته تعجب جامعه بین‌المللی را برانگیخت؛ "سعود الفیصل" وزیر خارجه عربستان سعودی بدون اعلام قبلی وارد وین شده بود.
وی بلافاصله پس از ورود به پایتخت، اتریش با جان کری، همتای آمریکایی خود دیدار کرد، دیداری که البته جزئیات آن تاکنون مشخص نشده است.
مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 در آن زمان به نتیجه مشخصی نرسید، و سئوالی که به طور طبیعی، برای بسیاری از رسانه‌ها و افکار عمومی شکل گرفت این بود؛ آیا عربستان و برخی دیگر از کشورهای منطقه در به نتیجه نرسیدن مذاکرات، نقش محوری و قابل توجهی دارند؟!
حدود 2 سال پیش، و تنها چند ماه پس از پیروزی دولت یازدهم در انتخابات، "جمال خاشقجی"، تحلیلگر و یکی از مشاوران رهبران عربستان و امارات در مسائل رسانه‌ای، در مقاله‌ای در روزنامه الحیات، به طور معناداری نوشت "اینکه آیا ایران بتواند با پشنهادات جدیدی توجه کشورهای غربی را به خود جبل کند یا نه، مسئله جداگانه‌ای است اما با تاکید می‌توان گفت، با تلاش‌های دیپلماتیک و غیر دیپلماتیکی که به طور کلی از سوی عربستان سعودی مدیریت شده، ایران نخواهد توانست کشورهای منطقه را با خود همراه کند".
این تحلیلگر ادامه داد "حتی در مسائل منطقه‌ای نیز با توجه به لابی‌های سیاسی عربی در کشورهایی همچون انگلیس و فرانسه، کار بسیار سخنی پیش روی ایران خواهد بود".
این اظهارات، تنها یک نمونه ساده و رسانه‌ای، از جریانی است که طی 23 ماه گذشته، به موازات مذاکرات هسته‌ای ایران، تلاش بی سابقه‌ای را برای به نتیجه نرسیدن این گفتگوها کلید زده بود.
در همین زمینه، درحالی که طی چند روز گذشته، وزرای خارجه 1+5 و ایران در پایتخت تاریخی قاره سبز، گردهم آمده بودند تا آخرین فرصت‌ها برای دستیابی توافق هسته‌ای را بررسی کنند، خاورمیانه همچنان یکی از بحرانی‌ترین مقاطع تاریخی خود را تجربه می‌کرد.
تحرکات گروه‌های تروریستی در مصر و در صحرای سینا به حد غیر قابل کنترلی رسیده بود، بمباران هواپیماهای عربستانی علیه مناطق مسکونی یمن با شدت ادامه داشت، نبردهای شدید ارتش های عراق و سوریه با تروریست‌های تکفیری داعش در جریان بود، و حتی در کشور کویت نیز یکی بمب گذاری تروریستی در مسجد شیعیان رخ داد!
اما یک نکته قابل تامل در این میان وجود دارد، که البته در مقایسه با تحولات مذکور، بعد رسانه‌ای بسیار کمتری داشت، و آن تلاش آرام و غیر رسانه‌ای یک جریان در ایران، برای مقابله با این جو نا آرام در منطقه و طبیعتا مساعد کردن فضا برای به نتیجه رسیدن گفتگوهای هسته‌ای بود.
از جمله این اقدامات که شاید توجه رسانه‌ای قابل توجهی به آن نشد، سفر چند روزه هیئت دیپلماتیکی از کشور قطر به ایران تحت عنوان نشست گفتگوهاي سياسي مشترک ايران و قطر به ریاست محمد بن عبدالله الرمیحی، معاون وزیر خارجه این کشور بود.
در جریان این سفر چند روزه هیئت قطری، مذاکراتی میان ایران و قطر با ریاست حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی آفریقای وزارت خارجه کشورمان شکل گرفت که تاکنون جزئیات دقیقی از آن در اختیار رسانه ها قرار نگرفته است.
اما شاید یکی از نتایج آن، گفتگوی 3 ماه پیش "خالد بن محمد عطیه"، وزیر خارجه قطر با روزنامه سعودی "شرق‌الاوسط" بود، که در آن، به طور بی سابقه ای از توافق هسته ای میان ایران و 1+5 استقبال کرده بود.
وی با اشاره به تفاهم لوزان و احتمال دستیابی طرفین به توافق جامع گفته بود "ما در شورای همکاری از این توافق استقبال می‌کنیم و امیدواریم توافق نهائی واضح و دقیقی در خصوص برنامه هسته‌ای مسالمت‌آمیز ایران انجام شود".
شاید اهمیت زیاد این چند خط، زمانی مشخص شود، که بدانیم عربستان و رسانه‌های وابسته به آن همیشه تاکید داشتند، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، موضع واحدی را در قبال مسائل منطقه ای دارند، موضعی که البته باید به عربستان نزدیک باشد!
البته این ادعای سعودی‌ها، هیچ وقت تحقق عینی نیافت، چرا که عمان خود یکی از واسطه‌های مهم میان ایران و آمریکا بود به طوری که درخواست واشنگتن از تهران برای آغاز گفتگوها از طریق این کشور ارسال شد.
اما در حال حاضر، نه تنها عمان، بلکه قطر و کویت نیز، تمایل چندانی به اصرار بر مواضع متوهمانه عربستان در قبال برنامه هسته‌ای ایران ندارند، امری که در نشست کمپ دیوید، به وضوح مشخص بود.
اقدامات این بخش غیر رسانه‌ای وزارت خارجه کشورمان، البته صرفا محدود به کشورهایی که تا پیش از این تحت تاثیر عربستان بودند نمی‌شود، بلکه ظاهرا خود عربستان نیز، از اهداف این تلاش های پنهان بوده است.
در اواسط سال گذشته، روزنامه الدس العربی، در گزارشی با اشاره به سفر معاون عربی آفریقای وزارت خارجه به جده نوشت " مقام‌های رسمی عربستانی چیزی درباره نتایج جلسه امیر عبداللهیان، با سعود الفیصل در جده منتشر نکرده‌اند".
در ادامه این گزارش آمده است "به طور کلی در طول این مذاکرات درباره چگونگی گسترش روابط ایران و عربستان و همچنین قضایای مختلف منطقه‌ای و بین المللی مورد توجه دو کشور بحث و تبادل نظر شد".
اگرچه چندی بعد مشخص شد، نتیجه این سفر و مذاکرات، برخلاف سایر اقدامات این جریان، به دلیل مواضع غیر سازنده عربستان و اصرار این کشور بر تقابل با ایران، چندان موفق نبوده است، چرا که امیرعبداللهیان ضمن انتقاد از سخنان سعودالفیصل گفته بود "متاسفانه آقای سعود الفیصل چند روز پس از هر مرحله از مذاکرات با اظهارات منفی و غیرسازنده رسانه‌ای که با فضای گفت‌وگوهای دیپلماتیک و مسیر طراحی شده روابط و مذاکرات دو طرف در تعارض است، رفتار می‌کند".
اظهاراتی که نشان می‌داد تلاش دیپلماتیک ویژه‌ای برای همراه سازی کشورهای منطقه با ایران، به دور از چشم رسانه ها در جریان است.
آخرین نکته قابل توجه اما، مصاحبه پیش بینی نشده شبکه آمریکایی سی ان ان، با امیرعبداللهیان، تنها چند روز پیش از دستیابی طرفین مذاکرات به توافق جامع هسته ای است.
امیرعبداللهیان در بخش هایی از این مصاحبه بسیار مهم، با اشاره به مذاکرات هسته ای گفته بود "اگر آمریکا در این دور از مذاکرات رفتار سنجیده و منطقی داشته باشد این امر می تواند تاثیر مثبتی بر جا گذاشته و متعاقبا به مشارکت و تعامل بیشتری منتهی شود".
وی همچنین با درمورد تاثیر توافق بر روابط منطقه ای ایران نیز تاکید کرد "اگر توافق هسته ای بین ایران و کشورهای ۱+۵ نهایی شود، قطعا منجر به پیشرفت در منطقه می شود و توافق ما به ضرر هیچ کشوری نخواهد بود و بالعکس به منطقه کمک خواهد کرد".
در حال حاضر، یک روز از جمع بندی مذاکرات هسته ای تاریخی میان ایران و کشورهای 1+5 می‌گذرد و بر خلاف پیش بینی جمال خاشقجی، به استثناء چند کشور کاملا وابسته به عربستان، این توافق مورد استقبال بخش اعظم خاورمیانه قرار گرفته است؛ به طوریکه از مصر و امارات گرفته تا سوریه و ترکیه از آن استقبال کرده‌اند.
قطعا در راه دستیابی به جمع بندی هسته ای (که به اعتراف طرفین مذاکرات صرفا محدود به مسائل هسته ای نمی شود و ابعاد منطقه ای و جهانی خواهد داشت) جریان ها و نهادهای ویژه ای هریک بنابر مسئولیت و اختیارات خود تلاش کرده اند.
در این میان اقدامات برخی جریانات رسانه ای و برخی دیگر غیر رسانه ای بوده است، اقداماتی که هر یک از آنها جزئی پاک نشدنی از توافق تاریخی میان ایران و 1+5 بوده اند.
وی بلافاصله پس از ورود به پایتخت، اتریش با جان کری، همتای آمریکایی خود دیدار کرد، دیداری که البته جزئیات آن تاکنون مشخص نشده است.
مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 در آن زمان به نتیجه مشخصی نرسید، و سئوالی که به طور طبیعی، برای بسیاری از رسانه‌ها و افکار عمومی شکل گرفت این بود؛ آیا عربستان و برخی دیگر از کشورهای منطقه در به نتیجه نرسیدن مذاکرات، نقش محوری و قابل توجهی دارند؟!
حدود 2 سال پیش، و تنها چند ماه پس از پیروزی دولت یازدهم در انتخابات، "جمال خاشقجی"، تحلیلگر و یکی از مشاوران رهبران عربستان و امارات در مسائل رسانه‌ای، در مقاله‌ای در روزنامه الحیات، به طور معناداری نوشت "اینکه آیا ایران بتواند با پشنهادات جدیدی توجه کشورهای غربی را به خود جبل کند یا نه، مسئله جداگانه‌ای است اما با تاکید می‌توان گفت، با تلاش‌های دیپلماتیک و غیر دیپلماتیکی که به طور کلی از سوی عربستان سعودی مدیریت شده، ایران نخواهد توانست کشورهای منطقه را با خود همراه کند".
این تحلیلگر ادامه داد "حتی در مسائل منطقه‌ای نیز با توجه به لابی‌های سیاسی عربی در کشورهایی همچون انگلیس و فرانسه، کار بسیار سخنی پیش روی ایران خواهد بود".
این اظهارات، تنها یک نمونه ساده و رسانه‌ای، از جریانی است که طی 23 ماه گذشته، به موازات مذاکرات هسته‌ای ایران، تلاش بی سابقه‌ای را برای به نتیجه نرسیدن این گفتگوها کلید زده بود.
در همین زمینه، درحالی که طی چند روز گذشته، وزرای خارجه 1+5 و ایران در پایتخت تاریخی قاره سبز، گردهم آمده بودند تا آخرین فرصت‌ها برای دستیابی توافق هسته‌ای را بررسی کنند، خاورمیانه همچنان یکی از بحرانی‌ترین مقاطع تاریخی خود را تجربه می‌کرد.
تحرکات گروه‌های تروریستی در مصر و در صحرای سینا به حد غیر قابل کنترلی رسیده بود، بمباران هواپیماهای عربستانی علیه مناطق مسکونی یمن با شدت ادامه داشت، نبردهای شدید ارتش های عراق و سوریه با تروریست‌های تکفیری داعش در جریان بود، و حتی در کشور کویت نیز یکی بمب گذاری تروریستی در مسجد شیعیان رخ داد!
اما یک نکته قابل تامل در این میان وجود دارد، که البته در مقایسه با تحولات مذکور، بعد رسانه‌ای بسیار کمتری داشت، و آن تلاش آرام و غیر رسانه‌ای یک جریان در ایران، برای مقابله با این جو نا آرام در منطقه و طبیعتا مساعد کردن فضا برای به نتیجه رسیدن گفتگوهای هسته‌ای بود.
از جمله این اقدامات که شاید توجه رسانه‌ای قابل توجهی به آن نشد، سفر چند روزه هیئت دیپلماتیکی از کشور قطر به ایران تحت عنوان نشست گفتگوهاي سياسي مشترک ايران و قطر به ریاست محمد بن عبدالله الرمیحی، معاون وزیر خارجه این کشور بود.
تصویر منتشر شده از مذاکرات ایران و قطر
در جریان این سفر چند روزه هیئت قطری، مذاکراتی میان ایران و قطر با ریاست حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی آفریقای وزارت خارجه کشورمان شکل گرفت که تاکنون جزئیات دقیقی از آن در اختیار رسانه ها قرار نگرفته است.
اما شاید یکی از نتایج آن، گفتگوی 3 ماه پیش "خالد بن محمد عطیه"، وزیر خارجه قطر با روزنامه سعودی "شرق‌الاوسط" بود، که در آن، به طور بی سابقه ای از توافق هسته ای میان ایران و 1+5 استقبال کرده بود.
وی با اشاره به تفاهم لوزان و احتمال دستیابی طرفین به توافق جامع گفته بود "ما در شورای همکاری از این توافق استقبال می‌کنیم و امیدواریم توافق نهائی واضح و دقیقی در خصوص برنامه هسته‌ای مسالمت‌آمیز ایران انجام شود".
شاید اهمیت زیاد این چند خط، زمانی مشخص شود، که بدانیم عربستان و رسانه‌های وابسته به آن همیشه تاکید داشتند، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، موضع واحدی را در قبال مسائل منطقه ای دارند، موضعی که البته باید به عربستان نزدیک باشد!
البته این ادعای سعودی‌ها، هیچ وقت تحقق عینی نیافت، چرا که عمان خود یکی از واسطه‌های مهم میان ایران و آمریکا بود به طوری که درخواست واشنگتن از تهران برای آغاز گفتگوها از طریق این کشور ارسال شد.
اما در حال حاضر، نه تنها عمان، بلکه قطر و کویت نیز، تمایل چندانی به اصرار بر مواضع متوهمانه عربستان در قبال برنامه هسته‌ای ایران ندارند، امری که در نشست کمپ دیوید، به وضوح مشخص بود.
اقدامات این بخش غیر رسانه‌ای وزارت خارجه کشورمان، البته صرفا محدود به کشورهایی که تا پیش از این تحت تاثیر عربستان بودند نمی‌شود، بلکه ظاهرا خود عربستان نیز، از اهداف این تلاش های پنهان بوده است.
در اواسط سال گذشته، روزنامه الدس العربی، در گزارشی با اشاره به سفر معاون عربی آفریقای وزارت خارجه به جده نوشت " مقام‌های رسمی عربستانی چیزی درباره نتایج جلسه امیر عبداللهیان، با سعود الفیصل در جده منتشر نکرده‌اند".
در ادامه این گزارش آمده است "به طور کلی در طول این مذاکرات درباره چگونگی گسترش روابط ایران و عربستان و همچنین قضایای مختلف منطقه‌ای و بین المللی مورد توجه دو کشور بحث و تبادل نظر شد".
اگرچه چندی بعد مشخص شد، نتیجه این سفر و مذاکرات، برخلاف سایر اقدامات این جریان، به دلیل مواضع غیر سازنده عربستان و اصرار این کشور بر تقابل با ایران، چندان موفق نبوده است، چرا که امیرعبداللهیان ضمن انتقاد از سخنان سعودالفیصل گفته بود "متاسفانه آقای سعود الفیصل چند روز پس از هر مرحله از مذاکرات با اظهارات منفی و غیرسازنده رسانه‌ای که با فضای گفت‌وگوهای دیپلماتیک و مسیر طراحی شده روابط و مذاکرات دو طرف در تعارض است، رفتار می‌کند".
اظهاراتی که نشان می‌داد تلاش دیپلماتیک ویژه‌ای برای همراه سازی کشورهای منطقه با ایران، به دور از چشم رسانه ها در جریان است.
آخرین نکته قابل توجه اما، مصاحبه پیش بینی نشده شبکه آمریکایی سی ان ان، با امیرعبداللهیان، تنها چند روز پیش از دستیابی طرفین مذاکرات به توافق جامع هسته ای است.
امیرعبداللهیان در بخش هایی از این مصاحبه بسیار مهم، با اشاره به مذاکرات هسته ای گفته بود "اگر آمریکا در این دور از مذاکرات رفتار سنجیده و منطقی داشته باشد این امر می تواند تاثیر مثبتی بر جا گذاشته و متعاقبا به مشارکت و تعامل بیشتری منتهی شود".
وی همچنین با درمورد تاثیر توافق بر روابط منطقه ای ایران نیز تاکید کرد "اگر توافق هسته ای بین ایران و کشورهای ۱+۵ نهایی شود، قطعا منجر به پیشرفت در منطقه می شود و توافق ما به ضرر هیچ کشوری نخواهد بود و بالعکس به منطقه کمک خواهد کرد".
در حال حاضر، یک روز از جمع بندی مذاکرات هسته ای تاریخی میان ایران و کشورهای 1+5 می‌گذرد و بر خلاف پیش بینی جمال خاشقجی، به استثناء چند کشور کاملا وابسته به عربستان، این توافق مورد استقبال بخش اعظم خاورمیانه قرار گرفته است؛ به طوریکه از مصر و امارات گرفته تا سوریه و ترکیه از آن استقبال کرده‌اند.
قطعا در راه دستیابی به جمع بندی هسته ای (که به اعتراف طرفین مذاکرات صرفا محدود به مسائل هسته ای نمی شود و ابعاد منطقه ای و جهانی خواهد داشت) جریان ها و نهادهای ویژه ای هریک بنابر مسئولیت و اختیارات خود تلاش کرده اند.
در این میان اقدامات برخی جریانات رسانه ای و برخی دیگر غیر رسانه ای بوده است، اقداماتی که هر یک از آنها جزئی پاک نشدنی از توافق تاریخی میان ایران و 1+5 بوده اند.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *