اینستکس، نماد وعده‌های پوچ اروپایی
۲۰ اسفند سال ۹۷ ، «پر فیشر» بانکدار آلمانی و رئیس وقت اینستکس به تهران آمد و در ضیافت اقامتگاه سفیر آلمان گفت: «اینستکس یک نوزاد تازه متولد شده است و تا بزرگ شود مدت زمان طولانی لازم است»!
در همان مقطع زمانی، صاحبنظران در داخل تصریح کردند که اینستکس نوزادی ناقص‌الخلقه و وعده‌ای پوچ است؛ چون وقتی تراز تجاری ایران با اروپا منفی است؛ وقتی اروپایی‌ها برخلاف آن ۱۱ تعهد معروفشان، نفتی از ایران نمی‌خرند؛ وقتی بانک‌ها و شرکت‌های اصلی اروپایی از نقش‌آفرینی در هر کانال مالی با ایران به سبب ترس از آمریکا امتناع می‌کنند و غیره، دیگر مشخص است هر سازوکار و کانالی برای برقراری مراوده تجاری میان ایران و اروپا به یک نماد پوشالی و توخالی تبدیل می‌شود که هیچ مابه‌ازی بیرونی و ملموسی ندارد و صرفا اتلاف وقت برای تاثیرگذاری تحریم‌های آمریکاست.
در اوایل زمستان ۹۸ یعنی پس از آنکه حدود یکسال از افتتاح اینستکس می‌گذشت، رسانه‌ها به نقل از «مایکل تاکاس» یکی از اعضای اتاق بازرگانی ایران و آلمان نوشتند: «اینستکس هنوز شماره تماسی هم برای ارائه به شرکت‌ها ندارد»! امری که اوج ناکارآمدی این سازوکار مالی را در تسهیل روابط تجاری میان ایران و کشور‌های اروپایی آشکار می‌کرد.
در شرایطی که کانال مالی اروپایی‌ها برای تضمین منافع برجامی ایران موسوم به اینستکس در عمل یک نماد توخالی بود، روز یکشنبه ۱۳ بهمن ۹۸ ، ویدئویی منتشر شد که نشان می‌داد«مارکوس لایتنر» سفیر سوییس در تهران در یک شوآف زننده در حال باز کردن جعبه‌های دارویی بیماران پیوند عضو است!
یعنی دارو‌هایی که بنا به گفته «عبدالناصرهمتی» رئیس کل بانک مرکزی با ۲ و نیم میلیون دلار از پول‌های بلوکه شده مردم ایران در بانک‌های سوییس خریداری شده بود، تا به دست بیماران نیازمند کشورمان برسد، به معرکه فخرفروشی و پز انسان‌دوستی سفیر سوییس به عنوان حافظ منافع آمریکا در ایران تبدیل شده بود؛ همان آمریکایی که «مایک پمپئو» وزیر خارجه‌اش صریحا مردم ایران را تهدید به منع دستیابی به غذا و دارو کرده است.
سرانجام «جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در دیدار روز دوشنبه ۱۴ بهمن ۹۸ خود با حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان صرفا به گفتن جمله «متأسف هستیم»، بسنده کرد. جمله‌ای کوتاه که واکنشی به انفعال حدود دو ساله اروپا در تضمین و تامین منافع برجامی ایران بود.
البته در روز ۷ اسفند ۹۸، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه در پایان نشست کمیسیون مشترک برجام گفت: سازوکار تجارت با ایران (اینستکس) شروع به کار کرده و قرارداد‌هایی برای انعقاد آماده شده است.