شماره گذاری وسایل نقلیه در آئین نامه راهنمایی و رانندگی چگونه است؟

به گزارش خبرنگار گروه جامعه ، در این گزارش با آئین نامه راهنمایی و رانندگی آشنا شده و میتوانید آموخته‌های خود را بازیابی کنید.

تاریخچه مقررات
اولین قانون در زمینه استفاده از وسایل نقلیه درتهران، سال ۱۲۸۵ هجری قمری تدوین شد که در آن به قوانین درشکه‌ها و دوچرخه‌ها ااشاره شده بود.
پس از آن، اولین آئین نامه کامل قاونین راهنمایی و رانندگی سال ۱۳۱۸ به تصویب رسید. این آئین نامه در ۱۳ فصل و ۱۰۲ ماده تهیه شد و از آن به عنوان مادر قوانین راهنمایی و رانندگی یاد میشود.
پس از سال ها، این آئین نامه با توجه به تغییرات ایجاد شده در تمام ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، مورد بازنگری قرار گرفت و در هشتم تیرماه ۱۳۸۴، آئین نامه جدید در ۲۲۳ ماده و ۲ پیوست در ۱۰ فصل به تصویب رسید.

در ادامه مواد فصل دوم آئین نامه راهنمایی و رانندگی را می‌خوانید:
فصل دوم - شماره گذاری
ماده ۲- هر وسیله نقلیه موتوری و غیر موتوری و یدک متصل که در راه‌ها حرکت می‌کندو همچنین‌وسایل نقلیه موتوری ویژه کشاورزی، صنعتی و عمرانی باید دارای شماره
باشند.رانندگی با وسایل نقلیه‌ای که شماره یا پلاک نداشته یا دارای شماره و یا پلاک غیر
مجاز باشند، ممنوع‌است، مگر این که پیشتر مجوز حرکت از راهنمایی و رانندگی دریافتکرده و همراه داشته باشند.
مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه از تردد خودرو‌های متخلف از این ماده، تاانجام شماره گذاری‌جلوگیری به عمل خواهند آورد.
تبصره ۱- تا زمانی که انجام عملیات شماره گذاری وسایل نقلیه کشاورزی، صنعتی وعمرانی به طورکامل از سوی راهنمایی و رانندگی صورت نپذیرفته است و پس از آن، تردداین وسایل بر اساس دستورالعملی‌که به تأیید وزارتخانه‌های کشور و راه و ترابری‌می‌رسد، انجام خواهد شد.
تبصره ۲- خودرو‌ها و موتورسیکلت‌ها و دوچرخه‌های ساخت داخل و وارداتی از نظر ایمنیو کیفیت‌باید استاندارد‌های مصوب مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران را داراباشند و به علاوه از نظرآلودگی‌های زیست محیطی، استاندارد‌های مصوب شورای‌عالیحفاظت محیط زیست را رعایت نموده‌باشند.
تبصره ۳- تشخیص انواع وسایل نقلیه غیر موتوری که باید شماره گذاری شوند باراهنمایی و رانندگی‌است، مگر در مواردی که قانون خاصی وجود داشته باشد.
ماده ۳- مالک وسیله نقلیه موضوع ماده قبل مکلف است خود و یا به وسیله نمایندهقانونی خود، بامراجعه به نزدیکترین واحد شماره گذاری یا مرکزی که به همین منظورتعیین و اعلام می‌گردد، مدارک لازم راارایه نماید.
واحد شماره گذاری پس از بررسی آنها، اقدام به تخصیص پلاک به شخص و تحویل آن‌می‌نماید.
نصب پلاک با نظارت نماینده راهنمایی و رانندگی صورت می‌پذیرد.چگونگی‌انجام شماره گذاری شامل مدارک مورد نیاز و خدمات پس از شماره گذاری و عوارضو مالیات‌مصوب و مانند آن‌ها در دستورالعمل مربوط از سوی راهنمایی و رانندگی مشخص واعلام خواهد شد.
تبصره ۱- انواع پلاک‌ها و ابعاد و رنگ‌های آن‌ها برای وسایل نقلیه مختلف دردستورالعمل یاد شدهمشخص می‌گردد.
تبصره ۲- هرگاه اشخاص دیگری در مالکیت وسیله نقلیه شریک بوده و یا نسبت به آن حقعینی داشته‌باشند، نام و نشانی دقیق آنان نیز باید در درخواست قید شود.
ماده ۴- در موارد زیر راهنمایی و رانندگی از انجام عمل شماره گذاری خودداری‌می‌نماید:
الف - در صورتی که مفاد تبصره (۲) ماده (۲) رعایت نشده باشد و یا اصالت وسیلهنقلیه هنگام بازدید به‌وسیله مأموران مربوط تأیید نگردد.
ب - چنانچه مشخصات وسیله نقلیه با آنچه در اسناد مربوط ذکر شده مطابقت نداشتهباشد.
پ - اگر تخصیص شماره به نام مالک به دلایل قانونی ممنوع باشد.
ت - چنانچه وسیله نقلیه، علایم و تجهیزات پیش بینی شده در این آیین‌نامه رانداشته باشد.
ث - هرگاه حقوق دولتی و عوارضی که به طور قانونی به وسیله نقلیه تعلق گرفتهپرداخت نشده باشد.
ج - در صورت نداشتن برگ معاینه فنی به استثنای وسایل نقلیه‌ای که از تاریخ ساختآن‌ها دو سال سپری‌نشده است.
ماده ۵- به هنگام نقل و انتقال مالکیت، اوراق شدن و یا از بین رفتن وسیله نقلیه.پلاک‌ها در واحد شماره‌گذاری یا مراکز مجاز از روی وسیله نقلیه فک و نزد راهنماییو رانندگی نگهداری می‌شود.
تبصره - در صورت خرید خودرو، صاحب پلاک‌ها یا نماینده قانونی وی باید برای دریافتمجوز نصب‌پلاک بر روی وسیله نقلیه خریداری شده به واحد شماره گذاری یا مراکز مجازمراجعه نماید.
ماده ۶- اشخاص حقیقی یا حقوقی دارنده پلاک، مکلفند پس از گذشت حداکثر ده روز اززمان تغییرمحل اقامت یا فعالیت، نشانی و کد پستی خود را به طور کتبی به نزدیکترینواحد شماره‌گذاری اعلام نمایند.
مسؤولیت‌های قانونی مربوط به اطلاع ندادن تغییر محل اقامت یا مرکز فعالیت به عهدهمالک یا نماینده‌قانونی وی خواهد بود.
ماده ۷- در صورتی که وسیله نقلیه از سوی مراجع صلاحیت دار توقیف، تملیک، ضبط یامصادره شود، باید مراتب حداکثر ظرف پانزده روز از سوی مرجع مربوط و یا منتقل الیهیا نماینده قانونی وی به واحدشماره گذاری محل اعلام گردد.
ماده ۸- چنانچه پلاک به نام شخص حقوقی باشد، مدیر مربوط مکلف است حداکثر ظرف ۴۸ساعت‌پس از تاریخ درج آگهی انحلال در روزنامه، مراتب را به نزدیکترین واحد شمارهگذاری به طور کتبی اعلام‌نماید.
ماده ۹- در صورت فوت یا محجور شدن مالک وسیله نقلیه، بر حسب مورد، نماینده قانونیوراث باارائه گواهی تسلیم دادخواست حصر وراثت به دادگاه، و یا وصی و یا قیم مکلفاست حداکثر ظرف مدت دوماه از تاریخ فوت یا حجر به نزدیکترین واحد شماره گذاری برایاعلام استفاده کننده مجاز از وسیله نقلیه‌مراجعه نماید.
ماده ۱۰- اشخاص مندرج در مواد (۸ و ۹) فوق مکلفند حداکثر ظرف مدت شش ماه، برایمعرفی مالک‌و یا متصرف قانونی جدید وسیله نقلیه، به منظور تغییر مالکیت و ثبتآن، به راهنمایی و رانندگی مراجعه‌نمایند.
مراجعه نکردن در مهلت مقرر و سپری شدن مدت یاد شده موجب خواهد شد پلاک‌های وسیلهنقلیه ازدرجه اعتبار ساقط و غیر مجاز تلقی شود.
ماده ۱۱- سازمان ثبت احوال کشور موظف است از طریق شبکه رایانه ای، اطلاعات فوتشدگان راحداکثر ظرف مدت یک هفته از تاریخ فوت در اختیار راهنمایی و رانندگی محلقرار دهد.
ماده ۱۲- نصب پلاک بر روی وسیله نقلیه به طریق زیر انجام می‌گیرد:
الف - برای وسایل نقلیه سه چرخ یا بیشتر با وزن خالی بیش از ۴۰۰ کیلوگرم، یک پلاک در جلو و پلاک‌دیگر در عقب آن نصب می‌شود.
ب - بر روی وسایل نقلیه دو چرخ تنها یک پلاک، آن هم در عقب وسیله نقلیه نصب‌می‌گردد.
پ - بر روی یدک‌ها و نیمه یدک‌ها یک پلاک در عقب نصب می‌گردد.
ت - پلاک یا پلاک‌ها باید در محل تعیین شده نصب شوند.
ماده ۱۳- به همراه یک زوج پلاک، پلاک سوم وسیله نقلیه نیز به صورت برچسب از سویراهنمایی ورانندگی یا اشخاص مورد تأیید او صادر و بر روی شیشه جلو یا عقب وسیلهنقلیه نصب می‌گردد.
این برچسب دارای اطلاعات شماره پلاک، تاریخ سپری شدن اعتبار پلاک، کد واحدشماره‌گذاری وشماره شناسایی وسیله نقلیه (Vehicle Identification Number - Vin)‌می‌باشد.پلاک سوم با هر بار تمدید اعتبار پلاک، نقل و انتقال مالکیت و تعویض قطعات اصلی ورنگ وسیله نقلیه بااطلاعات جدید تولید و جایگزین پلاک سوم پیشین خواهد شد.زمان اجرای این ماده را راهنمایی و رانندگی تعیین می‌نماید.
ماده ۱۴- در صورت مفقود شدن و یا سرقت پلاک، شماره پلاک یاد شده از فهرستپلاک‌های فعال‌خارج و در فهرست پلاک‌های سرقتی و مفقود شده قرار داده خواهد شد.تخصیص پلاک جدید به مالک وسیله نقلیه پس از سیر مراحل موضوع دستورالعمل ماده (۳)این آیین‌نامه‌صورت خواهد گرفت.
تبصره - برای پلاکی که زایل می‌شود، بنا به درخواست مالک و با مراجعه به واحدشماره گذاری براساس دستورالعمل یاد شده پلاک جدید صادر می‌شود.
ماده ۱۵- راهنمایی و رانندگی پس از تخصیص شماره پلاک به مالک وسیله نقلیه و وروداطلاعات مالک (شماره ملی) و وسیله نقلیه به سامانه، کارت مشخصات و شناسنامهمالکیت وسیله نقلیه را صادر و بر حسب‌مورد، به نشانی (کدپستی) مالک ارسال و یا بهوی تسلیم می‌نماید.
ماده ۱۶- هرگاه پلاک، کارت مشخصات یا شناسنامه مالکیت وسیله نقلیه مفقود و یا ازبین برود مالک‌یا نماینده قانونی وی مکلف است مراتب را حداکثر ظرف (۴۸) ساعت بهواحد شماره گذاری راهنمایی ورانندگی و یا مراکز مجاز اعلام کند و اقدام به دریافتپلاک جدید، کارت مشخصات یا شناسنامه مالکیت‌المثنی نماید.
ماده ۱۷- سازندگان و فروشندگان وسایل نقلیه موتوری موظفند به منظور عرضه و انتقالوسایل نقلیه ازمحلی به محل دیگر یا برای انجام آزمایش فنی وسیله نقلیه بدون انجامتشریفات شماره گذاری از راهنمایی ورانندگی پلاک ویژه دریافت نمایند.دستورالعمل مربوط به مدت اعتبار و همچنین نحوه استفاده از پلاک ویژه و چگونگی
ارائه اطلاعات موردنیاز از سوی راهنمایی و رانندگی عیین و اعلام می‌گردد.
ماده ۱۸- راهنمایی و رانندگی می‌تواند پلاک ویژه تحویلی به سازندگان یا فروشندگانوسایل نقلیه را، به‌علت نداشتن نیاز به استفاده یا استفاده برخلاف مقررات پسبگیرد.
ماده ۱۹- کلیه کارخانجات سازنده و مونتاژ خودرو و موتورسیکلت مکلفند تولیدات خودرا پیش ازعرضه به بازار و فروش به اشخاص، با نظارت و برابر دستورالعمل اعلا‌می‌راهنمایی و رانندگی شماره گذاری‌نمایند.
ماده ۲۰ ـ هنگام نقل و انتقال مالکیت وسایل نقلیه، متعاملین یا قائم مقام قانونیآن‌ها ابتدا درخواست‌خود را به راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی یا مراکز مجازتعیین شده ارایه می‌نمایند تا پس از احراز اصالت‌خودرو و تطبیق مدارک آنها، نسبتبه فک پلاک منصوبه بر روی خودروی مورد معامله و اختصاص پلاک‌جدید و صدور شناسنامه
جدید و ثبت تغییرات مزبور در نظام رایانه‌ای راهنمایی و رانندگی اقدام گردد.سپس مراتب به طور کتبی توسط راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی یا مراکز مجاز تعیینشده به دفتراسناد رسمی جهت تنظیم سند رسمی انتقال، منعکس می‌گردد.کارت خودرو از سوی راهنمایی و رانندگی بعد از تأیید مراتب تنظیم سند در دفترخانه
اسناد رسمی که‌بوسیله پست سفارشی یا رایانه‌ای به سیستم راهنمایی و رانندگی منعکس‌می‌شود، به خریدار تحویل می‌گردد.گواهی راهنمایی و رانندگی و شناسنامه صادره تا دو ماه اعتبار دارد و در خلال مدتمذکور متعاملین یاقائم مقام قانونی آن‌ها موظفند برای ثبت معامله و درج آن در ذیلشناسنامه (محل مخصوص) به دفتر اسنادرسمی مراجعه نمایند.
تبصره - شرایط و نحوه احراز صلاحیت مراکز مجاز موضوع این فصل و نحوه نظارت برآن‌ها به موجب‌دستورالعملی خواهد بود که با پیشنهاد راهنمایی و رانندگی به تصویب
وزیر کشور می‌رسد.ماده ۲۱- مالک وسیله نقلیه چنانچه قصد تغییر رنگ یا تعویض هر یک از قطعات اصلیوسیله نقلیه‌شامل موتور، شاسی و اتاق را داشته باشد باید پیشتر مجوز لازم را از
واحد شماره گذاری راهنمایی و رانندگی‌دریافت نماید.
تبصره - وسایل نقلیه عمومی باری و مسافری مشمول مقررات مربوط می‌باشند.ماده ۲۲- تعویض قطعات اصلی و همچنین تغییر رنگ وسایل نقلیه وارداتی پیش از شمارهگذاری نیزمنوط به دریافت مجوز کتبی از واحد‌های شماره گذاری می‌باشد.
ماده ۲۳- در صورت سرقت، مفقود شدن و یا اگر به هر علتی وسیله نقلیه‌ای مورد تصرفغیرقانونی‌قرار گیرد، مالک و یا نماینده قانونی وی مکلف است بلافاصله مراتب را بهنزدیکترین واحد انتظامی اعلام‌نماید.
ماده ۲۴- هرگاه پلاک به اشتباه بر روی وسیله نقلیه نصب شده باشد، راهنمایی ورانندگی موظف است‌پلاک مالک وسیله نقلیه را اخذ و پس از رفع اشتباه پلاک رابازگرداند.
ماده ۲۵- هر شخص حقیقی یا حقوقی می‌تواند به تعداد وسایل نقلیه ملکی خود مطابق
ماده (۳) پلاک‌دریافت نماید. نقل و انتقال هر یک از وسایل نقلیه تابع مقررات این آیین‌نامه خواهد بود.