برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ در میانه بحران فزاینده اضمحلال مفهوم غرب

به گزارش گروه بین الملل ؛ کنفرانس امنیتی «مونیخ» ۲۰۲۰ در حالی روز جمعه کار خود را آغاز کرد که جهان در هفته‌ها و ماه‌های اخیر، جدای از تشدید تنش‌ها در غرب آسیا، شیوع بیماری مرگبار «کرونا»، درگیری‌ها در «کشمیر»، آغاز رقابت تسلیحاتی میان برخی از قدرت‌های جهان و ... با روند اضمحلال یکپارچگی غرب و از دست رفتن مفهوم آن نیز مواجه است.

کنفرانس سالانه امنیتی مونیخ طی سه روز در میانه‌های تنش‌های مهمی که نگرانی‌های عمده‌ای را در سطح بین المللی پدید آورده است، با حضور ۳۵ رئیس دولت، ۱۰۰ وزیر خارجه و بیش از ۵۰۰ سیاستمدار، مقام رسمی و مسئولان کشور‌های مختلف برگزار می‌شود. از مهم‌ترین حاضران در این نشست در «برلین» می‌توان به «مایک پمپئو»، وزیر خارجه آمریکا، «امانوئل مکرون»، رئیس جمهور فرانسه، «ینس استولتنبرگ»، دبیرکل ناتو، «جاستین ترودو»، نخست وزیر کانادا، «ولادیمیر زلنسکی»، رئیس جمهور اوکراین، «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه، «محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه کشورمان و وزرای خارجه چین و هند و نیز مدیر شبکه اجتماعی فیسبوک می‌توان نام برد.

به اذعان سازمان دهندگان «داووس» امنیتی و سیاست خارجی – نامی که کنفرانس امنیتی مونیخ را با آن نیز می‌شناسند- مهم‌ترین موضوع کنفرانس امسال، گذشته از چالش‌های عمده امنیتی مانند نگرانی‌های ژئوپلتیکی اعم از تنش در نقاط مختلف غرب آسیا، جنگ یمن، جنگ لیبی، جنگ سوریه، معامله قرن، آغاز رقابت‌های تسلیحاتی، اختلاف نظر غرب در مورد چارچوب امنیت دسته جمعی و ...، تداوم روند از دست رفتن مفهوم غرب و بحران هویت و یکپارچگی پیش روی آن است که ناشی از شکاف رو به رشد در روابط آمریکا و اروپا شکل یافته براساس نظم پساجنگ جهانی است که در دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا سرعت بیشتری یافته و حرکت واگرایانه این دو را تشدید کرده است. در واقع "تعهد به حقوق بشر، اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد و همکاری در نهاد‌های بین المللی" که تاکنون بهانه ادعایی غرب برای در کنار هم بودن و یکپارچگی بوده، از دست رفته و امروز مفهوم غرب به شکل فزاینده‌ای مورد بحث مجدد قرار گرفته است.

 

اروپا در حال حاضر با مسائل امنیتی متعددی روبرو است که پس از برگزیت و متعاقب آن رشد جنبش‌های ناسیونالیستی روند مخاطره آمیزی یافته است. کنفرانس دیرپای امنیتی مونیخ که ریشه در سال ۱۹۶۳ و ابتکار افسر پیشین آلمان با هدف گردهم آوردن سران و کارشناسان عرصه سیاست برای بحث در مورد وضعیت ناتو و روابط بین قدرت‌های دو سوی اقیانوس اطلس دارد، در دهه‌های اخیر چالش‌های امنیتی مهمی را در هتل بزرگ «بایریش هوف» برلین مورد بحث قرار داده است. این کنفرانس عملا به محلی برای سخنرانی‌های سیاسی و درگیری بر سر روایت‌های مختلف از مسائل امنیتی بین المللی تبدیل شده است.

«آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان که سال گذشته فشار آمریکا بر اروپا برای خروج از توافق هسته‌ای ایران را رد کرد، امسال در این نشست حضور نخواهد داشت و میزبان نشست «هایکو ماس»، وزیر خارجه آلمان است.

یکی از ویژگی‌های مهم نشست امنیتی مونیخ در سال جاری، حضور معاون وزیر خارجه کره شمالی است. «پیونگ یانگ» امسال برای نخستین بار و در میانه تشدید تنش‌ها با آمریکا در موضوع خلع سلاح هسته‌ای در این نشست نماینده دارد؛ البته برخی از گزارش‌ها از عدم حضور وی به دلیل شیوه ویروس کرونا حکایت دارد.

در واقع پنجاهمین نشست ۲۰۲۰ مونیخ در میانه دوگانگی فزاینده غرب و ناتو آغاز به کار کرد. این امر در اظهارات «هایکو ماس»، وزیر خارجه آلمان در روز جمعه در مورد لزوم مسئولیت بیشتر کشور‌های اروپایی در پذیرفتن نقش امنیتی با توجه به تحولات به وجود آمده در روابط اروپا با آمریکا و نیز هشدار «فرانک والتر اشتاین مایر»، رئیس جمهور آلمان در مورد "لزوم پویایی فزاینده در سیاست جهانی به دلیل فاصله گرفتن از همکاری‌های بین المللی برای داشتن جهانی صلح آمیزتر"، ملموس است.

 

روند روزافزون خروج واشنگتن از معاهدات بین المللی اعم از نظامی به ایده ایجاد اتحادیه امنیتی و دفاعی اروپا به عنوان ستون قدرتمند و اروپایی ناتو منجر شد. سخنرانی مکرون با توجه به تلاشش برای تحقق ایده ارتش اروپایی و درگیری لفظی وی با ترامپ در مورد ناتو نیز قابل توجه بود. وی که پیشتر از مرگ مغزی ناتو سخن گفته بود، امروز طی اظهاراتی در واکنش به سخنان وزیر خارجه آمریکا که گفته بود ناتو همچنان قوی است، وی را مورد انتقاد قرار داد و اظهار داشت که «غرب در حال ضعیف شدن است.» رئیس جمهور فرانسه در بخش دیگری اظهار داشت که «یک سیاست آمریکایی وجود دارد که چندین سال پیش و نه در دولت فعلی این کشور آغاز شده و شامل نوعی عقب نشینی از یک بازنگری در روابط با اروپا است.»

 

شاید تنها تحولات امیدبخش عرصه امنیتی در روز‌های برگزاری این نشست مذاکره وزرای خارجه روسیه و ترکیه برای حل و فصل دیپلماتیک نبرد در «ادلب» سوریه باشد که با توجه به روند‌های تجربه شده امید چندانی به جامه عمل پوشیدن ندارند.