عامل اصلی بیماری زوال عقل
جگر، لوبیا، عدس، موز، خربزه، پرتقال، مارچوبه، آووکادو و سبزیجات دارای برگ سبز حاوی فولات هستند.
سطح سرمی پایین فولات با بروز مشکلاتی در سلامتی انسان در ارتباط است؛ برای مثال کمبود این ویتامین، با نقایص مادرزادی نوزاد، مشکلات قلبی ــ عروقی، سکته مغزی و حتی برخی سرطان‌ها در ارتباط است.
با این حال، دریافت بیش از حد اسید فولیک از طریق مصرف مکمل‌ها نیز ممکن است بر سلامتی شما تأثیر منفی بگذارد.
افزایش مصرف اسیدفولیک چگونه رخ می‌دهد؟
تقریباً تمام فولاتی که از غذا‌های منبع فولات در طول روز دریافت می‌کنید، تجزیه و قبل از ورود به جریان خون، در روده به فرم فعال خود تبدیل می‌شود. در مقابل، درصد بسیار کمی از اسید فولیکی که از غذا‌های غنی شده یا مکمل‌ها دریافت می‌کنید به شکل فعال آن در روده شما تبدیل می‌شود، زیرا این اسید فولیک مصنوعی (که از طریق مکمل و غذا‌های غنی شده دریافت شده) باید پس از ورود به کبد و سایر بافت‌ها به فرم فعال خود تبدیل شود؛ از سوی دیگر، مکمل‌های اسید فولیک یا غذا‌های غنی شده با آن، ممکن است باعث شود اسید فولیک غیر متابولیک (UFA) در خون شما تجمع پیدا کند، در حالیکه این اتفاق در هنگام مصرف غذا‌های طبیعی حاوی فولات، رخ نمی‌دهد.
در این مطلب به سه اثر منفی دریافت بیش از حد مورد نیاز اسید فولیک خواهیم پرداخت.
کمبود ویتامین B۱۲ نمایان نمی‌شود
مصرف زیاد اسید فولیک ممکن است باعث نمایان نشدن علائم کمبود ویتامین B۱۲ شود؛ بدن از ویتامین B۱۲ برای ساخت گلبول‌های قرمز و حفظ عملکرد قلب، مغز و سیستم عصبی استفاده می‌کند.
کمبود ویتامین B۱۲ می‌تواند عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار دهد و در صورت کمبود شدید، باعث آسیب به اعصاب شود؛ از آنجا که این آسیب، برگشت ناپذیر است، تشخیص به موقع کمبود ویتامین B۱۲ اهمیت ویژه‌ای دارد.
علائم کمبود ویتامین B۱۲ مشابه علائم کمبود فولات است؛ مطالعات نشان داده اند که مصرف مکمل‌های اسیدفولیک و غذا‌های غنی شده با آن علائم ناشی از آنمی مگالوبلاستیک که در اثر کمبود ویتامین B۱۲ رخ می‌دهد را پنهان می‌کند؛ بنابراین مصرف بیش از حد اسیدفولیک ممکن است باعث پنهان ماندن علائم کمبود B۱۲ و در نتیجه، آسیب به سیستم عصبی شود!
علائم کمبود ویتامین B۱۲ شامل ضعف، خستگی، مشکل در تمرکز و تنگی نفس است.
مصرف بیش از حد اسیدفولیک و خطر زوال عقل!
یک مطالعه در افراد سالم بالای ۶۰ سال، ثابت کرده که سطح بالای فولات در افرادی که از منابع B۱۲ کمتری استفاده می‌کنند، باعث افزایش خطر ابتلا به زوال عقل می‌شود.
نویسندگان این مطالعه هشدار داده اند که مصرف مکمل اسید فولیک یا غذا‌های غنی شده با آن، ممکن است برای سلامت مغز در بزرگسالان مسن با سطح B۱۲ پایین مضر باشد.
علاوه بر این، سایر تحقیقات، استفاده بیش از حد از مکمل‌های اسید فولیک را با زوال عقل مرتبط می‌دانند.
کندی رشد مغز در کودکان با دریافت بیش از حد اسیدفولیک
مصرف کافی فولات در دوران بارداری برای رشد مغزی جنین ضروری است و خطر ناهنجاری‌های مادرزادی را کاهش می‌دهد؛ از آنجا که بسیاری از زنان در طول بارداری نمی‌توانند میزان نیاز روزانه خود به فولات را به تنهایی از غذا دریافت کنند، پزشکان اغلب، زنان در سن باروری را به مصرف مکمل‌های اسیدفولیک تشویق می‌کنند!
اما مادران باردار باید توجه داشته باشند که دریافت بیش از حد اسید فولیک (بیش از یک میلی گرم در روز) ممکن است باعث افزایش مقاومت به انسولین و کندی رشد مغز در کودکان شود.
راهکار چیست؟
اسیدفولیک در بسیاری از مولتی ویتامین‌ها وجود دارد و به عنوان یک مکمل جداگانه نیز به فروش می‌رسد؛ برخی کشور‌ها نیز برنامه‌هایی برای غنی سازی مواد غذایی با اسید فولیک دارند؛ برای مثال، غنی سازی نان با اسید فولیک در کشور ما صورت می‌گیرد.
مکمل‌های اسید فولیک به طور معمول برای جلوگیری یا درمان سطح پایین فولات استفاده می‌شود؛ همچنین زنان باردار یا کسانی که قصد باردار شدن دارند، برای آن‌ها مکمل‌های اسید فولیک تجویز می‌شود.
میزان مورد نیاز روزانه (RDI) فولات برای بزرگسالان ۴۰۰ میکروگرم و برای زنان باردار و شیرده به ترتیب ۶۰۰ و ۵۰۰ میکروگرم در روز است، اما از آنجا که بسیاری از نان‌های کشور با اسیدفولیک غنی می‌شوند و نان، قوت غالب اکثر ایرانیان را تشکیل می‌دهد، باید نگران افزایش سطح سرمی این ویتامین در بدن افراد باشیم و تجویز مکمل‌های اسیدفولیک باید در صورت تشخیص احتمال کمبود آن در بدن زنان انجام شود، اما امروزه شاهد تجویز اسیدفولیک از سوی پزشکان برای تمام زنان باردار و در سنین باروری هستیم!
از سوی دیگر، افراد باید با پیروی از یک رژیم متعادل و متناسب، تشویق به مصرف منابع طبیعی فولات شوند تا ریسک ابتلا به مشکلات ناشی از مصرف بیش از حد اسیدفولیک کاهش یابد.
البته باید به این نکته نیز توجه داشت که برخی منابع حاوی فولات، مانند جگر، بهتر است به دلیل اثر تراتوژنیک آن، در دوران بارداری مصرف نشود، زیرا ویتامین A بالای موجود در جگر، ممکن است باعث ایجاد ناهنجاری‌ها و نواقصی در جنین شود، بنابراین مراجعه به یک کارشناس تغذیه قبل از اقدام به بارداری و در حین آن به تمام زنان در سنین باروری توصیه می‌شود.