خارپشت ایرانی یا خارپشت برانت چیست؟
به گزارش خبرنگار گروه جامعه ، خارپشت‌ها ( (Hedgehog پستاندارانی کوچک با بدنی پوشیده شده از خار هستند و در ناحیه سطحی شکم فاقد خار می‌باشند. این حیوانات عضو راسته erinaceomorpha خانواده erinaceidae وتحت خانواده erinaceinae هستند. محل طبیعی زندگی خارپشت‌ها آفریقا، آسیا و اروپا است.
خارپشت‌ها بر اساس طول گوش، ریخت شناسی جمجمه وشکل و ساختار خارهایشان دسته بندی می‌شوند. گونه‌های متفاوتی وجود دارند، که شامل:گونه‌های الجزایری، آفریقایی، اروپایی ، پرونر، گوش بلند یا مصری، اتیوپی یا خارپشت صحرایی هستند.
خارپشت ایرانی یا خارپشت برانت (نام علمی: Paraechinus hypomelas) گونه‌ای خارپشت از سرده خارپشت‌های بیابانی است که در بیشتر مناطق کویری ایران و نیز افغانستان و آسیای مرکزی زندگی می‌کند. این جانور در استان بوشهر با نام «زوزو» خوانده می‌شود.
تنها خانواده راسته خارپشتان در ایران، خانواده خارپشت‌ها هستند که ویژگی‌های عمومی آنها به این شرح است: سطح پشتی بدن از خار پوشیده شده‌است. خواب زمستانی دارند. بدن آنها به سموم مقاوم است. حس بویایی و شنوایی بسیار قوی دارند. از حشرات، بی مهرگان، مارمولک ها، موش‌ها و مار‌های کوچک تغذیه می‌کنند.
دشمن طبیعی آنها پرندگان شکاری، روباه ها، و سمور هستند. بدن این خارپشت به نسبت گرد است و سطح پشتی آن پوشیده از خار‌های انبوه و تیز است. گوش‌های آن مثلثی‌شکل هستند و از خار‌های پشت سر بلندتر. در وسط سر بخشی لخت و ۸ شکل دارد. رنگ کلی بدن سیاه دیده می‌شود و رنگ موهای صورت و زیر بدن به رنگ پشت هستند. طول سر و تنه این پستاندار ۱۴۰ تا ۲۴۰ میلی‌متر است و اندازه دم میان ۱۰ تا ۴۰ میلی‌متر. وزن آن نیز به گونه معمول میان ۴۰۰ تا ۷۰۰ گرم است.
۲ گونه از معمول‌ترین گونه‌های آنها به عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌شوند ؛ گونه خارپشت آفریقایی و خارپشت اروپایی. خارپشت آفریقای مرکزی همچنین به نام شکم سفید، چهار انگشتی یا گونه بومی آفریقا هم شناخته می‌شود و رایج‌ترین گونه پت در آمریکا نیز هست.
رنگ‌های معمول خار‌های آنها: جوگندمی و کاملا سفید که به آن دانه برفی نیز می‌گویند، است.
یکی دیگر از گونه‌ها خارپشت ایرانی یا برانت است که جثه گردی دارد و گوش‌هایش مثلثی و بسیار بزرگند. خارهایی به رنگ‌های سیاه و زرد دارد که معمولا قسمت‌های انتهایی آنها سیاه است و به همین دلیل در کل سیاه دیده می شود. این گونه دربوته زار‌ها، زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها زندگی می‌کند.
خار‌های خارپشت که روی سر تا پشت آن کشیده شده است بازدارنده حیوانات درنده است. دومین مکانیسم دفاعی توانایی تبدیل به یک توپ متراکم شدن است تا از قسمت‌های پایینی شکم، پاها و صورتش دفاع کند. این ناحیه‌ها معمولأ با موهای سفید نرم پوشیده شده‌اند. بیشتر خارپشت‌ها ۵ انگشت دارند، اگرچه گونه بومی آفریقا فقط ۴ انگشت روی پاهای عقبش دارد و با نام خارپشت ۴ انگشتی نیز شناخته می‌شود.
خارپشت‌ها پاهای قوی و محکمی دارند ولی دم ندارند. یکی از ویژگی‌های غیر معمول خارپشت‌ها، اتصال قسمت پایینی استخوان‌های زند زیرین و زبرین آنها است. خارپشت بالغ آفریقایی ۵تا ۸ اینچ است در حالیکه خارپشت اروپایی ۱۲-۱۴ اینچ طول دارد. خارپشت‌ها حس بویایی بسیار تکامل یافته‌ای دارند. ماده‌ها در ۲-۶ ماهگی و نرها در ۶-۸ ماهگی بالغ می‌شوند. سن مفید تولید مثل در ماده ۲-۳ سال است. خارپشت‌ها در کل ۳-۸ سال عمر می‌کنند.
توانایی‌های ویژه خارپشت
خارپشت‌ها شب گرد، دارای قلمروی خاص خود و منزوی‌اند. البته در دوران جلب نظر جفت و بزرگ کردن فرزندان اینگونه نیستند. در دوره طولانی استرس که شامل گرما یا سرمای بیش از اندازه است غیر فعال می‌باشند ولی به خواب زمستانی نمی‌روند. عدم فعالیت یک حالت دائمی نیست.
این دوره باعث کاهش فعالیت متابولیکی می‌شود و خارپشت را در معرض عفونت قرار می‌دهد. بنابراین دمای محیط باید ثابت بماند تا این خطرات به وجود نیاید. خارپشت‌ها یک رفتار خاص از خود نشان می‌دهند که خود چرب کردن نام دارد.
این رفتار زمانی اتفاق می‌افتد که خارپشت با یک ماده جدید روبرو می‌شود، آن را لیس می‌زند یا می‌جود، مزه می‌کند و بزاقی غلیظ و کف کرده می‌سازدکه روی تیغ‌هایش پخش می‌شود، این فرآیند یک رفتار معمولی در زمان جذب جفت، مشخص کردن قلمرو، ارتباط بین هم‌نوعان ، کاهش انگل‌های پوستی یا یک مکانیسم تهاجمی است.
خارپشت‌ها درزمان تهدید شدن، به صورت یک توپ در می‌آیند، خارهایشان را از هم باز و پهن می‌کنند، خود را باد می‌کنند و یک صدای فش‌فش از خود ساطع می‌کنند. تیغ‌ها موهای تغییر شکل یافته‌اند که از کراتین تشکیل شده و نوک‌های تیزی دارند ولی نیشدار نیستند.
ورود تیغ‌ها به پوست می‌تواند با یک واکنش آلرژیک همراه باشد. یک خارپشت معمولی می‌تواند حدود ۵۰۰۰ خار داشته باشد.