انگشت اتهام آلودگی هوا به سوی بنزین
البته فقط مردم نیستند. یکی از نمایندگان مجلس هم هفته گذشته در گفتگو با یکی از رسانه‌های معتبر داخلی گفته بود «بخشی از آلودگی هوای تهران و کلانشهر‌ها ناشی از عدم رعایت استاندارد‌های زیست محیطی در پالایشگاه‌های کشور است.» علی بختیار سؤالی در مورد این مسأله از وزیر نفت مطرح کرده که از سوی هیأت رئیسه به کمیسیون انرژی ارجاع شده است تا این هفته در دستور کار کمیسیون انرژی مجلس قرار بگیرد.
اما آیا واقعاً بنزینی که در کلانشهر‌ها توزیع می‌شود، آلوده است و عامل اصلی هوایی است که در آن تنفس سخت شده است؟
بنزین تهران و بیش از ۴۰ روز هوای آلوده
بیش از ۴۰ روز در سال‌جاری هوای تهران آلوده بوده و هر بار هم انگشت‌های اتهام به سمت بنزین نشانه گرفته شده است.
متولیان توزیع بنزین استاندارد در کشور می‌گویند که «به هیچ عنوان بنزین با استاندارد پایین‌تر از یورو ۴ در کلانشهر‌های کشور توزیع نمی‌شود.»
در این خصوص، مدیر تأمین و توزیع شرکت پخش در گفتگو با خبرنگار ما ادامه می‌دهد: «برمبنای تکالیفی که هیأت دولت به عهده وزارت نفت گذاشته است در ۸ کلانشهر تهران، اصفهان، اراک، مشهد، شیراز، تبریز، کرج و اهواز تمام بنزین توزیعی از نوع یورو ۴ و سوپر است. حتی در حاشیه این کلانشهر‌ها هم بنزین توزیعی را تاجای امکان یورو ۴ در نظر گرفته‌ایم. نظیر رودهن و بومهن در استان تهران. این بنزین از مؤلفه‌های قابل قبول محیط زیستی تبعیت می‌کند و ادعای پیدایش آلودگی هوا در نتیجه بنزین آلوده کذب است.»
کرامت ویس کرمی، با اشاره به اینکه علاوه بر بنزین، نفت گاز (گازوئیل) نیز از نوع یورو ۴ است، اظهار می‌کند: «نه تنها در کلانشهر‌ها بلکه در کل این ۸ استان در حال توزیع نفت گاز یورو ۴ هستیم.»
بنزین سوپر در تهران
اگرچه برای بنزین سوپر تقاضا نسبت به قبل از سهمیه‌بندی بنزین کاهش پیدا کرده، اما همچنان عرضه آن در شهر‌هایی نظیر تهران ادامه دارد.
در این رابطه، مدیر تأمین و توزیع شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی می‌گوید: «پیش از افزایش قیمت بنزین سوپر تقاضا برای این سوخت در تهران ۱.۵ میلیون لیتر در روز بود. اما الآن به ۳۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار لیتر رسیده است. با این حال اگر تقاضا بیشتر نیز باشد، بازهم پاسخگوی این نیاز خواهیم بود.»
بنزین پتروشیمی به هیچ وجه نداریم
مدیر تأمین و توزیع شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اخباری مبنی بر توزیع ریفورمیت پتروشیمی‌ها به‌عنوان بنزین را به جد تکذیب می‌کند و می‌گوید: «حتی یک لیتر از ریفورمیت تولیدی پتروشیمی‌ها در کشور توزیع نمی‌شود و تمام بنزین توزیعی کشور از ۱۰ پالایشگاه اصلی تأمین می‌شود.»
کیفیت بنزین توزیعی کشور
ویس کرمی توضیح می‌دهد: «بنزین توزیعی در کشور مطابق با استاندارد‌های بین‌المللی است. یعنی گوگرد زیر ۵۰ پی‌پی‌ام، بنزین زیر یک درصد، ترکیبات آروماتیک زیر ۳۰ درصد و الفین زیر ۱۸ درصد. اکتان بنزین یورو ۴ بالاتر از ۹۱ است و بنزین توزیعی در سایر شهر‌ها هم با همین مشخصات، اما عدد اکتان کمتری است. عدد اکتان بنزین در سایر شهر‌ها حدود ۸۷ درصد است. اما عدد اکتان مؤلفه زیست محیطی نیست و فقط روی مسائلی نظیر استهلاک موتور اثر دارد.»
او ادامه می‌دهد: «تأکید می‌کنم که اکتان روی کیفیت سوخت اثری ندارد و به همین خاطر هم در پایش‌ها مطابق با استاندارد‌ها لحاظ نمی‌شود؛ لذا مردم نباید اکتان بنزین را مؤلفه زیست محیطی بدانند.»
۳۰ میلیون لیتر بنزین یورو ۴
به گفته این مقام مسئول «روزانه بیش از ۳۰ میلیون لیتر بنزین
یورو ۴ و سوپر در هزار باب جایگاه عرضه سوخت ۸ کلانشهر کشور توزیع می‌شود. سهم تهران بیش از ۱۱.۵ میلیون لیتر در روز است و این بنزین با کیفیت قابل قبول محیط زیستی در حال عرضه است.»
۲۸ میلیون لیتر گازوئیل یورو ۴
مدیر تأمین و توزیع شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ادامه می‌دهد: «روزانه ۲۸ میلیون لیتر گازوئیل یورو ۴ نیز در ۱۴۰۰ جایگاه ۸ استان در حال عرضه است و در ۱۶۳ باب جایگاه‌های مواصلاتی بر اساس قانون و ۱۵۰ باب دیگر بنا به خواست دولت در حال توزیع نفت گاز یورو ۴ هستیم تا کیفیت سوخت مصرفی کشور بهبود یابد.»
غیر از صحبت متولیان هیچ ادعایی قابل قبول نیست
ویس کرمی می‌گوید که «تنها متولیان پایش کیفی بنزین می‌توانند درباره کیفیت آن صحبت کنند و مطابق قانون شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی و سازمان محیط زیست و سازمان ملی استاندارد، تنها مسئولانی هستند که مستمراً بر کیفیت بنزین و نفت گاز توزیعی نظارت دارند.»
او تأکید می‌کند: «به صورت مستمر و شبانه روزی کیفیت را پایش می‌کنیم و به جرأت می‌توان گفت که ادعای آلوده بودن بنزین توزیعی کذب است.»
در همین حال شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی روز گذشته درباره مؤلفه‌های بنزین با اشاره به برخی شایعات شفاف‌سازی کرد و نوشت: بنزین تحویلی به مصرف‌کنندگان بویژه در کلانشهر‌ها مطابق با استاندارد ملی و مطابق یورو ۴ است و انتشار مطالب بی‌پایه صرفاً به منظور تشویش اذهان عمومی و ایجاد نگرانی بی‌اساس در جامعه است.
آمار بنزینی
هم‌اکنون ۹۱ میلیون لیتر از ۱۱۲میلیون لیتر ظرفیت بنزین تولیدی کشور که در پالایشگاه‌های ستاره خلیج‌فارس (۴۵میلیون لیتر)، امام خمینی شازند (۱۶میلیون لیتر)، اصفهان (۱۲میلیون لیتر)، بندرعباس (۶میلیون لیتر)، تبریز (۳میلیون لیتر)، تهران (۶میلیون لیتر) و لاوان (۳میلیون لیتر) تولید می‌شود، عاری از گوگرد است.
۷۹میلیون لیتر از کل بنزین تولیدی، یعنی حدود ۷۰درصد به لحاظ تمام مؤلفه‌های زیست محیطی شامل گوگرد، بنزن، آروماتیک و الفین، دارای استاندارد یورو۴ است.
در مورد نفت‌گاز نیز علاوه بر هشت کلانشهر که تهران را نیز شامل می‌شود، در ۳۲۰جایگاه منتخب مواصلاتی کشور، نفت‌گاز یورو با گوگرد زیر ۵۰پی‌پی‌ام توزیع می‌شود که این تعداد جایگاه دو برابر تعهد قانونی وزارت نفت برای توزیع نفت‌گاز یورو است.
میانگین روزانه مصرف بنزین کشور در بازه زمانی ۲۴ آبان ماه تا ۳۰ آذرماه به ۵/۷۵ میلیون لیتر رسیده که این مقدار با توجه به‌مدت مشابه پارسال با ۸۹میلیون و ۸۰۰هزار لیتر، کاهش داشته است. با این حساب کمبود بنزینی در کشور وجود ندارد.
مقصر کیست؟
۱. اگر ذرات آلاینده را کنار بگذاریم؛ کیفیت خودرو‌های فعال در ناوگان حمل و نقل کشور که برخی از آن‌ها بیش از ۴ دهه عمر کرده‌اند، یکی از عوامل افزایش آلودگی هوا در روز‌های درگیر وارونگی دماست. حتی برخی از خودرو‌های کشور بیش از دو برابر استاندارد‌های جهانی سوخت مصرف می‌کنند. صد‌ها هزار خودرو فرسوده و بی‌کیفیتی که در هر ۱۰۰ کیلومتر بیش از ۱۲ لیتر بنزین می‌سوزانند. آنچه باعث آلودگی می‌شود صرفاً بنزین نیست بلکه فرآیند احتراق در موتور خودرو‌ها است. این موضوع به معنی آلوده‌سازی هوا بیش از دو برابر استانداردی است که برای بنزین یورو ۴ در نظر گرفته می‌شود. یعنی حتی اگر بنزین استاندارد یا سوپر در باک این خودرو‌ها ریخته شود، خروجی آن با بنزین فاقد یورو چندان تفاوتی ندارد. این موضوع در مورد خودرو‌ها و وسایل نقلیه سنگین گازوئیل سوز و موتورسیکلت‌ها نیز صادق است.
۲. گاز از دیگر آلاینده‌هاست. آمار‌های قابل استناد نشان می‌دهد که مثلاً در کلانشهر تهران معادل ۵ فاز پارس جنوبی گاز مصرف می‌شود و آلودگی گاز هم قابل توجه است و باید یک سهمی هم برای استفاده گسترده از گاز قائل بود. هر فاز پارس جنوبی حدود ۲۵ میلیون مترمکعب در روز گاز تولید می‌کند.
۳. در میزان آلودگی ناشی از مصرف گاز یک عامل بی‌تأثیر نیست؛ رعایت نشدن مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان در ساخت و سازها. چندسالی است که شهرداری‌ها سعی می‌کنند بیشتر به این موضوع بپردازند. اما عایق‌های پنجره‌ها و در‌ها و به طور کلی دیوار‌های خانه‌ها مناسب نیست. این مسأله ضمن اتلاف منابع، آلودگی را افزایش می‌دهد.
۴. نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها از دیگر مقصران آلودگی هوا هستند. هرچند که در حاشیه کلانشهر‌ها ورودی سیستم مازوت‌سوز نیروگاه‌ها پلمب شده و واحد‌های صنعتی آلاینده را متولیان پلمب می‌کنند، اما به هر حال این بخش هم انرژی بر هستند و مصرف سوخت آن‌ها آلودگی به‌دنبال دارد.
۵. ما نیز مقصر هستیم. چراکه تا زمانی مصرف انرژی افسارگسیخته افزایش یابد، مسئولان موظف به تأمین آن هستند. درحالی که این مصرف بیشتر انرژی به معنی افزایش آلودگی است.