پوشش بیمه ای ناباروری باید بیشتر شود/ نگهداری جنین ها در تانک های ازت/تابوی ذهن مردم شکسته شده است

گروه جامعه | احسان گل محمدی: وارد اتاق کار او شدیم؛ اولین نکته ای که جلب توجه می کرد عکس سه کودک بود؛ ابتدای این گپ و گفت از او در مورد این عکس ها پرسیدیم که به کودکان متولد شده در این مرکز اشاره کرد، پس از آن موضوعی که مرکز توجه قرار گرفت در رابطه با امکان اهدای اسپرم و تخمک و حتی فریز کردن آن ها برای افراد مجرد بود از این رو کسانی که در معرض درمان‌های سرطان و مشابه آن هستند می‌توانند امکان باروری خود را با این روش ها حفظ کرده و بدون نگرانی وارد پروسه درمانی شوند.

موضوع جالب‌تر در این مصاحبه محل نگهداری جنین بود، جنین‌ها در تانک‌های ازت که دمای منفی ۱۸۰ درجه سانتیگراد دارد نگهداری می‌شود و برای نگهداری آن‌ها باید سالانه هزینه‌ای پرداخت شود؛ قبل از این دیدن این تانک ها تصور ما دستگاههای غول پیکری بود اما با دستگاههای نسبتا کوچکی مواجه شدیم که در دمای به نسبت بالایی محیطی نگهداری می شد.

گفت‌وگوی مفصل با حمید چوبینه دکترای تخصصی بیولوژی تولید مثل، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، موسس مرکز ناباروری رویش هلال و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری رویش هلال را در ادامه می‌خوانید:

تابوی ذهن مردم در حوزه ناباروری شکسته شده است

: در حوزه تخصصی ناباروری وضعیت کشور در بین کشور‌های دنیا به چه شکل است؟

دکتر چوبینه: تابوی ذهن مردم در حوزه ناباروری خوشبختانه در چند سال اخیر با تلاش پزشکان متخصص و متعهد در این حوزه و همچنین رسانه‌ها تقریبا شکسته شده و بسیاری از زوجین مشتاقانه پیگیر درمان می‌شوند که در پی آن از تبدیل ناباروری به یک بحران خانوادگی جلوگیری شده است.

در حال حاضر دانش تخصصی کشور در حوزه درمان ناباروری و سلول‌های بنیادی باعث شده در منطقه جز کشور‌های اول و در دنیا جز کشور‌های صاحب نام باشیم و در عرصه پزشکی جای مانور زیادی وجود داشته باشد، زیرا این علم در نوع خود جدید بوده و می‌تواند مسیر پیش روی پزشکی در بحث ناباروری را باز هم متحول کند.

: در حال حاضر کشور در زمینه مراکز درمان ناباروری دچار کمبود است؟

دکتر چوبینه: خیر خوشبختانه با توجه به مرکز توجه قرار گرفتن مراکزی همچون رویان از سوی رهبر معظم انقلاب مسیر پیش روی این نوع مراکز با حمایت‌های لازم باز شده و در حال حاضر در همه استان‌های کشور مراکز درمان ناباروری ایجاد شده است.
با توجه به اینکه فرصت درمان ناباروری با وجود پزشکان متخصص در این حوزه فراهم شده بود و نیاز آن برای داخل و کشور‌های همجوار احساس می‌شد تعداد مراکز درمانی در بحث ناباروری بیشتر شد، در حال حاضر نیز سرمایه گذاری برای جذب بیمار خارجی و همچنین پاسخگویی به نیاز داخلی در حال انجام است.

: در رابطه با فعالیت‌های مرکز ناباروری رویش هلال توضیح دهید؟

دکتر چوبینه: در زمانی که دانشجوی دوره تخصصی بیولوژی تولید مثل یا درمان نابارری به صورت آزمایشگاهی بودم پیشنهاد ایجاد مرکز ناباروری رویش را تحت پروپزالی تقدیم کردم که خوشبختانه با همکاری پژوهشگاه رویان و تحت لیسانس این مجموعه فعالیت‌ها آغاز شد، برای اینکه بتوانیم تیم تخصصی قوی را در این مرکز مستقر کنیم در مشارکت با تیم رویان اقدامات انجام شد.
خوشبختانه در سالگرد ایجاد این مرکز فرزندان متولد شده نیز حضور داشتند که این اتفاق بسیار میمونی در راستای موفقیت آمیز بودن فعالیت‌ها بود.

گاهی ناباروری با مشورت های ساده تیم متخصصان برطرف می شود

: فاز ابتدایی درمان ناباروری چیست؟

دکتر چوبینه: در ابتدای ورود زوجین به مراکز ناباروری مشاره‌های تخصصی ارایه می‌شود و بار‌ها دیده شده که با همین مشاوره‌ها و تغییر سبک زندگی باروری صورت گرفته است، پس از مشاوره‌های ساده و یا حتی تجویز برخی دار‌ها نیز برای برخی زوجین بارداری صورت گرفته یعنی به این شکل نیست که همه تحت درمان‌های ناباروری تخصصی قرار بگیرند.

گاهی تغییر سبک زندگی خود به خود باعث باروری زوجین شده به این معنی که تنظیم زمان‌های مقاربت می‌تواند خود به خود به باروری منجر شود و زوجین با اطلاع از این موارد ساده دیگر نیازی به درمان‌های تخصصی ندارند. اما اگر روش‌های گفته شده تاثیر گذار نباشد بارداری به روش آی یو آی IUI و آی وی اف IVF مدنظر قرار می‌گیرد.

: مشاوره‌ها برای افزایش احتمال باروری در چه حوزه‌هایی است؟

دکتر چوبینه: در این خصوص مشاوره‌ها در حوزه تغذیه و کاهش استرس است، اما از این‌ها مهم‌تر زمان‌های اقدام به بارداری است که روز‌های ۱۲ تا ۱۷ قاعدگی بیشترین احتمال بارداری زوجین وجود دارد.

: چه زمانی آی یو آی IUI و چه زمانی آی وی اف IVF به زوجین توصیه می‌شود؟

دکتر چوبینه: این موضوع بستگی به زوجین دارد گاهی در همان ابتدای مراجعه یکی از این دو روش توصیه می‌شود، اما در روش آی یو آی فقط از مرد اسپرم گرفته می‌شود و به همسر وی تزریق می‌شود، بیشتر این روش در زمانی توصیه می‌شود که مشکل از کاهش تعداد اسپرم یا کیفیت آن باشد. در روش آی یو آی اسپرم از مرد گرفته و پس از فرآوری در آزمایشگاه از طریق لوله‌هایی به همسر وی تزریق می‌شود.

هزینه آی یو آی به نسبت سایر روش ها کمتر است

: هزینه کدام یک از روش‌های درمان ناباروی بیشتر است؟

دکتر چوبینه: هزینه هر کدام بستگی به دارو‌های مصرفی بیمار متفاوت است، اما کم هزینه‌ترین روش درمانی در حال حاضر آی یو آی است که با هزینه دارو‌ها نهایت یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان می‌شود البته که این روش به طبیعت بدن هم نزدیک‌تر است.

: چه زمانی اصطلاح بارداری در مورد افراد قرار گرفته تحت روش‌های جدید درمانی استفاده می‌شود؟

دکتر چوبینه: تخمک از مادر جدا شده در محیط آزمایشگاه با اسپرم تلفیق می‌شود و پس از آن دوباره به مادر تزریق می‌شود، اما این زمان را ابتدای بارداری تلقی نمی‌کنیم، زیرا باید عملیات لانه گزینی رخ دهد از این رو فرصت دو هفته‌ای نیاز است تا فرد وارد مرحله بارداری شود البته که خیلی از افراد در این پروسه جنین را به دلایل گوناگون از دست می‌دهند.

: کسانی که با روش‌های ناباروری بارداری را تجربه می‌کنند برای فرزندان بعدی هم باید مراجعه به مراکز درمانی داشته باشند؟

دکتر چوبینه: خیر این حتمی نیست خیلی از زوجین در فرزندان بعدی به صورت طبیعی بارداری را تجربه کرده اند البته که استرس بسیار در این پروسه اهمیت دارد و می‌تواند مانع از باروری شود.

نگهداری جنین ها در تانک های ازت

: مابقی جنین‌ها در کجا نگهداری می‌شود؟

دکتر چوبینه: در تانک‌های ازت که دمای منفی ۱۸۰ درجه سانتیگراد دارد نگهداری می‌شود و برای نگهداری آن‌ها باید سالانه هزینه‌ای پرداخت شود.

: آیا امکان اهدای تخمک و اسپرم یا حتی فریز کردن آن‌ها برای افراد مجرد هم فراهم است؟

دکتر چوبینه: بله گاهی خانمی باداشتن سرطان حتی بافت تخمدان خود را فریز می‌کند یا کسی که قصد شیمی درمانی دارد به فریز تخمک خود اقدام می‌کند، این موضوع در مورد مردان مجرد نیز صدق می‌کند و افرادی که به هر دلیلی در مسیر کاهش اسپرم قرار دارند می‌توانند نسبت به فریز آن اقدام کنند.

پوشش بیمه ای ناباروری باید بیشتر شود

: آیا بیمه‌ها پوشش دهی مناسبی در درمان‌های ناباروری دارند؟

دکتر چوبینه:خوشبختانه در سال‌های اخیر پوشش دهی بیمه‌ها در این حوزه با توجه به پشتکار مراکز درمان ناباروری و همچنین تلاش‌های رسانه‌ها بیشتر شده و گارد محکمی که در این زمینه وجود داشت از بین رفته و مسیر هموار شده است.

در مقطعی که ازدیاد نسل طبق دستور مقام معظم رهبری مدنظر قرار گرفت سیاست‌های حمایتی در حوزه درمان ناباروری نیز بیشتر شد، اما باز هم این حوزه نیازمند حمایت‌های بیشتر به ویژه در حوزه تامین دارویی است.

: اکنون حمایت‌های بیمه‌ای برای چند فرزند در درمان ناباروری صورت می‌گیرد؟

دکتر چوبینه: متاسفانه اکنون ارایه خدمات بیمه‌ای برای درمان ناباروری در فرزند دوم با سخت گیری‌های بسیاری همراه شده از این رو لازم است دولت به این بخش توجه ویژه‌ای داشته باشد.

به جای اینکه اجبار کنیم مردم در فرآیند ازدیا نسل بچه دار شوند باید کسانی که درصف برای درمان ناباروری هستند و اعلام آمادگی می‌کنند را مورد حمایت قرار دهیم.

: از ابتدای فعالیت مرکز تاکنون چند نفر مراجعه کرده و صاحب فرزند شده اند؟

دکتر چوبینه: با توجه به فراگیری امکانات در استان‌های مختلف کشور دیگر تمرکز مراکز درمانی فقط در پایتخت نبوده و مردم در مراکز استانی نیز می‌توانند تحت درمان باشند، اما با این وجود از ابتدای افتتاح مرکز رویش هلال در حدود ۱۰ هزار نفر مراجعه داشته ایم که از این تعداد ۲ تا ۳ هزار نفر نیز متولد شده اند.

رها کردن فرآیند درمان بیشترین علت بی نتیجه ماندن روش های ناباروری

: چند درصد افرادی که به مراکز درمان ناباروری مراجعه می‌کنند نتیجه می‌گیرند؟

دکتر چوبینه: در حال حاضر در حدود ۴۰ درصد افراد با مراجعه بارداری را تجربه می‌کنند و علت ناموفق بودن ۶۰ درصد باقی این است که در طی مراحل درمان را متوقف کرده یا رها می‌کنند در حالی که این روش‌ها باید پشت سر هم و به صورت مستمر حداقل هر کدام برای ۵ سیکل باید باشد.

: امکان باروری در هر زوج در هر سیکل چند درصد است؟

دکتر چوبینه: در بارداری‌هایی که به صورت طبیعی رخ می‌دهد در هر بار لقاح یک سوم امکان باروری وجود دارد با این نوع روش‌ها احتمال‌ها کمی بیشتر کی شود.

: چرا نمی‌توان پس از این روش‌ها احتمال باروری را صد درصد اعلام کرد؟

دکتر چوبینه: زیرا ناباروری علل مختلفی دارد و حتی ممکن است پس از بارداری به علت اختلالات کروموزومی سقط جنین رخ دهد البته که دست خلقت به گونه‌ای است که جنین‌هایی که مشکل کروموزمی دارند سقط شوند، از دیگر علل در این حوزه حوادث فیزیولوژیک در بدن مادر است.

: گفته می‌شود ناباروری به صفر رسیده آیا صحت دارد؟

دکتر چوبینه: بله این صحت دارد، اما با روش‌های کمک باروری از جمله رحم جایگزین، اسپرم اهدایی، تخمک اهدایی یا حتی جنین اهدایی می‌توان امکان باروری زوجین را به صد درصد رساند. خوبشختانه در حوزه ناباروری به قدری علم در حال پیشرفت است که مانند زنجیره ای مدام موضوع جدیدی از این حوزه کشف می شود.

: روش‌های کمک باروری مذکور با رعایت چه موضوعاتی انجام می‌شود؟

دکتر چوبینه: کمیته اخلاق پزشکی غیر از شرعیات بحث‌های حقوق پزشکی را نیز در این موارد لحاظ کرده و با توجه به این موارد اجازه استفاده از این روش‌ها را می‌دهد.

: در اهدای جنین پدر و مادر نوزاد اشخاص دیگری خواهند شد؟

دکتر چوبینه: بله در اهدای جنین پدر و مادر ژنتیکی کسی دیگری می‌شود البته در این حوزه در دنیا چند والد در حال وقوع است.

تسهیل شرایط ارایه ویزا برای رشد توریسم درمانی لازم است

: در حوزه ناباروری برای جذب توریسم درمانی چه کاری صورت گرفته است؟

دکتر چوبینه: درمان‌های ناباروری می‌تواند از نظر اقتصادی برای کشور کسب درآمد کرده و با توجه به رشد علم در این حوزه بسیاری از مردم در کشور‌های دیگر خواهان درمان در ایران هستند از این رو باید از این ظرفیت مناسب استفاده کنیم.
در حوزه کشور‌های همجوار تلاش‌های خوبی برای جذب توریسم درمان صورت گرفته و بسیاری از شهروند‌های دوملیتی حتی از آمریکا نیز در این حوزه جذب شده اند.

: چرا بیماران، ایران را برای درمان ناباروری انتخاب می‌کنند؟

دکتر چوبینه: دلایل عدیده‌ای دارد از جمله اینکه ایران در این حوزه حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد و از نظر علم و تخصص رتبه مناسبی کسب کرده است.

فرصت تو صف ماندن در برخی کشور‌های زیاد است از این رو بیماران ایران را برای درمان ناباروری انتخاب می‌کنند ضمن اینکه از لحاظ مسائل شرعی نیز امن‌تر بوده و هزینه‌ها نیز یک دهم کشور‌های خارجی نیست. البته در سال‌های اخیر این نوع توریسم کمتر شده است.

: چرایی کاهش توریسم درمانی در حوزه ناباروری را چه می‌دانید؟

دکتر چوبینه: سخت گیری‌های بسیاری در حوزه ارایه ویزا صورت می‌گیرد باید فرآیند اخذ ویزا برای بیماران تسهیل شود تا جذب توریسم درمانی ممکن شود.