باید از فضای دانشجویی صدای علم شنیده شود
به گزارش گروه جامعه به نقل از مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در هشتمین دوره مسابقات ملی مناظره دانشجویان ایران با تأکید بر این که گفت‌وگو یک امر دوجانبه است و شامل خوب گفتن از یک طرف و خوب شنیدن از طرف دیگر است، خاطرنشان کرد: یکی از موانع گفت‌وگو عصبیت است و بسیاری از اوقات عصبیت‌ها اجازه نمیدهد که ذهن جریان داشته باشد تا بتواند بیطرفانه به مسئله نگاه کند.
وی با اشاره به اینکه عصبیت نوعی «منحصر کردن داده و اطلاعات» محسوب میشود، گفت: در مقابل، تعامل سازگارانه به عنوان اصلی محسوب میشود که مورد تأکید انبیای الهی بوده به دنبال آن قاعده «جابجایی موقعیت» مفهوم مییابد که اگر در نظام اجرایی کشور دائماً جابجایی موقعیت صورت گیرد، فهم متفاوتی از عمل اجرایی در کشور به وجود خواهد آمد. جابجائی موقعیت به این معناست که من شرایط دیگران را درک کنم و خودم را در موقعیت آن‌ها قرار دهم و بعد قضاوت کنم.
عاملی با اشاره به موضوعات مطرح شده در مناظرات دانشجویی گفت: مسئله محور بودن ویژگی اصلی این مناظرات بوده است تا جامعه دانشگاهی ما بتواند مسائل فعلی کشور را براساس منطق گفت‌وگو مورد توجه قرار دهد.
وی تصریح کرد: هرچه ارتباطات توسعه بیشتری پیدا کند و معطوف به درک کردن بیشتر همدیگر باشد، به دنبال آن اختلال فهم کاهش خواهد یافت. در واقع تعامل و ارتباطات به خودی خود منشاء کاهش بدفهمی و سیاه نگری یا سیاه نمائی میشود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) بر ایجاد فضای گفتگو و تأسیس کرسیهای آزاداندیشی گفت: باید توجه داشت که در کنار طرح یک مشکل ترسیم راه‌حل آن مشکل نیز لازم است و در همین راستاست که مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) به عنوان امیدوارترین شخصیت امروز ایران در بیانیه گام دوم انقلاب به ارائه ۷ راهکار برای ۴۰ ساله دوم انقلاب پرداخته‌اند.
وی خاطرنشان کرد: بیانیه گام دوم انقلاب مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) پر از امیدواری است و ایشان همچنان‌که در این بیانیه در ترسیم ۴۰ سال گذشته انقلاب به ظرفیت‌ها نگاه کرده‌اند، و در نگاه به ۴۰ سال آینده نیز به قابلیت‌ها توجه داشته‌اند.
عاملی تصریح کرد: برای ما بسیار سخت است که شاهد مشکلات مردم باشیم، ولی در همه حال باید به دنبال یافتن راه حل برای مشکلات باشیم و از مناظرات به عنوان عرصهای برای گفت‌وگو نیز چنین انتظاری میرود.
وی افزود: تا خوب فهم نکنیم نمی‌توانیم ارائه طریق مشخصی داشته باشیم و وقتی یک مسئله طرح میشود، بایستی به دنبال راه‌حل آن نیز حرکت کرد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران بر خلاف سلطه‌ای که نظام تجدد بر جهان به وجود آورده است یک مسیر جدیدی را پیش روی بشریت گذاشته است، تأکید کرد: افتخارات کشور در حوزه زیست فناوری، نانوتکنولوژی، بایو تکنولوژی و... نشاندهنده پیشرفت‌های نظام جمهوری اسلامی ایران است و هم اکنون در رشد علمی کشور رتبه چهارم جهان را دارا هستیم و این امر مستند ما می‌توانیم است.
وی در ادامه مانع دوم گفتگو را عدم ارتباط دانست و خاطرنشان کرد: ما هرچه بتوانیم فضای ارتباطی را گسترده‌تر کنیم موفق‌تر خواهیم بود و قواعد اسلام ناب را میتوان با گفتگو در عرصه فهم جهانی گستراند.
عاملی با اشاره به انگاره‌های ذهنی به عنوان مانع سوم گفت‌وگو تصریح کرد: انگاره‌های ذهنی به سبب آسان کردن فرآیند فکر کردن گاهی سبب میشود انسان‌ها با تصورات پیشینی خود، بدون فکر کردن اقدام به تصمیم کنند.
وی افزود: در مقابل بعد منفی انگاره‌های ذهنی که مانع فکر کردن میشود، رویکرد مبتنی بر ارتباطات تدبیری وجود دارد و در قرآن کریم نیز ۱۲ واژه است که ما را به فکر کردن تشویق کرده است.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با اشاره به آیه شریفه «لو کنا نسمع و نعقل ما کنا فی اصحاب السعیرکه» اشاره دارد اگر اهل جهنم اهل شنیدن و فکر کردن بودند جایشان در جهنم نبود، خاطرنشان کرد: دورانی که افراد تنها به عنوان مخاطبی لال تنها اطلاعات را دریافت می‌کردند تمام شده است و دوران کنونی دوران کاربر مبنا است که در آن افراد به عنوان کاربری فعال در تدوین و تغییر محتوا و باز خورد هستند و عرصه تفکر طرح واره‌ای تنگ میشود.
وی افزود: امروز عرصه ارتباطات گسترش پیدا کرده است و در پرتو آن با جامعه جدیدی مواجه هستیم که عرصه ارتباطات تعاملی گستره فرامحلی و جهانی پیدا کرده است. امروزه در کنش و واکنش‌های جهانی با انفجار عظیمی روبرو شده‌ایم، چنانچه براساس آمار فعلی، از ابتدای سال ۲۰۱۹ میلادی تاکنون ۹۴ تریلیون ایمیل ارسال شده که میتوان آن را به عنوان یک کنش اجتماعی تلقی کرد، همچنین نزدیک به ۲۷۰ میلیارد توییت، ۲.۵ تریلیون تماشای فیلم در یوتیوب و ۲۹.۵ میلیارد فیلم و عکس در بستر اینستاگرام تبادل شده است.
عاملی با تأکید بر اینکه فضای امروز فضای باز و گسترده‌ای شده است، خاطرنشان کرد: در این فضا گفت‌وگوی موفق گفتگویی است که تخصصی باشد.
عاملی در خصوص گفتگوی موفق بر سه عامل مهم تاکید کرد: در درجه اول بر گفتگوی دانش بنیان بعنوان گفتگوی مفید و موثر تاکید کرد و گفت: امروز عمیقترین لایه‌های عدالت با تخصصگرایی در جامعه محقق میشود و تخصص گرایی با تعهدگرایی است که مؤثر واقع خواهد شد و البته تعهد گرایی بدون تخصص نیز قطعاً نقصان بزرگی تلقی میشود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه باید از فضای دانشجویی صدای علم شنیده شود، خاطرنشان کرد: معنای سیاسی بودن دانشجو این است که بتواند به پیشرفت و حل مسائل جمهوری اسلامی ایران کمک کند و در مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی سهم داشته باشد.
عاملی با اشاره به اینکه کشور روسیه با ۱۴۰ میلیون نفر جمعیت ۴ میلیون دانشجو دارد و ایران با ۸۵ میلیون جمعیت به همان میزان دانشجو دارد تصریح کرد: داشتن ۴ میلیون دانشجو در ایران یعنی دارا بودن ظرفیت پیشرفت در مقطع زمانی بسیار کوتاه و باید به این قابلیت کشور توجه داشت.
عاملی در ادامه گفت: عنصر دوم گفت‌وگوی موفق، تلاش برای حل مسئله است. تفاوت مشکل و مسئله این است که طرح مشکل یک مسیر بن بست و بدون سرانجام مثبت است. ولی مسئله یعنی طرح مجهول و تدبیر ریاضی حل مجهول و تبدیل آن به معلومات جدید است. نگاه حل مسئله، از عقلانیت عمل گرا برخوردار است.
ایشان عنصر سوم گفت‌وگوی موفق را گفتگوی سازگارانه دانست. سازگاری بر پایه علم و عقلانیت و نگاه مثبت برای حل مسئله است. در نگاه سازگارانه یک نوع محبت و رافت وجود دارد. پایه نگاه سازگارانه پرهیز از برخورد متعصب انه و یک جانبه نگری است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در تفکیک میان گفت‌وگوی سازش کارانه و سازگارانه تأکید کرد: منبع سازش جهل است و میوه آن کرنش است حال آنکه در گفت‌وگویی که سازگارانه باشد، منبع آن علم است و میوه‌اش حل مسئله.
وی افزود: پس تلاش کنیم که از گفت‌وگوی مبتنی بر عصبیت و طرح واره‌هایی که از قبل نتیجه را قطعی کرده به سمت گفتگو‌های دانش بنیان، معطوف به حل مسئله و سازگارانه حرکت کنیم تا به مسیر رشد، پیشرفت و سلامت جامعه کمک کنیم.