غربال یارانه‌بگیران؛ شاید وقتی دیگر
یکی از اصلی‌ترین انتقاد‌ها به نحوه اجرای قانون مربوط به وضعیت واریز یارانه نقدی است؛ سیاستی که قرار بود ۵ سال ادامه داشته باشد، اما تداوم آن به شیوه اولیه، مورد نقد مسئولان نیز قرار گرفت.
در همین راستا در فرایند تصویب لایحه بودجه سال ۹۸ کل کشور، مقرر شد که دولت این بار و خلاف سال‌های قبل که صرفا از روی کاغذ اقدام به اجرای قانون می‌کرد، غربالگری ۷۸ میلیون یارانه بگیر را به صورت دقیق‌تر و با ثبات‌تر در دستور کار قرار دهد؛ در این راستا نیز از اوایل تابستان با مصوبه دولت، قرار شد با تشکیل کمیته‌ای چهارجانبه بین سازمان برنامه و بودجه کشور، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت کشور، دستورالعمل حذف یارانه بگیران تهیه و از ابتدای پاییز اجرا شود که در نهایت این سیاست در زمان واریز یکصد و سومین یارانه نقدی در ۲۶ شهریور ماه اجرایی شد و ۲۰۰ هزار خانوار یا عبارتی ۸۰۰ هزار نفر از صف دریافت یارانه حذف شدند. بنا به گفته مسئولان و البته بدون اعلام تعداد حذف شدگان، این سیاست همچنان در حال اجرایی شدن است.
در خلال غربالگری یارانه بگیران که به صورت قطره چکانی در حال انجام است، ناگهان اعلام شد که نرخ بنزین قرار است با افزایش مواجه و ما به التفاوت آن به عنوان حمایت معیشتی به مردم پرداخت شود که در این راستا دولت به صراحت اعلام کرد که ۶۰ میلیون نفر مشمول دریافت کمک معیشتی هستند.
این ۶۰ میلیون نفر از بین همان جمعیت ۷۸ میلیون یارانه‌بگیری انتخاب شده‌اند که طی ۹ سال هر ماه ۴۵۵۰۰ تومان دریافت کرده اند؛ این موضوع مشخص می‌کند که مابقی یارانه‌بگیران شرایط دریافت کمک و حمایت مالی دولت را ندارند و جزء اقشار پردرآمد هستند.
این مساله انتظار‌ها را به این سمت برد که دولت در لایحه بودجه سال ۹۹ اشاره دقیقی به حذف تعداد یارانه بگیران خواهد کرد و بالاخره به اجرای دقیق قانون هدفمندی احترام خواهد گذاشت، اما با این حال در لایحه بودجه سال ۹۹ که اذرماه تقدیم مجلس شدف هیچ اشاره‌ای به حذف ۲۴ میلیون پردرآمد از صف یارانه بگیران نشده است. بویژه آنکه اقدام محتاطانه دولت در حذف قطره چکانی اقشار پردرامد طی ماه‌های گذشته این تلقی را بوجود آورده که دولت قصد ندارد ۲۴ میلیون نفر از اقشار پردرامد را از شمول یارانه بگیران حذف کند و احتمالا تعداد بسیار کمی از یارانه بگیران که در زمره افراد بسیار ثروتمند قرار دارند، حذف خواهند شد.
ناتوانی دولت در غربالگری موثر یارانه بگیران موید آن است که دولت با خودش هم تعارف دارد و علیرغم تکلیف قانونی، اما بدلیل ناتوانی در مدیریت افکار عمومی، حاضر نیست تن به اجرای قانون بدهد.
به ویژه آنکه اگر واقعا بخش عمده این ۷۸ میلیون نفر یارانه بگیر، مستحق واقعی دریافت یارانه نقدی هستند، پس چرا دولت در مورد کمک معیشتی فقط ۶۰ میلیون نفر را مشمول اعلام کرده است و اگر از نگاه دولت، فقط این ۶۰ میلیون نفر شرایط دریافت کمک معیشتی دولت را دارند، چرا در مورد یارانه نقدی دولت حاضر به غربالگری موثر ۷۸ میلیون یارانه بگیر نیست تا تعدادشان را به سطح همین ۶۰ میلیون مشمول کمک معیشتی نزدیک کند.
نوبخت: حذف ۲۴ میلیون نفر را پیش بینی نکردیم
در این ارتباط محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور گفت: کلا ما این اجازه را داریم که پردآمد‌ها را از فهرست یارانه بگیران حذف کنیم، ولی اینکه تعداد این پردآرمد‌ها ۲۴ میلیون نفر باشند در لایحه بودجه ۹۹ پیش بینی نشده است.
معاون رئیس جمهور درباره اینکه در نظر دارید چه تعداد یارانه بگیر از فهرست دریافت یارانه نقدی خارج شوند، تصریح کرد: بنده از این موضوع اطلاع ندارم و وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی این اقدام را انجام می‌دهد.
نمی‌ارزد به جامعه استرس وارد کنیم؟!
وی همچنین در نشست خبری هفته پیش خود در این رابطه گفته بود که «نمی‌ارزد بنا به هر دلیلی به جامعه استرس وارد کنیم؛ ما فعلا حذف ۲۴ میلیون نفر را در بودجه نیاورده‌ایم و برای سال بعد هدف‌گذاری نکرده‌ایم، اما سالهاست این موضوع مطرح است.»
شانه خالی کردن دولت از زیر بار این تکلیف قانونی در حالی است که طی ۹ سال گذشته بسیاری از دهک‌های یک، دو، سه و چهار درآمدی از قطار یارانه‌بگیران جامانده اند و نه فقط طی سال‌های گذشته موفق به دریافت یارانه نقدی نشده اند بلکه دولت بخاطر نگرانی از افزایش جمعیت یارانه بگیران، حاضر نیست مکانیزمی برای ثبت نام و مشمول کردن این افراد اعلام کند.
دولت فقط نگران استرس پردرآمدهاست؟
طبیعتا اقشار پردرآمد جامعه که با موضوع مشمول نبودن در کمک معیشتی کنار آمده اند در صورت حذف از شمول یارانه نقدی نیز - در صورتی که دولت فضای افکار عمومی را بدرستی مدیریت کند- با با موضوع کنار خواهند آمد، اما متاسفانه به نظر می‌رسد دولت حاضر نیست هیچ گام اصلاحی را نیازمند اندکی تدبیر و مدیریت است به اجرا درآورد.
بویژه آنکه دولت در برخی موضوعات مهم که نمونه اخیرش «اصلاح قیمت بنزین» بود، بدون برنامه ریزی و بصورت ناگهانی و ناشیانه اقلام به اجرای تصمیم خود گرفت و بابت فشار روانی که در این زمینه به جامعه وارد شد، هیچ نگرانی نداشت. بویژه آنکه قیمت بنزین اتفاقا بر هزینه معیشت تمام دهک‌های ضعیف جامعه تاثیر زیادی داشت، اما حذف دهک‌های پردرآمد از شمول یارانه نقدی طبیعتا چنین تبعاتی نخواهد داشت.
انتظار می‌رود نمایندگان مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه ۹۹، تاملی بر این موضوع داشته باشند و برای تنویر افکار عمومی به صورت دقیق اعلام کنند که چرا ۲۴ میلیون نفر در زمان اجرای طرج حمایت معیشتی پردرآمد محسوب می‌شوند، اما در زمان غربالگری یارانه بگیران، همچنان محق دریافت شمرده می‌شوند.