۳ روز تا دومین کمیسیون مشترک برجام؛ «حرف درمانی» اروپایی‌ها پایان می‌یابد؟
این نشست، دومین نشست وزرای خارجه ایران و ۱+۴، پس از برداشتن گام‌های کاهش تعهدات برجامی ایران در واکنش به نقض برجام از سوی آمریکا و اروپا خواهد بود.
ایران تاکنون در واکنش به نقض برجام از سوی آمریکا و اروپا، طی چهار گام در فواصل زمانی ۶۰ روزه، تعهدات برجامی خود را کاهش داده است؛ این سیاست ایران در کاهش تعهدات برجامی‌اش، وفق بند ۳۶ توافق جامع هسته‌ای و اقدامی کاملا قانونی و مشروع است که طرف مقابل نیز به آن اذعان دارد.
نشست قبلی کمیسیون مشترک برجام، روز چهارشنبه سوم مهر ۹۸، در حاشیه هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک برگزار شد. این نشست در سطح وزرای خارجه ایران و و ۱+۴، برگزار شد و به گفته «فدریکا موگرینی» مسئول وقت سیاسی خارجی اتحادیه اروپا، شرکت‌کنندگان در این نشست وعده دادند برای تضمین اجرای برجام با وجود تحریم‌ها با جدیت اقدام میکنند!
علی‌رغم این سخن موگرینی و وعده‌هایی که به گفته او از سوی اروپایی‌ها برای تضمین برجام در نشست سوم مهر کمیسیون مشترک برجام ارائه شد، با وجود گذشت حدود ۷۰ روز از آن مقطع، تنها تحول بوجود آمده در وضعیت برجام، پیوستن ۶ کشور دیگر اروپایی شامل فنلاند، بلژیک، دانمارک، هلند، نروژ و سوئد به اینستکس بوده است.
اینستکس همان سازوکار مالی است که اروپایی‌ها برای انتفاع ایران از مزایای اقتصادی برجام حدود ۱۰ ماه پیش یعنی در بهمن ۹۷ - با ۲۷۰ روز تاخیر- راه‌اندازی کردند، اما هنوز مراوده مالی چشمگیری از طریق این سازوکار میان ایران و اروپا صورت نگرفته است؛ تا جایی که «علی لاریجانی» رئیس مجلس روز یکشنبه ۱۰ آذر در جریان نشست خبری خود گفت: «اروپایی‌ها بعد از خروج آمریکا از برجام هیچ اقدامی به نفع ایران نکردند». مشابه این سخن رئیس مجلس نیز از سوی مسئولان دستگاه دیپلماسی کشور یعنی «محمد جواد ظریف» و «سید عباس عراقچی» به انحاء مختلف بیان شده است.
تعلل و رخوت اروپایی‌ها در تضمین منافع برجامی ایران در شرایطی است که آن‌ها به موازات این تعلل و رخوت، با وقاحت تهدید را هم چاشنی کار خود کرده‌اند و خطاب به ایران می‌گویند چنانچه ایران گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای خود را بردارد به «مکانیسم ماشه» متوسل می‌شوند!
روز شنبه ۹ آذر، تروئیکای اروپایی شامل فرانسه، آلمان و انگلیس، با صدور بیانیه‌ای ایران را تلویحا تهدید به استفاده از «مکانیسم ماشه» و «احیای تحریم‌های سازمان ملل» کردند!
در مورد این تهدید پوچ اروپایی‌ها یادآوری چند نکته ضروری است؛ نخست آنکه اروپایی‌ها طی ۲۰ ماهی که از خروج آمریکا از برجام می‌گذرد علی‌رغم وعده‌های خود به ایران، هیچ اقدام ملموسی را برای تضمین منافع برجامی ما انجام نداده‌اند؛ در این زمینه مشخصا باید به ۱۱ تعهدی اشاره کرد که اروپایی‌ها چند روز بعد از ۱۸ اردیبهشت ۹۷ (روز خروج آمریکا از برجام) طی جلسه‌ای به ایران دادند؛ یازده تعهدی که محور‌های اصلی آن شامل «فروش نفت ایران»، «بازگشت پول نفت ایران»، «سرمایه‌گذاری در ایران»، «حمل و نقل»، «هوانوردی» و «کشتیرانی» بود. یازده تعهدی که به گفته «ظریف» اگر عملیاتی شود، تازه مقدمه‌ای بر اجرای اینستکس محسوب می‌شود؛ هم حالا که ۲۰ ماه از وعده اروپایی‌ها می‌گذرد نه تنها خبری از اجرایی شدن آن ۱۱ تعهد نیست، بلکه اروپایی‌ها با وقاحت زبان به تهدید ایران نیز گشوده اند.
همچنین در مورد تهدید اروپایی‌ها به استفاده از «مکانیسم ماشه» و «احیای تحریم‌های سازمان ملل» علیه ایران باید این نکته را یادآور شد که سازوکار موسوم به «ماشه» که در متن برجام پیش‌بینی شده برای پیشگیری از نقض توافق جامع هسته‌ای توسط «ایران» طراحی شده است. به عبارت دیگر، این سازوکار زمانی می‌تواند عملی شود که ایران «آغازگر» نقض برجام بوده باشد؛ حال آنکه بنا به اذعان خودِ اروپایی‌ها، این آمریکا بود که برجام را حدود ۲۰ ماه پیش نقض کرد و چهار گام کاهش تعهد هسته‌ای ایران نیز وفق اصول ۲۶ و ۳۶ برجام و صرفا واکنشی به نقض آشکار این توافق بین‌المللی از سوی آمریکا و در پی آن، «عدم تمایل» یا «ناتوانی» اروپا در تضمین منافع ایران است.
ظریف وزیر خارجه کشورمان نیز در تاریخ ۱۰ مهر در حاشیه نشست هیئت دولت به خبرنگاران گفت: اروپا نمی‌تواند علیه ایران از مکانیسم ماشه استفاده کند چرا که این مکانیسم تعبیه شده در برجام برای زمانی است که خطای اولیه رخ بدهد. ایران خطای اولیه را انجام نداده بلکه صرفا به نقض برجام از سوی طرق مقابل واکنش نشان داده است.
علی لاریجانی رئیس مجلس کشورمان نیز روز یکشنبه ۱۰ آذر در جریان نشست خبری خود، گفت: اگر درباره ایران از مکانیسم ماشه استفاده شود در بسیاری از تعهدات نسبت به آژانس تجدید نظر جدی خواهیم کرد.
- بیشتر بخوانید:
برجام در وضعیت «مراقبت‌های ویژه» قرار دارد/ آسیب‌های تحریم‌ها بر ایران غیرقابل نفی است
به هر ترتیب روز جمعه ۱۵ آذر، نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان وزیر خارجه ایران و گروه ۱+۴ در وین برگزار می‌شود؛ نشستی که به گفته «عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان در آن، آخرین تحولات مربوط به اجرای برجام از جمله اقدامات ایران برای توازن‌بخشی به تکالیفش و وضعیت طرف مقابل در عمل به تعهداتش، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
باید دید در شرایطی که حدود یک ماه دیگر موعد برداشتن گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای از سوی ایران است، آیا اروپایی‌ها می‌توانند در نشست کمیسیون مشترک برجام در روز جمعه پیشنهاد عملی چشمگیری به ایران ارائه کنند یا همچنان به «حرف درمانی» و «تهدید» می‌پردازند؟!