تعجب شاعر بزرگ عرب از میزان مطالعه رهبر انقلاب
روز گذشته بخش‌هایی از کتاب که شامل نظرات شخصیت‌ها پیرامون شعرشناسی رهبر انقلاب بود منتشر شد و امروز در ذیل بخش دوم به موضوع ادبیات، رمان و مطالعه موارد منتشر می‌شود که بر اساس خاطرات محسن مومنی، محمدعلی آذرشب، غلامعلی حدادعادل و ... است:
اشتیاق به مطالعة رُمان
محسن مؤمنی شریف
با ورود سیدعلى نوجوان به حوزۀ علمیه، که از کودکى در خانه «على‌آقا» صدایش مى‌کردند، پاى او به کتابخانۀ آستان قدس رضوى نیز باز شد. وی در کنار مطالعۀ کتاب‌هاى تاریخى و حدیث، با گونه‌اى از ادبیات نوین به نام رمان آشنا شد که دنیاى آن برایش شگفت‌آور بود.
در این دنیاى جدید، زندگى با تمام زوایایش به تصویر کشیده مى‌شد و مسائل فراموش‌شده و مغفول‌مانده مورد توجه قرار مى‌گرفت. شوق و علاقۀ وافر به جاذبۀ مطالعۀ رمان در حدى بود که کتابخانۀ آستان قدس نیز نمى‌توانست کفاف اشتیاقش باشد. از سوى دیگر، در آن روزگار عسرت، خانواده تهیدست‌تر از آن بود که بتواند تمام کتاب‌هاى مورد علاقه‌اش را بخرد. بنابراین تصمیم گرفت رمان‌هاى جدید را از کتاب‌فروشى محلشان، از قرار شبى یک ریال، کرایه کند و براى اینکه کتاب امانى به شب دوم نکشد و یک ریال دیگر نپردازد، به هر سرعتى بود آن را به پایان برساند. البته این همه تلاش و کوشش، در حاشیۀ درس‌هاى حوزه، جلسه‌های قرائت قرآن و کارهاى فراوان دیگرى بود که نوجوان با‌هوشى مانند او در آن سن و سال، برای ارضای کنجکاوی خویش، انجام می‌داد.
هر‌چند در ابتدا، رمان‌خوانى او بى‌هدف بود و چه‌بسا بیشتر تحت تأثیر کشش داستان‌پردازى قرار می‌گرفت؛ اما پس از مدتى، این مطالعه جهت‌دار شد و او در رمان‌هاى بزرگ، در جست‌وجوى شناختى متفاوت از آدم‌ها و آشنایى با فرهنگ و تمدن سرزمین‌هایى بود که داستان‌ها در آن‌ها شکل مى‌گرفت. بنابراین رمان‌هایی با زمینۀ تاریخى، بیش از همه مورد توجه ایشان قرار گرفت و تاریخ برخى کشورها را از طریق رمان شناخت.
با جدی‌تر شدن درس‌هاى حوزه، از سرعت رمان‌خوانى کاست، اما هرگز این ارتباط قطع نشد. امروز هم رهبر معظم انقلاب در کنار تمام کارهاى بزرگ و حساسشان، در اوقات فراغت از مطالعۀ رمان‌هاى قابل اعتنا دریغ نمى‌‌کنند؛ به‌ویژه رمان‌هایى که با مضامین انقلاب اسلامى و دفاع مقدس نوشته شده باشد، مورد توجه ایشان است.
سخن کارشناسانه در‌بارة رمان
محمدرضا بایرامی
با گروهی از بچه‌های دفتر ادبیات و هنر مقاومت خدمت مقام معظم رهبری مُشرّف شده بودیم. ایشان حرف می‌زدند و ما محو صحبت‌هایشان شده بودیم. می‌دانستیم که معظم‌له شعر می‌گویند و شعر و شاعران را می‌شناسند؛ اما اصلاً گمان نمی‌کردیم در داستان و رمان هم سررشته‌ای داشته باشند. هنگامی که صحبت‌های خویش را آغاز کردند، واقعاً حظّ کردیم، چون هم رمان را خوب می‌شناختند و هم دقیق و کارشناسانه دربارۀ آن‌ها نظر می‌دادند. ایشان آثار بی‌شماری را خوانده و در حاشیۀ آن‌ها نقد و نظری هم نوشته‌اند.
«جواهری» مات و مبهوت ماند
محمدعلی آذرشب
ادبیات روی خطابات و سخنان مقام معظم رهبری اثرگذار بوده است. سخنان معظم‌له را با سخنان دیگران مقایسه کنید؛ به‌ویژه روی جمله‌های آهنگین ایشان که بسیار ادیبانه است. اگر فردی با سبک ادبی صحبت کند، کلامش در اعماق شعور انسان‌ها نفوذ می‌کند. در ارتباط با همین موضوع، معظم‌له در جایی فرمودند: «من یک روز سخنرانی می‌کردم. مرحوم باهنر همین‌طور به من نگاه می‌کرد! وقتی که یک خرده من مکث کردم، گفت: قربانِ جملات آهنگین‌ات بروم!»
هر کسی که ذوق ادبی داشته باشد، واقعاً احساس می‌کند ایشان فارغ‌التحصیل یک مدرسۀ ادبی فوق‌العاده است. ایشان کتاب‌های بلاغت را به طور کامل خوانده و از شاگردان ادیب نیشابوری دوم نیز بوده‌اند.
بنابراین ادبیات یکی از محورهای تأثیرگذاری و احیاگری شخصیت معظم‌له در مسائل فرهنگی بوده است. از آن مهم‌تر اینکه ایشان فقط به ادبیات فارسی اکتفا نکرده، بلکه به ادبیات عرب نیز پرداخته‌اند.
روزی محمدمهدی جواهری خدمت ایشان آمد. این شاعر بزرگ عرب که تقریباً 94 سال عمر داشت، وقتی فهمید حضرت آقا این همه مطالعه دارند و دیوان و خاطرات جواهری را دقیق خوانده‌اند، مات و مبهوت ماند و فریاد زد: «دوران حکومت صاحب‌بن عباد و ابن عمید بر ایران برگشته است!»
این دو، وزیر و حاکم فوق‌العاده‌ای بوده‌اند که مهارت ادبی عجیبی داشته‌اند. افزون بر جواهری، ایشان با شاعران متعددی از جهان عرب نیز آشنا هستند. از آن مهم‌تر، معظم‌له پا را فراتر از جهان اسلام گذاشته و به سمت ادبیات اروپا نیز رفته‌اند. از زبان معظم‌له شنیدم که فرمودند: «شاید هیچ رمان غربی یا شرقی، یعنی از اروپای غربی یا اروپای شرقی، به فارسی ترجمه شده نیست که من نخوانده باشم؛ همه را خوانده‌ام.»
آشنایی با سبک‌های ادبی
سیدعلى علوى
حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌اى در بسیارى از علوم انسانى و معارف دینى صاحب‌نظر بوده و داراى مطالعاتی گسترده هستند. یکى از این موارد ادبیات است. رهبر عزیزمان با سبک‌هاى گوناگون ادبیات غرب و شرق و حتى با زندگى و عقاید نویسندگان و شاعران بزرگ، آشنایى عمیقى دارند و همیشه همۀ مردم به‌ویژه جوانان را به مطالعۀ رمان‌ها، داستان‌ها و اشعار و کتاب‌هاى بزرگان علم و ادب توصیه می‌کنند.
خود ایشان در دوران جوانى به مطالعۀ کتاب‌هاى غیردرسى علاقه نشان می‌دادند و هم‌اکنون نیز با وجود مشغله‌هاى بسیارى که دارند، به گفتۀ خودشان از بسیاری از جوانان و نوجوانان بیشتر مطالعه می‌کنند.