علائم اختصاری آزمایش خون را بشناسید

به گزارش خبرنگار گروه فضای مجازی ، خیلی از افراد پس از انجام آزمایش‌های پزشکی و دریافت برگه نتایج، علاقه‌مندند پیش از بازگشت نزد پزشک برای مطلع شدن از معنا و مفهوم علائم اختصاری آزمایش خون، بدانند که حداقل برخی از این حروف و اعداد به چه امری اشاره دارد.

اگر چه امروزه آزمایش‌های بسیار دقیقی وجود دارند که می‌توانند مقدار میکروسکوپی جزیی‌ترین اجزای روی سلول‌های سرطانی را هم در بدن اندازه بگیرند و یا هر لحظه عناصر پروتئینی یا شیمیایی جدیدی معرفی می‌شوند که اندازه‌گیری آن‌ها در خون یا دیگر مایعات بدن می‌تواند به پزشکان در تشخیص بیماری‌ها کمک کند، اما برای اغلب مردم و همچنین بسیاری از پزشکان، کلمه «آزمایش» یادآور آزمایش کامل خون، یعنی همان آزمایش معروفی است که تعداد سلول‌های اصلی خون طی آن اندازه‌گیری می‌شود.

آزمایش خون یا "CBC" که مخفف جمله انگلیسی «شمارش کامل خون» است، یکی از ابتدایی‌ترین و در عین حال اصلی‌ترین آزمایش‌هایی است که می‌تواند زمینه تشخیص بسیاری از بیماری‌ها و از آن مهم‌تر، بیانگر شرایط کلی و حیاتی بدن باشد.

حروف اختصاری در هر آزمایش خون

• FBS: قند خون ناشتا
• MCHC: غلظت متوسط همو گلوبین
• WBC: شمارش گلبول‌های سفید
• RBC: شمارش گلبول‌های قرمز
• HB: هموگلوبین
• HC: هماتوکریت (درصد گلبول های قرمز در خون)
• HCV: حجم متوسط گلبول‌های قرمز
• HCH: مقدار متوسط هموگلوبین در گلبول‌های قرمز
• R.D.W: ضریب تغییرات اندازه‌گیری گلبول‌های قرمز
• PLT: شمارش پلاکت‌ها
• PTE: درصد پلاکت‌ها
• MPV: حجم متوسط پلاکت‌ها
• MCH: وزن متوسط هموگلوبین
• MCV: حجم متوسط هموگلوبین
• M/E: نسبت سلول های زاینده گلبول سفید به قرمز
• RDW: پهنای گلبول قرمز در منحنی

توضیحات علائم اختصاری آزمایش خون

VLDL: مخفف و مختصر شده VERY LOW DENSITY LIPOPROTEIN است که از دسته خانواده لیپوپروتین‌ها محسوب میشود (شیلومیکرون –HDL- LDL). شیلومیکرون چربی‌های غذایی را در خون حمل و نقل میکند درحالی که VLDL چربی‌های داخلی مخصوصا کلسترول را.

CHYLOMICRONES: شیلومیکرون ذراتی است حاوی پروتئین و چربی که در واقع چربی‌های غذایی را از روده به کبد و عضلات و قلب منتقل میکند و عمدتا حاوی تریگلیسرید میباشند

BILIRUBIN: ماده‌ای است که از کاتابولیسم هم HEME زنجیره گلوبین به وجود میاید. چنانچه این ماده در خون زیاد شود یرقان یا زردی به وجود میاید. یرقان میتواند به چند علت به وجود آید یا ناشی از همولیز شدید گلبول‌های سرخ باشد یا ناشی از نقص‌های انزیم‌های کبدی باشد – و یا ناشی از انسداد باشد.

HBA۱C: در گلبول‌های سرخ انواع مختلفی از هموگلوبین‌ها وجود دارد که بیشترین غلظت را در افراد بالغ هموگلوبین نوع A تشکیل میدهد، اما مقدار کمی از این نوع توسط کربوهیدرات‌ها گلیکوزیله میشود که به آن HBA۱C میگویند این نوع از هموگلوبین در افراد دیابتیک غلظت بیشتری دارد و در واقع نشان دهنده میزان قند خون این افراد طی دو سه ماه گذشته میباشد.

RETIC: مخفف و مختصر شده reticolocyte است که از دسته سلول‌های سرخ خون بحساب میاید. بدلیل نابالغ بودن در رنگ امیزی حیاتی شبکه‌هایی از رشته‌های ریبوزومی در آن مشاهده میشود. این سلول‌ها از نظر اندازه بزرگ هستند. حضور این سلول‌ها درخون رابطه مستقیم با فعالیت خونسازی مغز استخوان دارد. تعیین درصد این سلولها در خون جهت براورد میزان خونسازی موثر است.

PBS: مخفف و مختصر شده برای peripheral blood smear می‌باشد که منظور از آن مشاهده اسمیر خون محیطی است؛ و گزارش اشکال غیر طبیعی و اندازه‌های غیر طبیعی از گلبول‌های سرخ خون محیطی است.

Diff: مخفف و مختصر شده differential است که منظور از آن تعیین درصد گلبول‌های سفید خون بصورت چشمی است. در این ازمایش تعداد ۱۰۰ تا ۲۰۰ عدد گلبول سفید بطور چشمی شمارش میشود و در صد عدد انواع مختلف سلول‌های سفید خون گزارش میگردد. عمدتا در عفونت‌های میکروبی نوتروفیل‌ها درصد بالایی پیدا میکنند و در عفونت‌های ویروسی عمدتا درصد لنفوسیت‌ها افزایش پیدا میکند.

G۶PD: مخفف و مختصر شده برای glucose ۶ phosphate dehydrogenase است که یک نوع انزیم درونسلولی است که در گلبول‌های سرخ هم یافت میشود این انزیم در گلبول‌های سرخ یک انزیم کلیدی جهت حفظ غشای گلبول‌های سرخ محسوب میشود چنانچه این انزیم کمبود و یا نایاب باشد همولیز گلبول‌های سرخ خود بخود رخ میدهد و فرد دچار انمی ناشی از همولیز خواهد شد.

BUN: مخفف و مختصر شده BLOOD UREA NITROGEN است سنجش این پارامتر سرمی برای ارزیابی عملکرد کلیه بسیار مفید است. اوره یک محصول فرعی است که از متابولیسم پروتئین‌ها در کبد تولید می‌شود و در واقع ضایعات ناشی از مصرف پروتئین‌ها بصورت اوره از کلیه‌ها دفع میگردد بنابراین شاخص خوبی جهت بررسی عملکرد کلیه میباشد.

Cr: مخفف و مختصر شده CREATININE است این جسم آلی در بدن از ماده‌ای به نام کراتین فسفات حاصل میشود که در عضلات تولید میگردد. مقدار این جسم در بدن افراد مختلف بستگی متناسب با توده عضلانی فرد دارد مثلا در نوزادان کمتر و در مردان بالغ با توده عضلانی زیاد بیشتر. از این تست به کمک تست BUN جهت عملکرد کلیه استفاده میشود.

آشنایی کامل با علائم اختصاری آزمایش خون

AST: مخفف و مختصر شده ASPARTATAE TRANSAMINASE است؛ که یک آنزیم بوده و در بدن در بافت‌های مختلف وجود دارد به عنوان مثال این انزیم در کبد – قلب – گلبول‌های سرخ و .. وجود دارد. بالا بودن این انزیم در مقادیر غیر طبیعی نشانگر حضور بیماری در فرد است مانند همولیز درون عروقی – آسیب‌های کبدی ناشی از هپاتیت و یا کبد چرب – آسیب‌های قلبی.

ALT: مخفف و مختصر شده ALANINE TRANSAMINASE است همانند AST یک انزیم محسوب میشود که در همان بافت‌هایی که AST وجود داد این انزیم نیز حضور دارد و مقادیر بالا‌ی این انزیم مرتبط است با همان بیماری‌های که در مورد AST بیان شد.

PRO: مخفف و مختصر شده PROTEIN است. این تست جهت اندازه گیری کل پروتئین‌های سرمی بکارگرفته میشود. از آنجایی که در سرم تعداد متنوعی پروتئین وجود دارد و هر کدام مرتبط با بیمار‌های خاصی است لذا جهت تعیین نوع پروتئین مذکور میبایست تست دیگری به نام پروتئین الکتروفورز انجام گردد تا مشخص گردد که افزایش یا کاهش مربوط به کدام نوع پروتئین سرمی است.

MCH: مخفف و مختصر شده MEAN CORPOSCULAR OF HEMOGLOBIN است و بیانگر میزان متوسط هموگلوبین در هر سلول است. براساس واحد پیکوگرم بیان میشود.

MCHC: مخفف و مختصرشده برای MEAN CORPOSCULAR HEMOGLOBIN CONCENTRATION است و بیانگر میزان غلظت متوسط هموگلوبین در سلول قرمز است. این اندکس گلبول سرخ با میزان رنگدانه هموگلوبین مرتبط است و به اصطلاح گلبول سرخ را هایپرکروم و یا هیپوکروم می‌گویند.

RDW: مخفف و مختصر شده برای RED BLOOD CELL DITRIBUTION WIDTH است. اندازه این عبارت نشاندهنده میزان یکنواختی و یا عدم یکنواختی اندازه گلبول‌های سرخ خون است؛ که هر چه این عدد کمتر باشد به معنی آنست که گلبول‌های سرخ خون یکدست‌تر است از نظر اندازه و برعکس اگر این عدد بزرگتر باشد نشانه عدم یک دست بودن گلبول‌های سرخ خون است و مرتبط با بعضی بیماری‌ها ست. برای شک به آنیزوسایتوزیس و پویکیلوسایتوزیس می‌توانید به سراغ این اندکس گلبول سرخ بروید.

Lym: مخفف و مختصر شده برای کلمه LYMPHOCYTE است که از نظر تعداد از گلبول‌های سفید مهم خون میباشد و کاهش یا افزایش در میزان این سلول خونی هم مرتبط با بیماری‌های غالبا ویروسی است اگرچه با بیماری‌های دیگری نیز مرتبط است.

NEU: مخفف و مختصر شده برای کلمه NEUTROPHIL است که از دیگر گلبول‌های سفید مهم خون است و افزایش و کاهش در تعداد آن مرتبط با بیماری‌های غالبا عفونی و باکتریایی می‌باشد اگرچه با بیماری‌های دیگری نیز ارتباط دارد.

CBC: مخفف CELL BLOOD COUNT است و اشاره به شمارش و اندازه گیری تمام مقادیر قابل اندازه گیری و قابل محاسبه خون دارد؛ که شامل WBC – RBC – HCT-HGB-PLT-MCH-MCV-MCHC-MPV-RDW-……. دارد.

WBC: مخفف WHITE BLOOD CELL است و اشاره به تعداد و شمارش سلول‌های سفید خون دارد که شامل نوتروفیل – منوسیت – لنفوسیت – بازوفیل – ائوزینوفیل می‌شود.

RBC: مخفف RED BLOOD CELL است و منظور از آن تعداد گلبول‌های قرمز خون می‌باشد.

HGB: مخفف HEMOGLOBIN است و منظور از آن میزان رنگدانه خون انسان است که مقدار آن در خون نشاندهنده کم خونی یا پرخونی و یا طبیعی بودن خون فرد است.

PLT: مخفف PLATELET بوده و به تعداد سلول‌هایی به نام پلاکت در خون اشاره دارد. این سلول‌های در انعقاد خون نقش دارند؛ و تعداد آن‌ها مرتبط با بیماری‌های انعقادی خون می‌باشد.

HCT: مخفف HEMATOCRIT می‌باشد و بیانگر نسبت حجم سلولی خون و بخش مایع خون می‌باشد.

MCV: مخفف MEAN CORPOSCULAR VOLUME است و به میانگین حجم گلبول‌های سرخ خون اشاره دارد.