نزدیک شدن قطر به ایران و ترکیه؛ فروپاشی شورای همکاری نزدیک است؟

به گزارش گروه بین الملل ؛ «خالد الجابر» و «جورج کافیر»، تحلیلگران مسائل کشور‌های حاشیه خلیج فارس، به بررسی احتمال رفع بحران داخلی شورای همکاری خلیج فارس با برگزاری مسابقات چندجانبه فوتبال در قطر پرداخته و نتیجه می‌گیرند هیچ راهکاری قادر به بازگرداندن این بلوک منطقه‌ای به شرایط پیش از محاصره قطر توسط کشور‌های عربی نخواهد بود.

در این یادداشت آمده است، اعلام آمادگی فدراسیون‌های فوتبال عربستان، امارات و بحرین برای شرکت در مسابقات چندجانبه جام خلیج فارس، نشان دهنده تلاش این سه کشور برای پایان دادن به محاصره قطر با هدف حل بحران در شورای همکاری خلیج فارس است. «بلومبرگ» نیز اخیرا در گزارشی از سرعت یافتن تلاش‌ها برای حل و فصل اختلافات در خلیج فارس خبر داده بود.

در واقع تصمیم شرکت در این مسابقات پس از آن اعلام شد که یکی از مقام‎های ارشد عربستان در واشنگتن، اظهار داشت ریاض اقداماتی را برای ترمیم روابط با همسایگان خود آغاز کرده است. کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس دریافته‎اند که برای حل مشکلات منطقه‌ای خود باید به دنبال راه حل‌های دیپلماتیک باشند. تاکید مقام‎های سعودی بر اهمیت حفظ کانال‌های مذاکره و ادامه گفتگو با ایران و تلاش کشور‌های محاصره کننده برای حفظ و تداوم تعاملات دیپلماتیک با قطر در این راستا قابل بررسی هستند.

 

 

یادداشت در ادامه با طرح این پرسش که علت اتخاذ موضع ملایم عربستان، امارات و بحرین در برابر قطر که از ژوئن ۲۰۱۷ توسط این کشور‌ها محاصره شد، چیست، به متغیر‌های مهمی می‌رسد که سبب ارزیابی روابط آن‌ها با قطر شده اند.

این متغیر‌ها عبارتند از:

- تنش‌های اخیر در خلیج فارس
- عملیات پهپادی نیرو‌های یمنی علیه تاسیسات آرامکو
- آشکار شدن تهدیدات واقعی منطقه‌ای متوجه عربستان و آسیب پذیری و خلا‌های امنیتی این کشور
- عدم حمایت آمریکا از عربستان و کشور‌های عربی براساس انتظارات آن‌ها و ناامیدی از حمایت واشنگتن در صورت مواجهه با بحران منطقه‌ای
- ناکامی ریاض در کشاندن آمریکا به کمپین محاصره قطر
- تصمیم آمریکا مبنی بر خروج نظامیان این کشور از سوریه که منجر به تجاوز نظامی ترکیه به این کشور شد
- آشکار شدن موضوع فقدان سیاست خارجی خاورمیانه‌ای در دولت آمریکا
- احتمال خروج آمریکا از نقش آفرینی در تحولات منطقه

این موارد در کنار هم سبب شد تا دست‌کم ریاض متوجه تفاوت چالش‌های امنیتی واقعی و تهدیدات ساختگی شود. در همین راستا امارات نیز اقدام به خروج نیرو‌های نظامی خود از یمن کرده و تعاملات دیپلماتیک با تهران را در دستور کار خود قرار داد. عربستان نیز مذاکره با نیرو‌های یمنی را پس از قریب به ۵ سال جنگ بی حاصل آغاز کرد. حرکت ابوظبی و ریاض در مسیر رفع محاصره قطر نیز در همین بستر قابل درک است. باید توجه داشت که قطر تاکنون هیچ یک از شرایط ۱۳ گانه کشور‌های محاصره کننده را نپذیرفته و این نشان دهنده موقعیت ضعیف کشور‌های مذکور در برابر دوحه است.

یادداشت در ادامه با اشاره به اهمیت نشست آتی شورای همکاری خلیج فارس در ماه دسامبر، سیگنال‌های عربستان و امارات را تلاش برای روفتن مشکلات و بحران، زیر فرش مسابقه فوتبال دانسته و می‌نویسد، حتی با احتمال حل و فصل مشکلات، پایتخت‌های کشورهای عربی خلیج فارس روز‌های پیش از محاصره را تجربه نمی‌کنند؛ چرا که محاصره قطر به پدید آمدن گفتمانی در نسل جوان این کشور منجر شده که پیامد‌های درازمدت بادوامی را برجای خواهد گذاشت.

در پایان این یادداشت آمده است، اقدام قطر برای تغییر و متنوع کردن روابط خود و تقویت ارتباط با ایران و ترکیه، سبب شده تا احتمال بازگشت دوحه از این مسیر در پی آشتی و رفع محاصره عملا بعید به نظر برسد؛ بنابراین همراهی قطر با عربستان در «ناتوی عربی» یا "اتحاد استراتژیک خاورمیانه" (MESA)، به دلیل بی اعتمادی به همسایگان عرب ناممکن است؛ بنابراین انتظار می‌رود شورای همکاری خلیج فارس شاهد تجربه‌ای جدید و متفاوت از عمر چهار دهه‌ای خود باشد.