هر گونه بی عدالتی اجتماعی و اقتصادی ممکن است موجب بسیاری از آسیب‌های اجتماعی شود/کسی که آسیب او تبدیل به جرم می‌شود و ناگزیر باید در دادگاه محاکمه و به عنوان مجرم در زندان نگهداری شود، از این به بعد به عنوان یک آسیب دیده اجتماعی با او برخورد می‌شود/پایان‌نامه‌های دانشگاهی به حوزه عمل بیایند
به گزارش خبرنگار گروه حقوقی و قضایی ، نشست هم اندیشی نخبگان و فعالین حوزه آسیب‌های اجتماعی با حضور آیت الله رئیسی رئیس قوه قضاییه برگزار شد.
آیت الله رئیسی در این نشست گفت: توفیقی است در جمع اساتید محترم و مدیران اجرایی حضور داشتیم، در این جلسه نکات بسیار خوبی بیان شد، این نکات انشاالله مورد استفاده دوستان در گروه های اندیشه ورز قرار گیرد.
ارتباط دستگاه قضایی با دانشگاه در حوزه نظارت و قضاوت مورد تاکید است
وی با تاکید بر ارتباط دستگاه قضایی با دانشگاه ادامه داد : این ارتباط در حوزه نظارت و قضاوت مورد تاکید است. با توجه به وظيفه‌ای که قانون اساسی برای قوه قضائیه در حوزه پیشگیری از وقوع جرم مشخص کرده است، حتما این ارتباط می تواند تاثیر گذار باشد تا یک کار علمی و با اتقان بیشتری انجام شود، هر چه کار متقن تر باشد اثر بخش تر خواهد بود.
آیت الله رئیسی تصریح کرد: آنچه برای همه ما روشن است، این است که اصل آسیب‌های اجتماعی یک واقعیت انکارناپذیر است و دور از هرگونه سیاه نمایی باید واقعیات را دید و واقع نگر بود، در این قضیه خوش بینی و بدبینی و نه افراط و تفریط نباید داشت باید واقعیات را دید و آسیب شناسانه عمل کرد، ما سخن از بحران نداریم و سخن از یک آسیب داریم.
زندان باید محل بازاجتماعی کردن و بازسازی افراد باشد
وی ادامه داد: حتی کسی که آسیب او تبدیل به جرم می‌شود و ناگزیر باید در دادگاه محاکمه و به عنوان مجرم در زندان نگهداری شود، از این به بعد به عنوان یک آسیب دیده اجتماعی با او برخورد می‌شود، باز اجتماعی کردن این فرد مهم است، لذا نگاه ما در این حوزه نگاه کاملا اسلامی و ترمیمی خواهد بود، زندان محل بازاجتماعی کردن و بازسازی کردن افراد است و زندان‌های ما باید اینگونه باشد.
رئیس قوه قضاییه خاطرنشان کرد: در یک بحث آکادمیک و علمی باید علل وجودی آسیب‌های اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد، فقر، بیکاری، مسائل اخلاقی و دوری از معنویت و اخلاق باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین علل تشدید آسیب‌های اجتماعی که ممکن است عدم مدیریت بر فضای مجازی، ناهنجاری‌های موجود، مسئولیت ناپذیری و قانون گریزی باید در جایگاه خود توسط جامعه شناسان، دانشمندان علوم اجتماعی مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد و حتما مفید خواهد بود.
پایان نامه‌های دانشگاهی به حوزه عمل بیایند
وی افزود: پایان نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری اینگونه نباشد که فقط کتابخانه‌ای باشد و در بایگانی دانشگاه نگهداری شود، این پایان نامه‌ها باید به حوزه عمل بیایند و به دست مجریان و کسانی که نیازمند آن هستند برسد.
آیت الله رئیسی در بخشی از اظهاراتش در این نشست گفت: هیچ دستگاهی را در کشور نمی‌شناسم مگر اینکه وظیفه پیشگیری از وقوع جرم و آسیب را در جامعه عهده دار باشد.
وی در بیان مصداقی افزود: اگر دستگاه‌های اقتصادی، تصمیم سازی و تصمیم گیری درستی در حوزه مسائل اقتصادی نداشته باشند به میلیون‌ها چک بلامحل تبدیل می‌شود که یک بخش آن به دستگاه قضایی وارد و بخشی دیگر به بحران اجتماعی، اقتصادی و مشکل در بازار تبدیل می‌شود.
همه سیاستگذاری‌ها و اقدامات با نگاه کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی در جامعه باشد
آیت الله رئیسی با اشاره به دستگاه‌هایی که نقش فرهنگسازی و الگوسازی را در جامعه برعهده دارند، به اهمیت بحث تربیت اشاره کرد و بیان داشت: آموزش و پرورش، صدا و سیما و دستگاه‌های فرهنگساز و تبلیغی از جمله نهادهای موثر در این حوزه هستند دستگاه‌های مجری و سیاستگذاران باید توجه کنند که همه سیاستگذاری‌ها و اقدامات با نگاه کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی در جامعه باشد.
وی ادامه داد: قوه قضاییه در حوزه پیشگیری باید جلسات و نشست‌هایی را با همه کسانی که در این زمینه نقش دارند برگزار کند و نسبت به آنچه باید انجام شود، پیگیری و مطالباتی داشته باشد. طبیعی است در این صورت پرونده در دستگاه قضایی کاهش پیدا می‌کند.
نهاد خانواده هرچه مستحکم‌تر باشد پرونده طلاق کاهش می‌یابد
رئیس قوه قضاییه با تاکید بر اینکه پرونده طلاق باید کاهش پیدا کند، تصریح کرد: نهاد خانواده هرچه مستحکم‌تر باشد پرونده طلاق کاهش می‌یابد و اینجاست که دیدگاه‌های صاحب نظران بسیار مهم است.
وی با یادآوری این نکته که باید میزان تاثیر هر تصمیم سازی و تصمیم گیری در کاهش ناهنجاری‌ها بررسی شود، گفت: موضوعاتی از قبیل طلاق، حاشیه نشینی شهرها، اعتیاد و مسائل دیگری که به عنوان آسیب‌های از آنها یاد می‌شود در همین رابطه است.
این میزان از آسیب‌های اجتماعی زیبنده نظام اسلامی نیست
آیت الله رئیسی با تاکید براینکه نظریه اسلامی و ایرانی در حوزه آسیب‌های اجتماعی بسیار اهمیت دارد، خاطرنشان کرد: اقدامات بسیاری صورت گرفته و کار‌های بسیاری باید در این رابطه انجام گیرد.
وی در ادامه با اشاره به اینکه به هیچ عنوان این میزان از آسیب‌های اجتماعی زیبنده نظام اسلامی نیست، تاکید کرد: مجموعه دانشگاه و دستگاه‌های اجرایی باید دست به دست هم دهند و آسیب‌ها اجتماعی را در این رابطه به کمترین میزان برسانیم و همگان در این رابطه مسئولیت دارند.
رئیس قوه قضاییه خطاب به حضار در جلسه بیان کرد: در حوزه‌های اجتماعی آمار‌های مختلفی نسبت به آسیب‌ها داده می‌شود اینکه بگویم آمار متقنی در این رابطه وجود دارد من نمی‌خواهم بگویم، ولی کسی منکر این واقعیت نیست.
باید تلاش کنیم آسیب‌ها در جامعه به حداقل ممکن برسد
آیت الله رئیسی تصریح کرد: آن واقعیاتی که وجود دارد این است که باید تلاش کنیم آسیب‌ها در جامعه به حداقل ممکن برسد و در این رابطه نگاه به یک سازمان خاص، یک دستگاه خاص و به یک مجموعه خاص طبیعتا نگاه دقیقی نیست، بلکه باید به مجموعه دست اندرکاران در این رابطه پرداخت.
رئیس قوه قضاییه افزود: علی القاعده آنجایی که قدرت و امکانات در دست دارد مسئولیت بیشتری را عهده دار است، اینکه به دولت، دستگاه قضایی و مسئولان در حوزه‌های مختلف اشاره شد نگاه درستی است، کسانی که قدرت و توانایی بیشتر دارند باید نسبت به میزان تمکن و اختیاراتی که دارند در این رابطه کاملا پاسخگو باشند.
وی با بیان اینکه ناهنجاری‌های اجتماعی چه درحوزه کودکان، چه در حوزه نوجوانان و چه در رابطه با زنان تفاوتی نمی‌کند، گفت: در راستای وظیفه مهم پیشگیری از وقوع جرم و در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی، رهبر معظم انقلاب اسلامی چند جلسه خودشان تشکیل دادند و همه مسئولان را بر این داشتند که باید در این رابطه حضور فعالی داشته باشند؛ دلیل این موضوع آن است که آسیب‌های اجتماعی امروز به هیچ عنوان زیبنده نظام اسلامی نیست و گزارشات مختلفی که از بخش‌های مختلف می‌رسد به هیچ عنوان زیبنده نیست.
بسیاری از علل گریز از دین و ارزش‌ها می‌تواند بعضی از ناهنجاری‌های اجتماعی و بی عدالتی‌ها باشد
آیت الله رئیسی در ادامه بیان کرد: در این رابطه اول باید شاخص تعریف کنیم، حتما شاخص فرهنگ اسلامی، آموزه‌های اسلامی، فرهنگ ملی و تمدنی ماست و این موارد همه شاخص‌هایی است که مورد تایید همه است و خیلی روی این بحث‌ها جای بحث نیست، اما ببینیم که چگونه شده از این شاخص‌هایی که مورد اتفاق همه است فاصله گرفتیم و این‌ها به عنوان همان انحراف، کجی و آسیب تلقی شود.
رئیس قوه قضاییه ادامه داد: اینکه با این آسیب‌ها چگونه باید مواجه شد حتما می‌تواند نقش داشته باشد، در یک بخشی دیدم چند جوان گفتند از وقتی فلان اقدام شده ما شروع به نماز خواندن کردیم؛ اما این پرونده و کار چه ربطی به نماز خواندن دارد، خیلی ربط دارد؛ چرا که بسیاری از علل گریز از دین و ارزش‌ها می‌تواند بعضی از ناهنجاری‌های اجتماعی و بی عدالتی‌ها باشد.
وی با اشاره به تاکید دین بر عدالت اجتماعی، گفت: فقر را خداوند متعال نمی‌دهد و فقر محصول بی عدالتی‌های اجتماعی و اقتصادی است، هر گونه بی عدالتی اجتماعی و اقتصادی ممکن است موجب بسیاری از آسیب‌های اجتماعی شود و هر چه به قانون و بر اساس موازین شرعی و فرهنگ اسلامی عمل شود طبیعتا گرایش مردم به ارزش ها، دین و نظام بیشتر است و این کاملا مساله روشنی است.
اساتید و فرهیختگان با نگاه به رفع نیاز‌های دستگاه‌ها نظریات و بحث‌های علمی داشته باشند
رئیس قوه قضائیه از اساتید و فرهیختگان خواست که با نگاه به اینکه رفع نیاز‌های دستگاه‌ها را مورد توجه قرار دهند، نظریات و بحث‌های علمی داشته باشند و این نظریات و مباحث علمی را بسیار ارزشمند دانست و گفت: این نظریات باید به میدان عمل و اجرا آید و مسئولین در قوه قضاییه و کسانی که مسئولیت دارند در این رابطه باید ارتباط تنگاتنگ با دانشگاه داشته باشند.
آیت الله رئیسی افزود: بحث آسیب‌های اجتماعی یک ضرورت اجتناب ناپذیر است حتما باید این بحث‌ها استمرار و رفت و برگشت داشته باشد و ما شما را در جریان کیس‌ها قرار دهیم و متناسب با کیس‌ها بحث کنیم و پیشنهاد‌های عملیاتی و اجرایی ارائه نمایید تا مجموعا برون رفتی از شرایط و وضعیت موجود ایجاد شود.
وی در پایان ضمن تشکر از حاضرین در جلسه گفت: قریب ۲ ساعت نظرات شما را شنیدیم و تنها ۱۳ دقیقه صحبت کردم، اما مایل بودم همین مدت نیز صحبت‌های شما رو بشنوم، چون برای بنده مفید است. انشالله این جلسات ادامه خواهد یافت.
در ابتدای این جلسه، نخبگان و فعالین حوزه آسیب‌های اجتماعی به بیانات نقطه نظرات خود در این حوزه پرداختند.
تقی آزاد ارمکی استاد دانشگاه تهران گفت: جامعه شناسان بزرگ به امر اجتماعی می پردازند و آن را به امر حقوقی تبدیل می کنند و جامعه شناسی دانشی است که به امر حقوقی می پردازد. این مطلب که کشور مملو از آسیب های اجتماعی است، اشتباه است و جامعه ایرانی در مقایسه با سایر جوامع مشکلات کمتری دارد.
سردار احمد نوریان معاونت اجتماعی نیروی انتظامی بیان کرد: در ورود به حوزه آسیب های اجتماعی باید نگاه نظام مند و نظارت همه جانبه وجود داشته باشد. آسیب هایی همچون اعتیاد، حاشیه نشینی، بیکاری و ... موجب به وجود آمدن بسیاری از جرائم می گردد و نشنان دهنده ناهماهنگی نظام کلان اجتماعی است. نیروی انتظامی بیشترین سطح تماس را با آسیب های اجتماعی دارد و می تواند در ریشه یابی آسیب ها کمک نماید. سالانه ۴۰۰ هزار پرونده به کلانتری ها وارد می شود و ۷۰ درصد آنها به مصالحه می انجامد.
وی از اقدامات رییس قوه قضاییه که اعتماد را به جامعه بازمی گرداند تشکر و قدردانی نمود و گفت: انشاءالله این موضوع با قدرت بیشتری دنبال شود.
مرضیه ابراهیمی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: اخیرا یک پیمایش ملی در حوزه خانواده برگزار کردیم و هنوز ارزش ها و هنجارهای سنتی مهم تلقی می شوند. یکی از پیشنهاداتم ورود به حوزه مطالعات کیفی در موضوع جرائم است. در حوزه زندان ها نیز باید گفت که مجازات ها باید ترمیمی باشد و قوه قضاییه محورهای آسیب های اجتماعی را از طریق رسانه ها اعلام کند.
سید ابراهیم حسینی عضو موسسه مطالعاتی امام خمینی(ره) گفت: آسیب های اجتماعی فراوان است و باید آمارها را میدانی دید نه انتزاعی. از آیت الله رئیسی خواهش می کنم که همکاری دستگاه قضایی با مراکز دانشگاهی افزایش یابد .
محمدرضا جوادی یگانه مدیر گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران گفت: برای مبارزه با آسیب های اجتماعی نیازمند اهتمام تمام قوا هستیم. مسأله کودکان کار و زباله گرد مهم است. برای مقابله با کار کودک آخرین مرحله این است که از فعالیت آنان جلوگیری شود و ساماندهی پسماندها صورت گیرد و همکاری قوه قضاییه و نیروی انتظامی در این مورد کمک بسیاری خواهد کرد.
علیرضا پیروزمند عضو هیات علمی فرهنگستان علوم اسلامی نیز خاطرنشان کرد: باید شبکه نخبگانی پشتیبان ایجاد شود و مردم برای مبارزه با آسیب های اجتماعی مشارکت داده شوند. همچنین همکاری با بدنه کارشناسی دولت نیز نیاز است و باید به آن توجه شود.
عاطفه خادمی فعال حوزه آسیب های اجتماعی تاکید کرد: مواردی همچون عدم توجه به حوزه فرهنگ، عدم تمرکز بر علل تشکیل آسیب های اجتماعی و تمرکز نهادهای متولی باید مورد توجه قرار گیرد.
وی در پایان سخنانش پیشنهاد تنظیم لایحه ای پیرامون آسیب های اجتماعی توسط قوه قضاییه را ارایه داد.
سید مجید امامی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) در این نشست بر دستیابی به نظریه اسلامی ایرانی آسیب های اجتماعی تاکید کرد.
حجت الاسلام و المسلمین رضا غلامی از مرکز پژوهش های علوم اسلامی صدرا بر نگاه عالمانه و جامع به آسیب های اجتماعی تاکید کرد و گفت: در این زمینه باید بحث های ذوقی و سلیقه ای کنار گذاشته شود مادام که موتورهای تولید آسیب های اجتماعی را در کشور خاموش نکنیم اقدامات ما در بحث کنترل به جایی نمی رسد.
وی ادامه داد: اقدامات قوه قضاییه در صیانت از سرمایه اجتماعی در مدیریت آسیب های اجتماعی موثر بوده؛ اما ساماندهی و کارآمدسازی قوانین، برخورد با قانون گریزها و آموزش و تربیت اجتماعی باید مورد توجه قرار گیرد .
حجت الاسلام محمد تقی وکیل پور مسئول واحد فرصت دادسرای ارشاد تهران گفت: با شعار حامی خانواده 6 ماه است که فعالیت خود را در دادسرای ارشاد آغاز کرده ایم و در این فضا سعی می کنیم فرصتی را فراهم کنیم که در فضای توبه به افراد تلنگر جدی وارد شود.
محسن ایمانی عضو هیئت علمی تعلیم و تربیت دانشگاه تربیت مدرس به بیان علل طلاق پرداخت و گفت: برخی قضات افرادی که متقاضی طلاق بودند را به مراکز مشاوره ارجاع دادند که این امر می تواند در کاهش این آسیب تاثیرگذار باشد.
خانم زاهدی از دفتر حمایت از حقوق زنان و کودکان در دادگستری تهران در این نشست گفت: بیش از 20 سال است در این حوزه فعالیت دارم و پیشنهاد تقویت حمایت از حقوق زنان و تاسیس معاونت حقوق زنان در قوه قضاییه را دارم چرا که وقتی سرپرست خانواده به زندان می رود آثار و تبعات زیادی متوجه همسر و فرزندان می شود لذا تقویت دفاتر حمایت از حقوق زنان می تواند در این زمینه موثر باشد .
مدیر موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران در این نشست به آسیب هایی که از ناحیه سالمندی در کشور به وجود می آید اشاره کرد.
مسعودی فرید معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان بهزیستی گفت: دانشگاه های ما باید به سمت دانشگاه های جامع محور بروند و سیاست های دوستدار خانواده باید جدی تر پیگیری شود .
جلیل محبی دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر در این نشست گفت: یک حجمی از مواد مخدر وارد کشور می شود و یک حجمی در داخل کشور در آشپزخانه ها و یا باغچه ها تولید می شود و این موضوع چرخه ای از اقتصاد مواد مخدر در کشور را به وجود می آورد که این چرخه باعث می شود دایره معتادین ما به طور طبیعی بیشتر شود لذا باید در این زمینه تدبیر اساسی شود.
هادی بهرامی احسان استاد تمام روانشناسی در این نشست گفت: نقش قوه قضاییه در آسیب های اجتماعی نظارت راهبردی است و باید از سایر دستگاه ها مطالبه گری کند ، اگر قوه قضاییه قرار است ورود کارآمدی در حوزه آسیب های اجتماعی داشته باشد حتماً باید دانش خود را در این زمینه توسعه دهد لذا ارتباط مستمر با دانشگاه ها مورد تاکید است .
حسین مروتی جمعیت شناس و جامعه شناس در این نشست بر ورود دادستانی به عنوان مدعی العموم به موضوع سقط جنین غیرقانونی تاکید کرد .