سیاست تحسین برانگیز «امام رضا (ع)» در قبال ولایت عهدی اجباری مامون/«امام هشتم (ع)» ناخواسته به طوس سفر کردند

محسن قنبریان کارشناس علوم قرآنی در گفت‌وگو با خبرنگاران گروه فرهنگی پیرامون ولایت عهدی اجباری «امام رضا (ع)» گفت: «امام هشتم(ع)» ۲۰ سال امامت کردند اما با اهمیت ترین بخش امامت ایشان در عصر حکومت مامون و طرح ولایت عهدی اجباری ایشان محسوب می‌شود، چراکه ولایت عهدی «امام هشتم(ع)» یکی از نیرنگ‌های مامون بود به این خاطر که وی «امام رضا(ع)» را مجبور به پذیرش ولایت عهدی کرد.

قنبریان تدبیر «امام رضا (ع)» در پذیرش و تعهد ولایت عهدی را حرکتی هوشمندانه خواند و تاکید کرد: «امام رضا (ع)» در پذیرش ولایت عهدی از سوی مامون شروطی را مطرح کردند، این امر سبب شد تا نیرنگ بر خدعه مامون نقشه بر آب شود، «امام رضا (ع)» برای مامون شرایطی را متذکر شدند که حاکی از عدم رضایت در پذیرش ولایت عهدی بود، در این شرایط «امام رضا (ع)» نشان دادند که هیچ دخالتی در عزل و نصب عمرا و حاکمین ندارند، همچنین هیچ رسمی را نقض نخواهند کرد، در امور دولتی مشاوره‌ای از دور خواهند داشت و احدی را به عنوان والی در کار دولتی منصوب نمی‌کنند.

بیشتر بخوانید:

برای مشاهده راز ماندگاری عزاداری‌های دیرینه صحن و سرای حضرت «امام رضا(ع)»  اینجا کلیک کنید.

وی به لایه‌های پنهان و دلایل پیشنهاد ولایت به «امام رضا (ع)» از سوی مامون اشاره و تصریح کرد: مامون قصد داشت تا با پیشنهاد ولایت عهدی به «امام هشتم(ع)»، قیام علویان را سرکوب کند و حکومت عباسیان را قانونی جلوه دهد از سوی دیگر شرایط را مهیا کند تا «امام رضا (ع)» را شیفته حکومت جلوه دهد تا بدین ترتیب محبت و ستایش و احترام روزافزون مردم را نسبت به خاندان «اهل بیت(ع)» کاهش دهد و با این کار به راحتی در بین علویان به طریقی شبهه و شک برانگیزد و امام و شیعیان را در نزد مردم بی‌ارج گرداند، همچنین قصد داشت تا نشان دهد که «امام رضا (ع)» اهل سازش هستند، بنا بر این عدم تعهد در قبال تصمیمات حکومتی مامون از سوی «امام رضا (ع)» سبب می‌شد تا مشخص شود که هیچ یک از کار‌های مامون مورد تایید «امام رضا (ع)» نیست.


وی با مقایسه‌ای بین «امام رضا (ع)» و برادر ایشان زید بیان کرد: حکومت مامون با جنگ‌های داخلی همراه شده بود و مهم‌ترین دشمنان حکومت عباسیان را علویان تشکیل می‌دادند، برادر ناتنی «امام رضا (ع)» در قالب شورش بر علیه حاکمان عباسی وارد مبارزه با آنان شد و برای این کار دست به شمشیر برد، اما پس از مدتی چهر‌ه‌ اصلی خود را نشان داد، وی پس از موفقیت در جنگ بصره تمام خانه‌هایی را که فکر می‌کرد دشمنانش در آن‌ها سکنا دارند به آتش کشید، اما پس از مدتی که توسط مامون دستگیر شد و به همراهی با مامون پرداخت.

قنبریان به سازش گری زید با مامون اشاره کرد و افزود: «امام رضا (ع)» و زید هر دو در جبهه علیه امپراطوری عباسی مبارزه می‌کردند، اما چهره زید به عنوان فردی سازشگر پس از مدتی هویدا شد. «امام رضا (ع)» بار‌ها از زید خواسته بودند تا دست از سازش گری با خلیفه وقت بردارد و همراه واقعی و حقیقی شیعیان و علویان باشد.

وی به تفاوت وجودی «امام رضا (ع)» و زید به عنوان دو برادر در عقاید و عملکرد اشاره و بیان کرد: «امام هشتم(ع)» هرگز با مامون و حکومت عباسی سازش نکردند و شیعیان را در معرض خطر قرار ندادند، این تفاوت جوهری بین «امام رضا (ع)» و زید بود که ادعای مبارزه با ظلم و ستم را داشت.

وی پیرامون تلاش مامون برای جدا کردن عناصر اصلی امامت از «امام رضا (ع)» تصریح کرد: مامون قصد داشت تا با زیر سوال بردن و به چالش کشیدن علم «امام رضا (ع)» رکن امامت را بشکند و تقدس عصمت این امام بزرگوار را در اذهان عمومی خدشه دار کند، اما این عملکرد سبب شکست خودش شد و حقیقت علم «امام رضا (ع)» برای همگان آشکار گردید. این وعده خداوند است، هرچه پرودگار بخواهد انجام می‌شود و هر چه را نخواهد انجام نمی‌شود.

این کارشناس علوم قرآنی به توسعه و فرقه‌های مختلف در زمان حکومت مامون اشاره و ابراز کرد: مامون شرایطی را فراهم کرد تا فرقه‌های مختلف شروع به گسترش کنند، وی مکانی به نام بیت الحکمه برای تسریع فکر‌ها و اندیشه‌های گوناگون از تمام دنیا را فراهم کرد بدون اینکه زیرساخت‌های آن را در نظر بگیرد، این فرقه‌ها بعد‌ها در سیاست حاکمان نیز ریشه دواندند و مشکلات مختلفی را ایجاد کردند.

قنبریان دستاورد سفر ناخواسته «امام رضا (ع)» به طوس را مورد بررسی قرار داد و خاطرنشان کرد: سفر ناخواسته «امام رضا (ع)» به طوس دستاورد‌های بسیاری را به همراه داشت، مهمترین آن‌ها وسعت دایره تشیع و گسترش جغرافیای مرز‌های شرقی حکومت اسلامی بود.


این کارشناس علوم قرآنی خاطرنشان کرد: «امام رضا (ع)» در مسیر ملاقاتشان احادیث فراوانی را مطرح کردند و توانستند محبت «اهل بیت (ع)» را در بین مردمان منطقه شرق مرز‌های اسلام گسترش دهند، دیگر دست آورده با اهمیت سفر ناخواسته «امام رضا (ع)» را توسعه علم طبابت در نیشابور باید دانست، تعالیم و اطلاعات در خصوص علم طبابت از سوی «امام رضا (ع)» به ایجاد کتابی به عنوان «طب الرضا» انجامید و وزیر مامون این کتاب را به عنوان «رساله ذهبیه» تدوین کرد.