طراحی و ساخت جِت جنگنده؛ جسارتی که ایران دارد/ «یاسین» و «کوثر» چه ویژگی‌هایی دارند؟
متخصصان صنعت هوایی کشور که تا همین ۴۰ سال پیش حتی اجازه نداشتند در حضور مستشاران نظامی آمریکایی، به پیچ و مهره‌ها یا چرخ‌های هواپیماهای جنگنده آمریکایی دست بزنند، در هفته گذشته موفق شدند دومین هواپیمای تماما بومی کشورمان را تولید کنند.
امروز متخصصان فنی و هوایی جمهوری اسلامی ایران نه تنها می‌توانند یک هواپیمای نظامی را از صفر تا صد اورهال و بازآماد کند، بلکه این توانایی را دارند که یک جنگنده هوایی را با بهره‌گیری از قطعات داخلی و متناسب با نیاز‌های دفاعی کشور، طراحی و تولید کنند. «یاسین» و «کوثر» به عنوان دو هواپیمای جنگنده تماما ایرانی، امروز نماد خودباوری نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در عرصه نبرد هوایی هستند.
امیر سرتیپ دوم خلبان «غلامحسین چیت‌فروش» در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سیاسی ، پیرامون توانمندی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در زمینه ساخت هواپیماهای جنگنده در کلاس‌های مختلف اظهار کرد: آنچه دارای اهمیت است این است که دانش ساخت هواپیمای نظامی در یک کشور وجود داشته باشد که الحمدلله ما این دانش را در اختیار داریم.
وی با بیان اینکه علاوه بر دانش ساخت هواپیمای نظامی، جسارت این کار نیز در جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، عنوان کرد: ما امروز متناسب با دکترینی که برای خود تعریف کرده‌ایم و بر اساس نیازهایی که احصا شده‌اند، به ساخت هواپیمای جنگنده در سبک‌ها و کلاس‌های مختلف اقدام می‌کنیم.
مشاور عالی فرمانده نیروی هوایی ارتش با بیان اینکه اساس و ریشه همه هواپیماهای جنگنده یکی است و به همین دلیل جنگنده‌های هوایی ساخته شده در نقاط مختلف دنیا، شباهت‌های زیادی به یکدیگر دارند، گفت: از ابتدا مشخص بود که اگر صنعت ساخت هواپیمای نظامی در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران روی ریل بیفتد، ادامه مسیر برای ساخت هواپیماهای بعدی آسان‌تر می‌شود.
یاسین
صبح روز ۲۵ مهر امسال، جت پیشرفته آموزشی و تمام ایرانی «یاسین» با حضور امیر سرتیپ «امیر حاتمی» وزیر دفاع، امیر سرتیپ خلبان «عزیز نصیرزاده» فرمانده نیروی هوایی ارتش و «سورنا ستاری» معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، در پایگاه شهید نوژه همدان رونمایی شد. این هواپیمای آموزشی مادون صوت، پس از گذراندن مراحل تست نهایی، صبح امروز با دستور فرمانده نیروی هوایی ارتش، نخستین پرواز رسمی خود را بر فراز پایگاه شهید نوژه اجرا کرد.
این جت آموزشی به دست توانمند متخصصان وزارت دفاع و همکاری نیروی هوایی ارتش و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری طراحی و ساخته شده است. جت آموزش پیشرفته تمام ایرانی «یاسین» دارای ۱۲ متر طول، چهار مترارتفاع و پنج و نیم تن وزن بدون بار در شرایط برخاست عملیاتی است و می‌تواند تا سقف ۱۲ کیلومتر به پرواز درآید. بال این هواپیما با بیش از ۱۰ متر طول و ۲۴ مترمربع مساحت به شکلی طراحی شده است تا این هواپیما بتواند با حداقل سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت در دسته بهترین هواپیماهای آموزشی دنیا در نشست و برخاست قرار گیرد و سرعت خود را در سطح دریا به سرعت زیر صوت برساند.
وجود یک باله افقی کاملاً چرخان در دم این هواپیما محدودیت خلبان را برای انجام مانور‌های مختلف و به خصوص خروج از حالت «اسپین» یا سقوط دورانی برطرف می‌کند. جت آموزشی پیشرفته «یاسین» از دوموتور توربو جت با قدرت رانش هفت هزار پوند بهره می‌برد که از نظر قدرت در رده موتور هواپیماهای جنگنده دنیاست. کابین این هواپیما با چینش پشت سر هم و غیر هم سطح به گونه‌ای طراحی شده است تا میدان دید راحت و وسیعی را برای شاگرد در کابین جلو و به ویژه استاد خلبان در کابین عقب فراهم کند. صندلی پران این هواپیما نسبت به نمونه‌های خارجی خود قادر است در سرعت صفر یعنی روی باند و در هر شرایطی فعال شده و سرنشین‌ها را در کسری از ثانیه تا ۱۰۰ متر به بیرون از هواپیما پرتاب کند.
میزان مسافت باندی که این هواپیما برای فرود احتیاج دارد تنها ۷۰۰ متر است و هواپیمای «یاسین» حتی قابلیت فرود بر روی باند‌های کوتاه را داراست. جمهوری اسلامی ایران با طراحی و ساخت این هواپیمای جت آموزش پیشرفته در زمره معدود کشور‌های دارنده فناوری هوایی قرار گرفته و آمادگی دارد این توانمندی را با سایر کشور‌ها به اشتراک بگذارد.
کوثر
سی‌ام مردادماه سال ۹۷ با حضور رئیس جمهور و وزیر دفاع، از هواپیمای جنگنده کوثر رونمایی شد. هواپیمای کوثر یک هواپیمای جنگنده پیشرفته با ماموریت پشتیبانی نزدیک هوایی است که به صورت کاملا بومی ساخته شده است و ایران را در زمره معدود کشور‌های دارای فناوری طراحی و ساخت هواپیمای جنگنده با سامانه‌های اویونیک و کنترل آتش نسل ۴ قرار داده است. این هواپیما در ۲ نوع تک کابین و دو کابین قابل تبدیل خواهد بود که نوع دوکابینه علاوه بر قابلیت رزمی، برای آموزش خلبانان در مرحله پیشرفته کاربرد دارد. از مهمترین اتفاقاتی که در پروژه کوثر رخ داده، می‌توان از نصب «موتور توربوجت بومی اوج» روی جنگنده کوثر نام برد؛ اوج اولین موتور جت ساخت ایران است که همتای موتور J-۸۵ به‌شمار می‌رود و متخصصان کشورمان آن‌قدر به این محصول اطمینان داشته‌اند که حالا آن را برای اولین بار روی یک جنگنده سوار کرده‌اند. موتور توربوجت ملی اوج، قابلیت عملکرد پروازی تا ارتفاع ۵۰ هزار پا را دارا بوده و مجهز به سامانه‌های متعددی است که در شرایط مختلف عملیاتی و آب‌وهوایی از توانمندی بالایی برخوردار است و قابلیت نصب به‌روی انواع پرنده‌های با وزن برخاست حداکثر ۱۰ تن را داراست.
«ارتقا توان رزم و آموزش خلبانی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران»، «بومی‌سازی سامانه‌های اویونیک و کنترل آتش پیشرفته نسل ۴ و سامانه‌های مکانیکی و هیدرولیکی و موتور با به‌کارگیری شبکه گسترده شرکت‌های دانش‌بنیان و سازمان‌های صنعتی وزارت دفاع، مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی، بهره‌گیری از معماری یکپارچه پیشرفته اویونیک و کنترل آتش با استفاده از شبکه داده دیجیتال نظامی منطبق با نسل ۴»، «بهره‌گیری از فناوری نمایشگر‌های چندمنظوره تمام دیجیتال»، «بهره‌گیری از کامپیوتر محاسبات بالستیک سلاح و سامانه پیشرفته نشانه‌روی مقابل خلبانان (HUD) به منظور افزایش دقت اصابت سلاح و مهمات»، «بهره‌گیری از رادار پیشرفته چندمنظوره کنترل آتش جهت بالا بردن کشف اهداف و تهدیدات» و همچنین «بهره‌گیری از ناوبری دقیق به صورت رادیویی و مستقل و استفاده از سامانه نقشه متحرک هوشمن» مهمترین دستاورد‌های تولید جنگنده کوثر محسوب می‌شوند.
چند روز بعد از رونمایی از این جنگنده هوایی، امیر «محمد حسین دادرس» جانشین فرمانده کل ارتش در جمع خبرنگاران اظهار کرد: «جنگنده کوثر با مشابه‌های خارجی خود قابل قیاس نیست و به مراتب به روز شده و توانمندتر از آنهاست. امروز ما جت‌های جنگی را از صفر تا صد تماما خودمان می‌سازیم و حتی به اندازه ذره‌ای کم هم نیازمند خارج نیستیم». با تولید جنگنده کوثر، در کل هواپیما ۱۶ و نیم میلیون دلار و در بخش اویونیک ۷ و نیم میلیون دلار صرفه جویی شد. در پروژه کوثر، ۱۰ دانشگاه برتر کشور، ۷۲ شرکت پیمانکار، ۴۴ شرکت تامین کننده ۶۳ شرکت دانش بنیان همکاری داشته‌اند و این یعنی ارتباط خوبی در مسیر طراحی و تولید پروژه‌های نظامی میان صنعت و دانشگاه برقرار شده است که این به خودی خود، گام بسیار مهمی تلقی می‌شود.
امیر «عزیر نصیرزاده» فرمانده نیروی هوایی ارتش در تاریخ ۱۰ بهمن ۹۷ و در مراسم افتتاح نمایشگاه اقتدار هوایی نیروهای مسلح، در خصوص تشکیل تیم آکروجت جنگنده کوثر گفت: منتظر تحویل تعداد بیشتری از هواپیماهای کوثر هستیم و بعد از آن این تیم را تشکیل خواهیم داد. به تازگی نیز امیر سرتیپ خلبان «حمید واحدی» جانشین فرمانده نهاجا به خبرنگار گروه سیاسی گفت: در مدت زمان یک سال سپری شده از رونمایی جنگنده کوثر، پیشرفت‌های بسیار خوبی در روند تولید انبوه این نوع جنگنده به دست آمده است. آپشن‌ها یا قابلیت‌های جنگنده کوثر روز به روز در حال ارتقا یافتن است. به جرئت می‌گوییم که کوثر‌های جدید مجهزتر از چند فروند کوثری هستند که سال گذشته از آن‌ها رونمایی شد.