فراموش شدن پر جمعیت‌ترین کادر درمانی در طرح تحول نظام سلامت/ اختلاف در پرداخت کارانه پرستاران و پزشکان ادامه دارد
در این میان اعتراض نمایندگان جامعه پرستاری حتی در مواردی اعتراض گروهی نیز راه به جایی نبرده است و این درد دل ها تنها در کش و قوس‌ها اظهار نظرها و وعده ها از زمین مسئولی به زمین مسئول دیگر رفته، اما به گفته نمایندگان جامعه پرستاری اوضاع هیچ تغییر نکرده است. البته گلایه این قشر از جایی بیشتر شد که مهمترین مقام مسئول وزارت بهداشت اعتراض های آنها را کف خیابانی خواند.
به عبارتی وزیر بهداشت تجمعات پرستاران که تنها شکل حضور دست جمعی برای درخواست مطالبات این قشر را داشت را غیر قانونی خواند و گفت: تعارف نداریم اگر عده‌ای خلاف قانون، «کف خیابان» و«جلوی مجلس»حرفی بزنند، این کاری سیاسی است و حرفه‌ای نیست به عقیده این قشر اما در مدتی که حسن قاضی زاده هاشمی بر مسند وزارت تکیه زده است، تنها به جامعه پرستاری وعده داد که این وعده ها نیز هیچ گاه جامعه عمل نرسید که این امر سبب شد تا پرستاران به این باور برسند که وزیر بهداشت تنها وعده می‌دهد. به عنوان مثال می توان به قانونی اشاره کرد که هشت سال پیش توسط مجلس به تصویب رسید قرار شد به‌صورت آزمایشی اجرایی شود که بعد از گذر زمان به فراموشی سپرده شد. هر چند که هر بار در مواجهه به اعتراض پرستاران سخنانی درباره اجرایی شدن آن البته در قالب آزمایشی رسانه ای شد، اما در اصل ماجرا گشایشی اتفاق نیفتاد.
خواسته پرستاران اجرای کامل قانون است
به عقیده محمد شریفی مقدم، دبیر کل جامعه پرستاری در واقع خواسته پرستاران برقراری عدالت همه جانبه و اجرای کامل قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری بوده و هست. موضوعی که بارها از طریق نامه نگاری با دولت، مجلس و وزارتخانه درمیان گذاشته شده است، اما همیشه با یک پاسخ تکراری مواجه شده که همان کمبود بودجه است. همه این ها موجب شد تا جامعه پرستاری هم از ظرفیت قانونی خود که برگزاری تجمع صنفی است برای اعتراض استفاده کند.
به عقیده دبیرکل خانه پرستار اما تشخیص این موضوع که تجمعات و پیگیری مطالبات پرستاری غیر قانونی بوده تنها برعهده مسئولان قضائی است اما وزیر بهداشت خود را در جایگاه قاضی قرار داده و و برای افراد حکم صادر کرده است. آن هم در شرایطی که اصل 27 قانون اساسی برگزاری تجمعات مسالمت آمیز را مجاز دانسته، بنابراین هیچ ایراد قانونی در برگزاری این تجمعات صنفی وجود نداشته است بنابراین وزیر بهداشت نباید آن را زیر سئوال ببرد و بهتر است وی به فکر رفع این مشکلات باشد نه اینکه موضوع مورد نظر را به حاشیه بکشاند.
عذرخواهی وزیر بهداشت از جامعه پرستاری
همه این اظهار نظرها در حالی عنوان شد که نه تنها به مشکلات جامعه پرستاران کمک نکرد، بلکه تبدیل به یک سوژه داغ برای سایت‌ها و روزنامه‌ها شد با این رویکرد که متولی بزرگترین نهاد مسئول بهداشت و سلامت مردم در کشور از چه واژه هایی برای پاسخ به اعتراضات استفاده کرده است. نتیجه این شد که وزیر بهداشت عنوان کرد: اگر اين تعبير نادرست بوده، من از پرستاران عذرخواهی می‌کنم.
ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس مقصدی برای پرستاران ایرانی
با این وجود وی اما همچنان بر این نکته پافشاری کرد که سطح توقعات پرستاران افزايش پيدا کرده است، البته بخشي از اين توقعات که متناسب با توانمندي دولت باشد، قابل قبول است اما برخي از اين توقعات شدنی نيست و دولت در شرايط سختي است و ما نبايد همه مطالبات را به شکل صنفی نگاه کنيم. پاسخی که باز گره از کار پرستاران باز نکرد و پاسخ مناسبی برای درخواست های آنها نبود. با این وجود چند روز بعد قاضی‌زاده هاشمی بیان کرد که كارانه پرستاران 2 تا سه برابر افزايش مي‌يابد همچنین میزان کارانه پرستاران 1.7 برابر یعنی حدود 70 درصد از اول مهرماه اضافه شده است که از ابتدای مهرماه به صورت علی‌الحساب به تمامي پرستاران پرداخت می‌شود. با این وجود اما شریفی مقدم به عنوان دبیرکل جامعه پرستاری همچنان براین نکته اصرار دارد که هیچکدام از این اقدامات پاسخ مناسبی برای اجرایی نشدن قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری نیست و بهتر است پیش از هر کاری این قانون اجرایی شود زیرا که امروزه پایین بودن شاخص‌های پرستاری موجب شده تا ترکیه، کشورهای اروپایی، آمریکایی و حوزه خلیج فارس به محلی برای اشتغال پرستاران ایرانی تبدیل شود.
مروری بر آمار و ارقام
در یک مقایسه اجمالی و با استناد به گزارش اداره كار ايالات متحده كه در ۲۵ مارس ۲۰۱۵ (۵ فرودين ماه ۱۳۹۴) منتشر شد، به درآمد متوسط سالانه برای پرستاران در چند کشور بر می خوریم، به عنوان مثال درآمد متوسط سالانه پرستاران آمريكایی ۶۹ هزار و ۷۹۰ دلار در سال است كه معادل حدود ۱۹ ميليون تومان درآمد ماهانه برای اين گروه بوده این در حالی است که حقوق متوسط براي تمامي مشاغل در ايالات متحده ۴۷ هزار و ۲۳۰ دلار در سال است كه معادل درآمد ماهانه حدود ۱۳ ميليون تومان مي شود. همچنین طبق گزارش اداره سلامت عمومی بريتانيا در اكتبر ۲۰۱۴ (مهر ماه ۱۳۹۳) درآمد سالانه پرستاران و گروه مامایی در انگلستان سالانه حدود 31 هزار پوند در سال ۲۰۱۴ بوده است كه معادل ماهانه پنج میلیون و ۱۲۰ هزار ميليون تومان مي شود. این رقم در آلمان در قالب درآمد متوسط ماهيانه حدود 2 هزار و 300 يورو بوده كه معادل هشت ميليون تومان درآمد ماهانه است. البته از این رقم براساس شرايط كاری، خانوادگي و طبقه مبلغی به عنوان ماليات کسر می شود. همه این ها موجب شده تا به طور مثال در سال 90، 2هزار پرستار ايراني به کشور ترکيه مهاجرت کنند. به این ترتیب ترکيه، دبي و قطر همچنین برخی از کشورهای اروپایی به مقصدی برای پرستاران ایرانی تبدیل شده است، آنهایی که دانش خود را در مراکز دانشگاهی کشور و با صرف هزینه های بیت المال آموخته اند و شاید از سر ناچاری، نبود موقعیت شغلی و تلاش برای کسب درآمد قدم به آن سوی مرزهای کشور گذاشته اند تا شاید بتوانند شغل و درآمد مناسبی داشته باشند.
افزایش آمار مهاجرت
این در حالی است که به گفته عضو شورای عالی سازمان نظام پرستاری، در حقیقت این کشورها به دلیل داشتن مهارت و دانش پرستاران ایرانی از به‌کارگیری این افراد درسیستم درمانی خود استقبال می‌کنند. از سوی دیگر طبق تحقیقات صورت گرفته آمار مهاجرت پرستاران نسبت به سال های گذشته با افزایش روبه‌رو شده است و در حال حاضر ما شاهد سیر صعودی آمار خروج این افراد از کشور هستیم.
فراموشی پر جمعیت‌ترین کادر درمانی در طرح تحول نظام سلامت
همه مشکلاتی که پرستاران با آن مواجه هستند در شرایطی بی پاسخ مانده که طرح تحول نظام سلامت اجرایی شده است، مسئولان بهداشتی مانور رسانه ای زیادی روی آن داند و تحول در بخش‌های مختلف سلامت و کاهش میزان پرداخت از جیب مردم، تسهیل روند تهیه دارو همه و همه موضوعاتی بود که در چند وقت یکبار به اطلاع عموم مردم رسید. اما در این میان پرستاران انگار از یاد رفتند.
قشری که براساس اظهارات مدیرکل خانه‌پرستار بیشترین خدمات را از نظر کمی به بیماران ارایه می‌دهند و هیچ بخشی از بیمارستان نمی‌تواند حتی برای یک لحظه بدون پرستار باشد. حتی شاهد هستیم که در برخی از نقاط محروم کشور، در یک مرکز درمانی ٢٥بیمار توسط یک پرستار و پزشک خدمات‌دهی می‌شوند.
اختلاف در پرداخت کارانه پرستاران و پزشکان ادامه دارد
حال این سوال مطرح است که با توجه به ابلاغ سیاست‌های کلی نظام سلامت از سوی مقام معظم رهبری؛ چرا جامعه پرستاران باید شاهد اختلاف در پرداخت کارانه پرستاران و پزشکان و دیگر مشکلات در این قشر باشند که سبب بی انگیزه شدن پرستاران شود تا تصمیم به مهاجرت گیرند در صورتی که بیشترین خدمات در حوزه سلامت توسط کارکنان پرستاری به بیماران ارائه می‌شود؟
البته روایت این مشکل به تدریج در میان گرد و غبار زمان و تکرار کم رنگ شده است، به عنوان مثال چهار سال قبل نیز غضنفر میرزا بیگی، رئیس کل سازمان نظام پرستاری از تفاوت دریافتی پرستاران و پزشکان سخن گفت و اینکه این دغدغه با اجرای قانون تعرفه گذاری اندکی کم خواهد شد. دیگر اینکه در چشم انداز 1404 داشتن عادلانه ترین نظام سلامت در منطقه یکی از اهداف اصلی است. براساس این برنامه دیگر نباید بی عدالتی در نظام سلامت و از جمله پرستاران در تیم های درمانی وجود داشته باشد. وی همچنین عنوان کرده بود که پرداخت کارانه برای پزشکان از 10 میلیون تومان تا 300 میلیون متغییر است؛ در حالی که این کارانه برای پرستاران از 50 هزار تومان در حداقل تا 250 هزار تومان در حداکثر پرداختی است.
در همان زمان اما مرتضی تمدن، استاندار وقت تهران در پاسخ به اظهارات میرزابیگی، درباره اجرایی نشدن قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری در بیمارستان های تابعه دانشگاه های علوم پزشکی تهران گفت؛ «من عضو چند هیئت امنای دانشگاه های علوم پزشکی هستند. آنها در جلسات‌شان خیلی ناز پرستارها را می کشند؛ اما شما آنها را به تیربار بستید. کمی مهربانانه تر باشید.» پاسخ جالب وی به اجرایی نشدن قانون مذکور اما این بود که این که «تعرفه گذاری خدمات اگر در تهران انجام نشده است، دلیلش این است که ما داریم جذابیت های تهران را کم می کنیم؛ نه تنها در بخش پرستاری که در بخش صنعت هم به خاطر تمرکز زدایی از تهران این کار را انجام می دهیم و کمک ها و حمایت ها را کاهش داده و محدودیت هایی را اعمال کرده ایم.»
با این وجود سه سال بعد یعنی در سال 93 میرزا بیگی به این نکته اشاره کرد که نظام پرداخت و کمبود نیرو دو چالش جدی عرصه پرستاری است و امیدواریم با اجرای طرح عملکردی، مشکلات موجود رفع شود.
اکنون نیز بعد از گذشت سال ها در سایه اجرایی نشدن قانون تعرفه گذاری اما پرستاران باید منتظر بمانند و ببینند ایا افزایش 2 تا سه برابری کارانه آنها در مهرماه محقق می شود؟ هرچند که به اعتقاد نمایندگان این قشر این امر به هیچ عنوان جبران کننده اختلاف 300 برابری تفاوت کارآنه آنها و پزشکان نیست.