شناخت موضوع و حکم و تناسب بین آن بسیار مهم است/ قضات باکفایت، شجاع و نفوذناپذیر را به مردم معرفی می‌کنیم/جرم امنیتی و جرم سیاسی در قانون متفاوت است؛ در جرم سیاسی هیئت منصفه به قاضی در خوب تشخیص دادن موضوع کمک می‌کند
وی افزود: بدون تردید تلاش‌های شما در محاکم که از سویی ثمره کار در دادسرا و بخش‌های اجرایی در احکام شما ظاهر می‌شود و از سوی دیگر حکم متقن شما در دادگاه زمینه را برای تایید حکم توسط دادگاه عالی و تجدیدنظر فراهم می‌کند، بسیار موثر است.
قاضی باید با حوصله گزارش ضابط را دقیق بخواند
رئیس قوه قضاییه اظهار کرد: ما این نظر را قبول داریم که حکم چنان در مرحله اول همراه با استقلال و با استناد کافی صادر شود که مرحله دادگاه تجدیدنظر فقط برای این تضمین طی شود که حقوق مردم حفظ گردد.
آیت‌الله رئیسی افزود: دقیق آن است که اگر هیچ مرحله دیگری از مراحل اعاده دادرسی نبود، حکم مرحله اول به صورت متقن بتواند مورد استناد قرار بگیرد.
رئیس قوه قضاییه با اشاره به اینکه در حال حاضر کثرت ورود پرونده در محاکم داریم، گفت: این موضوع در رسیدگی‌ها دقت نظر را کاهش می‌دهد؛ اما آنچه که امام علی (ع) می‌فرمایند، این است که قاضی باید با حوصله باشد و حرف متهم، شاکی، اصحاب دعوا و شاهد را با حوصله بشنود.
آیت‌الله رئیسی تصریح کرد: قاضی باید با حوصله گزارش ضابط را دقیق بخواند و نسبت به نکات برجسته آن حساس باشد که امید است با اقدامات انجام شده و همت شما شاهد کاهش ورودی‌ها باشیم.
تلاش همگان به ویژه دولتمردان باید برای کاهش ورود پرونده‌ها به عدلیه باشد
وی افزود: از معضلات جدی قوه قضاییه افزایش ورود پرونده‌هاست و از کار‌هایی که در این دوره در راس قرار دارد، این است که تلاش همگان به ویژه دولتمردان باید برای کاهش ورود پرونده‌ها به عدلیه باشد. یعنی ناهنجاری‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تبدیل به هنجار‌ها شده و این هنجار‌ها باعث شود ما شاهد کاهش ورود پرونده‌ها باشیم.
رئیس قوه قضاییه تاکید کرد: همچنین در برخی موارد که در غیر دادگستری‌ها قابل حل و فصل است، حتما تدبیری اندیشیده شود که پرونده وارد دادگستری نشود که اینها ساز و کار قانونی می‌طلبد و البته در حال دنبال کردن آن هستیم.
آیت‌الله رئیسی بیان کرد: ساز و کار‌هایی هم وجود دارد که دست شماست و اگر پرونده‌ای با شاکی خصوصی آغاز شد، وظیفه دادگاه طبق نص قانون آن است که کار را با مصالحه قبل از صدور حکم تمام کند و شورای حل اختلاف به معنای کمک دست به شما کمک کند تا این مسئله حل شود و این یک راهکار است.
وی گفت: البته در جایی که امکان آن وجود دارد، قاعده این است که فلش به سمت شورای حل اختلاف باشد؛ زیرا اساس تاسیس این شورا برای گسترش صلح و سازش است.
رئیس قوه قضاییه بیان کرد: بالاترین موارد ورودی پرونده به دادگستری طبق آماری که به دست من رسیده، عبارت است از توهین و تهدید و دیگر موارد که می‌شود از طریق محاکم و از طریق شورای حل اختلاف حل شود و شورای حل اختلاف باید کارهای ریش سفیدی انجام بدهد که بسیار خوب است و انتظار این است که مرحله رسیدگی در دادگاه را مرحله پایانی بپندارند.
شناخت موضوع، شناخت حکم و تناسب بین آن بسیار مهم است
رئیس قوه قضاییه با تاکید بر اینکه از نکات مورد توجه تناسب بین حکم و موضوع است، گفت: شناخت موضوع، شناخت حکم و تناسب بین آن بسیار مهم است.
وی افزود: بین کسی که امروز به خاطر اینکه شرایط تولید تفاوت کرده و حقوق او چند ماه عقب افتاده و فقط اعتراض می‌کند که حقوقش را بگیرد؛ در حالیکه رونق تولید، انقلاب و ارزش‌ها را قبول دارد، با کسی که بر این حق او سوار می‌شود و امیال ضد انقلاب و ضد امنیتی خود را دنبال می‌کند، فرق هست، دو موضوع، دو حکم می‌طلبد.
آیت‌الله رئیسی ادامه داد: در اولی باید به مدیر کارخانه توصیه کرد که حقوق کارگر را بپردازد و با او با رافت برخورد کند؛ چراکه او مشکل دارد.
جرم امنیتی و جرم سیاسی در قانون متفاوت است
وی با بیان اینکه جرم امنیتی و جرم سیاسی در قانون متفاوت است، ادامه داد: این دو سازوکار خاص خود را دارند. در جرم سیاسی گفته شده هیئت منصفه وجود داشته باشد و بودن این هیئت به قاضی در خوب تشخیص دادن موضوع کمک می‌کند و این موضوع در قانون اساسی هم پیش‌بینی شده است.
رئیس قوه قضاییه بیان کرد: تخلف با جرم تفاوت دارد و کار سخت قاضی ما تشخیص موضوع است که دقیق و کامل باشد و تشخیص باید طوری باشد که تعیین کند آیا موضوع از جنس تخلف است یا از جنس جرم که در تعاریف قانونی آمده است.
هر چقدر کارشناسی بهتر باشد طبیعتا پسندیده‌تر است
آیت‌الله رئیسی تصریح کرد: همچنین سخن کارشناس، وکیل، ضابط و ... را باید شنید؛ اما تصمیم‌گیری با قاضی است و او نظر می‌دهد؛ البته هر چقدر کارشناسی بهتر باشد طبیعتا پسندیده‌تر است.
وی افزود: سخن وکیل را باید شنید؛ چرا که به قاضی در کشف حقیقت کمک بزرگی می‌کند. اگر کارشناس درست کارشناسی کند و پزشک قانونی درست ابعاد قضیه را شناسایی کند، برای کشف حقیقت به قاضی کمک می‌کند. طبیعی است اینها فقط کمک کننده هستند؛ اما تصمیم با قاضی است.
عزت قاضی باعث می‌شود قاضی نفوذناپذیر باشد
رئیس قوه قضاییه ضمن تاکید بر اینکه عزت قاضی باعث می‌شود قاضی نفوذناپذیر باشد، گفت: عزیز کسی است که حتی از حب و بغض شخصی خود نفوذ نمی‌پذیرد.
آیت‌الله رئیسی گفت: قاضی عزیز کسی است که نفوذناپذیر باشد؛ خدا را ببیند؛ توجه به قانون داشته باشد؛ موضوع را خوب بشناسد؛ تناسب بین حکم و موضوع را کاملا رعایت کند و این قاضی است که عزت دارد.
وی ادامه داد: قاضی شجاع، عزیز و توانا افتخار دستگاه قضایی و کشور است و حتما باید به دادگستری و جامعه معرفی شود و ما این موضوع را در برنامه داریم که قضات باکفایت، شجاع و نفوذناپذیر را به مردم معرفی کنیم؛ چرا که قاضی شجاع باکفایت برای جامعه بسیار ارزشمند است و حکم او آثار بسیاری برای کشور ایجاد می‌کند. همچنان که در مجموعه قضایی وقتی با چند شخص نادرست به خاطر نادرستی آنها برخورد می‌شود، این ضعف دستگاه تلقی نمی‌شود؛ بلکه قوت دستگاه قضایی است.
خاطره آیت الله رئیسی از شهید غلامرضا سلطانی که حاکم شرع بود
آیت‌الله رئیسی ادامه داد: معلوم می‌شود این دستگاه یک تابلوی سفیدی است که چند لکه سیاه را هم تحمل نمی‌کند و مدعی سلامت آن همکاران ما هستند که نمی‌خواهند اجازه بدهند این تلاش شبانه‌روزی قضات که خود را از بسیاری از مواهب بطور اختیاری محروم کرده‌اند تا شان آنها خدشه نبیند و تیغ آنها برّان و قلم آنها روان باشد، هدر رود.
وی ادامه داد: این موارد همان عزتی است که برای قاضی افتخار‌آفرین است و این قضاتِ با کرامت نمی‌توانند تحمل کنند دو نفر به تعبیر دادستان انتظامی قضات دچار هوی و هوس و لغزش شوند و دستگاه قضا را زیرسوال ببرند.
رئیس قوه قضاییه با بیان اینکه قاضی باید در نظر متهم نیز به گونه‌ای باشد که وقتی متهم در زندان است، به عدالت قاضی اعتقاد داشته باشد، با ذکر مثالی گفت: بنده در سال 59 دادستان کرج بودم و مرحوم شهید غلامرضا سلطانی حاکم شرع بود. مردم وی را بسیار دوست می‌داشتند و بارها از محکومین شنیدم که می‌گفتند به حاج‌آقا سلام برسانید؛ نسبت به ما عدالت بخرج داد و حکم عادلانه‌ای صادر کرد. من ندیدم متهمی در دادگاه وارد اتاق بشود و ایشان با تمام قامت مقابل او نایستد. اگر میوه و آبی نیز جلویش بود به آن فرد تعارف می‌کرد.
آیت‌الله رئیسی افزود: برخورد مناسب با ارباب رجوع، شاکی، اصحاب دعوا و متهم می‌تواند انسان‌ساز باشد و زمینه تحول در افراد را ایجاد کند. در بازدید از برخی مجتمع‌ها متوجه شدم قاضی در شعبه‌ای حضور نداشته است. درست است مرخصی حق همه است؛ اما در ساعتی که در شعبه حاضر نیستید، به مراجعه‌کننده وقت رسیدگی ندهید؛ مراجعین بدبین می‌شوند.
برخورد با ارباب رجوع بسیار موثر و تاثیرگذار است
وی با تاکید بر اینکه برخورد با ارباب رجوع بسیار موثر و تاثیرگذار است، اضافه کرد: خداوند به اولین شخصیت عالم هستی، یعنی رسول گرامی اسلام(ص) با آنهمه صفات عالی می‌فرمایند که اگر بداخلاق باشی مردم از اطرافت کنار می‌روند. لذا همه باید بر تکریم ارباب رجوع توجه داشته باشید.
رئیس قوه قضاییه با اشاره به برخورد پدرانه و بزرگوارانه مقام معظم رهبری نسبت به افراد با ذکر مثالی گفت: سلوک مقام معظم رهبری را قبل از انقلاب اسلامی در مسجد کرامت مشهد دیدم. ایشان با بنده که 16 سال بیشتر نداشتم و بچه طلبه‌ای بودم با آغوش باز برخورد می‌کردند لذا برخوردها بسیار مهم است و در ذهن افراد ماندگار می‌شود.
آیت‌الله رئیسی خطاب به قضات گفت: در مواردی (همچون بخشنامه کرامت، دستورالعمل کاهش جمعیت کیفری و ...) که بخشنامه شده است، مراتب جهت استحضار نیست بلکه جهت اقدام لازم است.
قضات هر چند وقت یک بار از زندان ها بازدید داشته باشند
وی تصریح کرد: قضات هر چند وقت یک بار از زندان ها بازدید داشته باشند و تا جایی که امکان قانونی وجود دارد، حکم به زندان ندهند. باید وضع زندان‌ها را متحول کنیم.
رئیس قوه قضاییه ادامه داد: قاضی می‌گوید در مورد متهمی قرار وثیقه صادر کردم؛ اما سوال اینجاست آیا آن فرد می‌تواند آن وثیقه را بدهد و با چه اتهامی این میزان وثیقه صادر شده است؟ آمار کسانی را که به مدت یک ساعت، دو ساعت، 4 ساعت و 24 ساعت به زندان رفته‌اند، از کل کشور گرفته‌ام، عدد قابل توجهی است و قضات باید در مورد کسانی که امکان قانونی وجود دارد، حکم زندان ندهند. یک ساعت زندان یک ساعت است و باید در مورد کسانی که امکان آن وجود دارد، همچنین بانوان و نوجوانان در رابطه با صدور احکام دقت شود. این موضوع در مورد سارقان حرفه ای و سابقه‌دار، ناامن‌کنندگان فضای مجازی، متجاسرین به قانون و قاچاقچیان مواد مخدر فرق می‌کند.
وی در ادامه سخنان خود با اشاره به جلسه چند روز گذشته با فراکسیون زنان مجلس گفت: در این جلسه بانوان نسبت به مجازات‌ها و احکام صادره قضات در این زمینه نکاتی را مطرح کردند که در پاسخ گفتم آیین دادرسی و قوانین را شما تصویب کرده‌اید. کاهش جمعیت کیفری مسئله مورد توجه ماست و به مجلس نیز این موضوع را گفته‌ایم و باید بازنگاهی بر این قوانین شود تا دست قضات در مجازات‌های جایگزین حبس باز شود.
رئیس قوه قضاییه در ادامه بر استفاده قضات از مجازات‌های جایگزین حبس تاکید کرد.
اثر حکم در اجرایش نمایان و ظاهر می‌شود
آیت‌الله رئیسی با اشاره به موضوع اجرای احکام مدنی و کیفری تصریح کرد: اثر حکم در اجرایش نمایان و ظاهر می‌شود. اگر حکمی اجرا نشود، انگار که حکمی صادر نشده است.
وی با اشاره به کمبود فضای اداری و کادر اداری که از موضوعات مورد اشاره قضات در این جلسه بود، گفت: وضعیت بودجه در حال حاضر مشکلاتی دارد؛ اما در مواردی، انشاءالله حل مشکل دنبال خواهد شد.
رئیس قوه قضاییه اضافه کرد: معتقدم در جا به جایی‌ها حتما باید به صلاحیت‌ها، توانایی‌ها و تجربه فرد نگاه شود. از فردی که بازپرس قتل و یا بازپرس حوزه اقتصادی است، باید در حوزه خود به صورت تخصصی استفاده کرد و باید حقوق و ارتقاء و سنوات وی داده شود و در سمت بازپرسی بماند که یک بازپرس قوی در آن حوزه داشته باشیم.
در مورد انتقال قضات به بعضی از شهرها ما مخالفت نمی‌کنیم
وی ادامه داد: در مورد انتقال قضات به بعضی از شهرها ما مخالفت نمی‌کنیم؛ اما باید این موضوع دو طرفه باشد؛ به طوریکه هم مشکل فردی که منتقل می‌شود حل شود و هم مشکل دستگاه قضا.
رئیس قوه قضاییه در مورد مسائل رفاهی گفت: همیشه به تعاونی‌ها تاکید داشتم که در گرفتن امکانات، وجهه دادگستری و در توزیع آنها، عدالت بین کسانی که نیاز دارند، رعایت شود.
آیت‌الله رئیسی تصریح کرد: مسئله حقوق همکاران، قضات و کارکنان و اینکه بی‌دغدغه زندگی کنند و معیشت آنها تامین شود، از وظایف جدی ما و خزانه کشور است. در مقطعی در دوره آیت‌الله شاهرودی زمینه ارتقای بودجه‌ای فراهم شد؛ اما در حال حاضر شرایط بودجه‌ای شرایط خاصی در کشور است و باید مورد توجه قرار گیرد؛ اما وضعیت معیشتی همکاران را مورد پیگیری قرار می‌دهیم.
شما قضات تلاش‌تان تلاش جهادی و انقلابی باشد
وی با بیان اینکه پرونده‌های ورودی به دستگاه قضا نسبت به تعداد نیروی انسانی بیشتر است، گفت: شما قضات تلاش‌تان تلاش جهادی و انقلابی باشد. مواردی بوده که یک خانم و آقا تلاش کرده و با رسیدگی‌های به موقع جایگاه شعبه‌ای را در یک مجتمع بالا آورده است. در عالی‌ترین مراتب قضایی این کشور هم گاهی یک یا چند قاضی در کمیت و کیفیت در نوع رسیدگی برجسته هستند.
رئیس قوه قضاییه گفت: ما معتقدیم کیفیت نباید فدای کمیت شود؛ اما از عدد نمی‌شود گذشت. عدد تمام قضیه نیست؛ اما یک شاخص است و یکی از نشانه‌های کار و تلاش است و باید نشانه‌های دیگر در کنار عدد برای افزایش بهره وری مورد توجه قرار گیرد.
در این دوره تحول نسبت به قبل متفاوت، جهادی، انقلابی و متقن عمل کنید
آیت‌الله رئیسی اضافه کرد: مقام معظم رهبری بر دوران تحولی در قوه قضاییه تاکید کردند. این تحول به دست همه اجزای سازمان اتفاق می‌افتد و با بخشنامه، تحول رخ نمی‌دهد. تک‌تک شما در این تحول نقش‌آفرین هستید و اگر یک شعبه بخواهد عادی حرکت کند، از حرکت پرشتاب مجموعه بازمی‌ماند. درخواست من از شما این است که در این دوره تحول نسبت به قبل متفاوت، جهادی، انقلابی و متقن عمل کنید؛ به نحوی که تلاش مضاعف شما کمبود نیروی انسانی را که در برخی حوزه‌ها با آن مواجهیم، جبران کند.
وی در پایان ضمن تشکر از قضات و حاضرین در جلسه گفت: بنده سال‌ها در قوه قضاییه بوده‌ام؛ اما این موضوع من را بی‌نیاز از اینکه سخنان شما را بشنوم و به مجتمع‌ها سرکشی کنم، نمی‌کند؛ لذا برنامه جدی بنده این است که علاوه بر مدیران با بدنه دستگاه قضایی در تماس باشم. شنیدن سخنان همکاران در بدنه دستگاه قضایی و اطلاع از دیدگاه‌های آنها را برای دستگاه قضایی ضروری و مفید می‌دانم و این جلسه نیز به همین منظور برگزار شد. انشاءالله این جلسات به صورت مستمر برگزار خواهد شد.
بیشتر بخوانید: