چرا پدافند هوایی عربستان در حملات به آرامکو کار نکرد؟

به گزارش گروه بین الملل ؛ هدف قرار گرفتن ۲ پالایشگاه کلیدی «آرامکو» عربستان بزرگ‌ترین و سودآور‌ترین شرکت جهان که سبب بروز واکنش‌ها و تحولات مهمی در جهان شد، بر این واقعیت صحه گذاشت که پدافند گرانقیمت عربستان قادر به تامین امنیت و حفاظت از حریم هوایی این کشور نیست.

قرارداد میلیارد دلاری عربستان و آمریکا در پی قتل هولناک «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی سبب بروز جنجال‌های بسیاری شده و منتقدان را به واکنش‌های شدید واداشت. عربستان که در سال‌های اخیر عنوان بزرگ‌ترین خریدار تسلیحات آمریکایی را به خود اختصاص داده، در دوران ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» توانست ضمن افزایش حجم خرید، تسلیحات پیشرفته تری را نیز در فهرست خرید خود بگنجاند. اما عملیات بی سابقه پهپاد‌های بومی نیرو‌های یمنی علیه مهم‌ترین میادین نفتی عربستان و خسارات گسترده ناشی از آن، آسیب پذیری پدافند هوایی عربستان را آشکار ساخت.

کارشناسان زیادی پس از این عملیات به بررسی آن از دو منظر توانمندی پهپادی نیرو‌های یمنی و ظرفیت سامانه پدافند هوایی عربستان پرداختند. غالب کارشناسان بر این باورند که آن چه رهگیری و مقابله با این عملیات را برای پدافند هوایی گرانقیمت و مجهز عربستان ناممکن ساخت، در درجه نخست غیر قابل پیش بینی بودن این عملیات بود.

 

 

«مایکل نایتز» استاد ارشد موسسه واشنگتن و متخصص امور نظامی و امنیتی که در چند دهه اخیر بررسی پدافند هوایی عربستان را در دست دارد، گفت: "این حمله کاملا بی عیب و نقص بود. موفقیت این عملیات حیرت انگیز بود. "

این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که یگان پدافند هوایی عربستان دارای دست‌کم ۶ سامانه دفاع موشکی «پاتریوت» ساخت شرکت تسلیحاتی «ریتون» آمریکا است که ارزش هر یک به میلیارد‌ها دلار می‌رسد.

 

 

البته لازم به ذکر است که این سامانه پس از عملیات موشکی نیرو‌های یمنی در سال ۲۰۱۷ به مواضعی در عربستان تقریبا کاری برای متوقف کردن موشک‌ها نکرده و آن‌ها به هدف خود یعنی فرودگاه ریاض اصابت کردند.

با این مقدمه باید توجه داشت که عملیات پهپادی ۱۴ سپتامبر (۲۳ شهریور) علیه آرامکو از عملیات مذکور جدی‌تر و گسترده‌تر بود.

 

 

نایتز با اشاره به این که عربستان در دهه ۱۹۹۰  اقدام به توسعه سامانه دفاع هوایی خود کرده بود، می‎گوید این کشور رادار‌هایی دارد که قادر به شناسایی موشک‌های کروز و پهپاد‌های با توانایی پرواز در ارتفاع کم نیستند.

اما در نقض این ادعا می‌توان به چندین سامانه دفاع موشکی عربستان اشاره کرد که به زعم «توماس کاراکو» کارشناس دفاع موشکی مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی این سامانه‎ها، اگرچه با اولویت تشخیص موشک‌های بالستیک طراحی شده‎اند، اما قادر به شناسایی سایر اهداف پروازی نیز هستند.

از سوی دیگر هنوز مشخص نشده که عربستان اساسا در تقسیم بندی مناطق امنیتی، پالایشگاه‌های شرق کشور را مجهز به سامانه پاتریوت کرده است یا خیر. براساس گزارش‌ها رژیم سعودی سامانه اصلی پدافند هوایی خود را عموما در شهر‌های بزرگ مستقر کرده است. منابع امنیتی در عربستان اعلام کردند یک سامانه پاتریوت در نزدیکی پالایشگاه «شیبه» آن هم پس از هدف قرار گرفتن این پالایشگاه نصب شد.

 

بیشتر بخوانید: تحقیر و محاصره صنعت نفت عربستان؛ پایانی بر سودا‌های منطقه‌ای ریاض 

«بکا واسر» تحلیلگر امور غرب آسیا در موسسه «رند» با اشاره به این که مسئولیت حفاظت از زیرساخت‌های مهم عربستان به جای ارتش به صورت مشترک به وزارت کشور و گارد ملی سپرده شده، گفت: "در واقع تداخل ساختارها، وظایف و مسئولیت‌ها سبب ناکارآمدی در این بخش هستند. "

وی در ادامه تاکید کرد صرف خریداری و نصب این تجهیزات گرانقیمت ضامن امنیت نیست و عربستان می‌بایست به تغییر و اصلاح ساختار‌ها بپردازد نه این که با مقایسه توانمندی‌های نظامی ایران درصدد خرید تسلیحات جدید مانند «گنبد آهنین» برآید.

 

 

یک تحلیلگر امنیتی عربستان نیز با انتقاد از عملکرد سامانه هوایی کشور این پرسش را مطرح کرد که "سامانه‌های پدافند هوایی و تسلیحات آمریکایی میلیارد دلاری خریداری شده برای حفاظت از کشور و تاسیسات نفتی کجا هستند؟ اگر این عملیات با چنین دقتی انجام شده، پس کارخانه‌های آب شیرین کن و مواضع دیگر نیز در خطر هستند. "

آسیب پذیر بودن عربستان در برابر پهپاد‌ها و موشک‌های کروز با قابلیت پرواز در ارتفاع پایین به تایید کارشناسان و تحلیلگران منطقه رسیده است.

 

محقق ارشد مرکز مطالعات امنیتی زوریخ تاکید کرد سامانه‌های دفاعی عربستان در برابر بسیاری از موشک‌ها موثر نیستند.

تلاش سازندگان اسلحه برای متقاعد کردن عربستان در مورد ناکارآمدی سامانه‌های گرانقیمت این کشور در شناسایی و هدف قرار دادن موشک‌ها و پهپاد‌ها در ارتفاع پایین، گام زیرکانه آنان برای فروش سامانه‌های دیگری با ارزش تقریبی چند صد میلیارد به عربستان است.

البته کارشناسان سامانه‌های هوایی با رد ادعا‌های مذکور می‌گویند اختلال در فرکانس این سامانه‌ها را از کار انداخته، فعالیت‌های صنعتی را مختل کرده و بر سلامتی افراد تاثیر سوئی دارد.

«عمر لامرانی» تحلیلگر ارشد «استراتفور» تاکید دارد که این سامانه دفاع هوایی قادر به متوقف کردن موشک‌ها و پهپاد‌ها نیست. وی در ادامه گفت با توجه به هزینه‌های عربستان در زمینه تسلیحات شکست واقعی ارتش عربستان را باید ناکامی آنان در شناسایی و مقابله با سکو‌های پرتاب در یمن دانست.

عملیات پهپادی اخیر در واقع مهر تاییدی بر این واقعیت است که میلیارد‌ها دلار بودجه تخصیص یافته برای سخت افزار نظامی قادر به متوقف ساختن پهپاد‌های ارزان قیمتی که صنعت نفت غول پیکر این کشور را فلج کرده، نبودند.