نحوه قطع یارانه نقدی دهک‌های پردرآمد

به گزارش گروه اقتصاد ، علی سرزعیم، معاون اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در یادداشتی نحوه حذف دهک‌های پردرآمد از شمول دریافت یارانه نقدی را تشریح کرد که متن کامل آن به این شرح است:

دولت همواره به دنبال توزیع هدفمند یارانه‌های نقدی بوده است. در زمان وزارت آقای ربیعی، در این باره، اقدامات بنیادین و مهمی صورت گرفت که در بحث از هدفمندی یارانه‌ها باید به آن اشاره کرد. مهمترین اقدام، تأسیس «پایگاه رفاه ایرانیان» است که به بیش از ۳۰ بانک اطلاعاتی به استثنا داده‌های بانک‌ها و نظام مالیاتی، به پایگاه مزبور متصل شده است. از ویژگی‌ها و مزایای این پایگاه، پایش اطلاعات اقتصادی افراد جامعه است. به عنوان مثال، می‌توان متوجه شد یک شهروند ایرانی، مالک چند ماشین با چه مدل‌هایی است، چند سفر خارجی و به کدام کشور‌ها داشته است و یا موارد دیگر.
این پایگاه داده‌های اقتصادی، کمک می‌کند تا سطح مطلوب و قابل قبولی از اطلاعات اقتصادی افراد جامعه تقریب زده شود. به نظر می‌رسد، داده‌های حاصل از آن، قابل اتکا باشد، چرا که بار‌ها به طرق مختلف مورد آزمون علمی قرار گرفته است و به نوعی می‌توان گفت راه اندازی «پایگاه رفاه ایرانیان» تا حدودی توانسته کاستی‌های موجود در حوزه نظام اطلاعاتی را مرتفع کند.

اما در رابطه با چگونگی استفاده از اطلاعات این پایگاه در بحث هدفمندی یارانه‌ها، باید چند نکته مد نظر قرار گیرد. اول این‌که شناسایی دهک‌های پایین درآمدی امر دشواری بوده است، به این دلیل که فراوانی افراد با سطح درآمدی متوسط و پایین بسیار بیشتر از دهک‌های بالای درآمدی است. دوم این‌که فاصله درآمدی این افراد هم کم و به نوعی می‌توان اشاره کرد اطلاعات اقتصادی و درآمدی این گروه‌ها بسیار به هم نزدیک هستند. این شیوه از برآورد ضریب خطا را در شناسایی افراد بالا می‌برد. سوم؛ یکی دیگر از عواملی که خطا در شناسایی این گروه جمعیتی را افزایش می‌دهد، محدود بودن اطلاعات اقتصادی این گروه به دو نهاد کمیته امداد امام خمینی (ره) و بهزیستی است.

حال در صورتی که شناسایی دهک‌های بالای درآمدی مد نظر باشد؛ چنین مشکلی رخ نمی‌دهد. با این توضیح که افراد قرار گرفته در دهک‌های بالای درآمدی از فراوانی کمتری برخوردارند چرا که افراد متمول در کشور ما جمعیت زیادی ندارند و هم این‌که فواصل درآمدی به قدری زیاد است که امکان بروز خطا را بشدت کاهش می‌دهد.

این شیوه از پایش از یک پشتوانه علمی برخوردار است. بدین گونه که ابتدا یکسری اطلاعات جمع‌آوری شده و تقریب زده می‌شود، آنگاه با پایشی که صورت می‌گیرد، برآورد می‌شود که تقریب‌ها به چه میزان درست عمل می‌کند. این شیوه، از پشتوانه یک مدل ریاضی برخوردار است که مرتب مورد آزمون قرار می‌گیرد.

این نکته را باید اضافه کرد که جمعیت ۸۰۰ هزار نفری که قرار است، از ابتدای مهرماه از گروه دریافت کنندگان یارانه حذف شوند، به دهک‌های بالای درآمدی تعلق دارند و به شیوه توضیح داده شده مورد پایش و شناسایی قرار گرفته‌اند.

اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها به این شیوه تصمیم صحیحی است که بدون شک عاری از تبعات منفی خواهد بود، چرا که حذف مبلغ ۴۵ هزار تومان از درآمد خانوار‌های دهک‌های بالای درآمدی خللی در هزینه کرد آنان بوجود نمی‌آورد و افراد متضرر نخواهند شد. به‌طور قطع دارای ابعاد مثبت است. در شرایط کنونی که دولت تحت فشار اقتصادی قرار دارد و با کسری بودجه مواجه است و از همه مهمتر کسری بودجه در صورتی که کنترل نشود تورم ایجاد می‌کند، صرفه‌جویی حاصل از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها می‌تواند به ترمیم بودجه و کنترل آن کمک کند. در واقع پس از کش و قوس‌های فراوان در مقطع زمانی اکنون دولت ناگزیر به اجرای طرح هدفمندی یارانه هاست. همواره نیاز‌ها و ضرورت‌ها است که افراد را به کنش‌ها و تغییرات وادار می‌کند. نکته دیگر در تبیین این موضوع که می‌تواند قدری بحث انگیز باشد، شفافیت اطلاعات افراد است. یعنی افرادی که دارایی شان را بدون پولشویی و رانت به دست آورده‌اند نگرانی از این بابت نخواهند داشت. درواقع قشری که از درآمد متوسط و پایین برخوردارند هرگز شفافیت اطلاعات برایشان معضل نیست، بنابراین این موضوع، چون مسأله توده مردم نیست از اهمیت خاصی هم برخوردار نخواهد بود.