حکایت حسینیه کبابی بیرجند که بیش از ۱۰۰ سال میزبان عاشقان امام حسین (ع) است +تصاویر

به گزارش گروه فضای مجازی، هلال ماه محرم که نمایان می‌شود چادر‌های عزا نیز در حسینیه برپا شده و رخت ماتم بر تن خانه‌ای می‌شود که یک قرن میزبان عزاداران حسینی است.

اینجا حسینیه کبابی بیرجند است، ساعت عاشقی به وقت محرم کوک شده و با نواخته شدن زنگ دلدادگی گروهی از جوانان و اهالی محل دور هم جمع می‌شوند، نوای چاوشی و مداحی و سینه زنی سر می‌دهند و بر سقف حیاط خانه چادر‌هایی نصب می‌کنند که سایه بانی برای عاشقان حسینی است.

حدود ۱۰۰سال پیش بود که جوانان محل تصمیم گرفتند عزاداری سید و سالار شهیدان را با حرکت در کوچه‌ها برگزار کنند و نخستین هیئت بیرجند را بدون هیچ امکاناتی راه اندازی کردند.

در ابتدا قوطی‌ها و تیکه‌های حلب تنها ساز عاشقی را برای این هیئت کوچک، اما عاشق مهیا می‌کرد، اما روز به روز بر جمعیت چند نفری هیئت افزوده شد و بازهم اهالی محل دست به دست هم دادند تا پذیرایی از عاشقان حسینی را انجام دهند.

در ادامه این مسیر یکی از اهالی محل، خانه مسکونی خود را وقف هیئت کرد تا تنها قرارگاه عاشقان در وقت دلدادگی باشد.

حسینیه کبابی یکی از قدیمی‌ترین موقوفات بیرجند بوده که از مرحوم کربلایی غلامرضا کبابی برای برگزاری مراسم عزاداری اباعبدالله (ع) وقف شده است.

بنا به شواهد تاریخی این خانه که قدمت آن به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی می‌رسد، به عنوان نخستین مرکز میزبانی از نخستین هیئت عزاداران حسینی در بیرجند بوده است.

سایبانی برای عزای حسین (ع)

واقف بعد از اینکه حسینیه را توسعه داد چادری بزرگ از جنس کنف که به اندازه سقف حیاط خانه بود، خریداری کرد تا سایبانی برای عزاداران باشد از این رو همه ساله در روز اول محرم همه بانیان با همکاری هم برای آماده سازی حسینیه و شروع مراسم عزاداری و روضه خوانی اقدام به مراسم چادر پوشان حسینیه می‌کنند.

وقتی چادر نصب می‌شود همه دور هم جمع شده چاووشی می‌خوانند و مداحی و سینه زنی دوره را انجام می‌دهند.

بعد از مراسم چادرپوشان پرده زیبای قلمکار نقاشی واقعه عاشورا که دقیقا برای یکی از دیوار‌های دالان ورودی خانه سفارش شده است در محل خود نصب کرده و دو عدد پرچم به نشانه شروع عزاداری در درب حسینیه مقابل هم قرار می‌دهند.

در انتها نیز وسط حیاط حسینیه را فرش می‌کنند و منبر چوبی که قدمت آن به سال‌ها پیش برمی گردد را در جای خودش گذاشته و رومنبری (که پارچه‌ای سیاه رنگ است و اطرافش اشعار و نوشته‌های پر محتوا نوشته شده) را روی منبر می‌اندازند.

این مراسم از سال قبل تا به امروز به همان روال هر ساله برگزار می‌شود، اما در سال‌های اخیر به دلیل جدا شدن هیئت ابوالفضلی از حسینیه مراسم عزاداری آن تنها در دهه نخست محرم برگزار می‌شود.

راه اندازی نخستین هیئت بیرجند بدون امکانات

مسئول هیئت ابوالفضلی بیرجند با اشاره به آغاز فعالیت این هیئت از سال ۱۳۰۰، اظهار داشت: در آن زمان هیچ هیئتی در بیرجند وجود نداشت و مراسم روضه خوانی تنها در مسجد برگزار می‌شد.

غلامحسین علیزاده بیان کرد: در همان سال‌ها جمعی از جوانان و عاشقان اهل بیت (ع) بیرجند با وسایلی که دست ساز خودشان بود و شاید از قوطی، قیف و یا چیز‌های دیگر ساخته شده بود اقدام به راه اندازی هیئت و حرکت در کوچه‌ها و خیابان‌ها کرده و استارت راه اندازی نخستین هیئت در بیرجند را زدند.

وی با بیان اینکه در ابتدا فعالیت هیئت، جمعی از مردم و ریش سفیدان برای پذیرایی از آن پول گذاشتند و حتی برخی در خانه از آن‌ها پذیرایی کردند، گفت: بعد از مدتی مرحوم کبابی خانه خود را وقف هیئت ابوالفضلی کرد و این خانه نخستین محل برای عزاداری امام حسین (ع) در بیرجند و محل حرکت و اجتماع هیئت شد.

مسئول هیئت ابوالفضلی بیرجند ادامه داد: بعد‌ها با افزایش استقبال مردم و کمبود مکان مسئولان هیئت ابوالفضلی به فکر تاسیس مکان جدید برای این هیئت افتادند، اما هنوز هم با توجه به نیت واقف هر ساله مراسم عزاداری دهه اول محرم در این حسینیه برگزار می‌شود.

علیزاده همچنین به خاطرات کودکی خود در این حسینیه اشاره کرد و گفت: در آن زمان مسئولان هیئت ابوالفضلی برای حضور کودکان و نوجوانان یک هیئت جدا تشکیل داده بودند که همان پشت سر هیئت جوانان حرکت می‌کرد، اما با یک پرچم از آن جدا می‌شد و ما نیز جزء این هیئت بودیم.

ثبت مراسم عزاداری حسینیه کبابی در فهرست آثار ملی

وی اضافه کرد: همچنین بیاد دارم که در آن زمان غذا را داخل نان می‌کشیدند و بسیاری از مردم و بچه‌ها از پشت دیوار خانه مراسم را نگاه می‌کردند و از همان بالا غذای نذری را می‌گرفتند که طعم و حس و حال خاصی داشت.

مسئول هیئت ابوالفضلی بیرجند همچنین به برگزاری مراسم «حسن حسین» در این حسینیه اشاره کرد و گفت: این مراسم یکی از مراسم‌های خاصی عزاداری بود که در هیئت برگزار و فلسفه‌های زیادی نیز دارد.

علیزاده اضافه کرد: در این مراسم مردان کمر یکدیگر را گرفته و یک دایره را تشکیل می‌دهند و یک نفر نیز با علم وسط این دایره می‌چرخد.

وی یادآور شد: همچنین در گذشته کنار خانه مرحوم کبابی یک اتاق کوچک بود که در آن یک سنگ مزار وجود داشت و بسیاری معتقد بودند که حاجت می‌دهد و بسیاری نیز حاجت گرفته بودند.

مسئول حوزه پژوهش و مطالعات اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی نیز از ثبت مراسم عزاداری حسینیه کبابی بیرجند در فهرست آثار ناملموس کشور خبر داد و گفت: بر اساس مستندات شفاهی و تاریخی قدمت این مراسم بیش از ۱۰۰ سال می‌رسد و اکنون نیز به همان روال قدیم و به همان سبک و سیاق قدیم برگزار می‌شود.

ثبت پرده تعزیه عاشورا در فهرست آثار ملی

سید احمد برآبادی همچنین به ثبت پرده تعزیه عاشورا این حسینیه در فهرست آثار ملی کشور اشاره کرد و افزود: این اثر دارای هفت تابلو است که صحنه‌های مختلف روز عاشورا تداعی می‌کند.

وی با بیان اینکه این اثر توسط استاد محمد حسین در سال ۱۳۳۸ هجری قمری بر روی پارچه کرباس با رنگ‌های گیاهی به صورت ترکیب نقاشی و مُهر اجرا شده است، بیان کرد: متن پرده تعزیه به فرمایش آقا میرزا ماشاا... طهرانی در سال ۱۳۳۸ اجرا شده است.

مسئول حوزه پژوهش و مطالعات اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی ادامه داد: همچنین نقش‌های به‌کار رفته در آن شامل نقوش انسانی، حیوانی، نیرو‌های نامرئی، گیاهی (اسلیمی، ختایی، درخت و بوته‌های صحرایی) است که خوشنویسی با روش قالب زده یا نقاشی با قلم مو به سبک قهوه خانه‌ای بوده است.

مراسم روضه خوانی و عزاداری در حسینیه کبابی بیرجند بعد از ظهر‌ها شروع می‌شود و تا موقع غروب آفتاب و اذان مغرب نیز ادامه دارد.

منبع: مهر