عدالت آموزشی و راهکارهای تحقق آن

محمد رضا سیفی، مديركل دفتر توسعه عدالت آموزشي و آموزش عشاير در گفت و گو با خبرنگار گروه جامعه ، درباره تحقق عدالت آموزشی و راهکارهای آن گفت: عدالت آموزشی ایجاد فرصت‌های لازم برای برخورداری تمام افراد لازم‌التّعلیم کشور از آموزش و پرورش با کیفیت و متناسب با استعداد‌ها و نیاز‌های فردی و اجتماعی است به گونه‌ای که از حق هیچ‌یک به نفع دیگری استفاده نشود. این یک تعریف استاندارد از عدالت آموزشی است.

سیفی گفت: اما در کشور ما اتفاق دیگری می‌افتد یعنی اگر ما بتوانیم تمام دانش آموزان لازم التعلیم را از سن شش سالگی در زمان اعلام شده وارد کلاس درس کنیم عدالت آموزشی را اجرا کردیم، این کار از نظر کمی درست است، اما تعریفی که در کشور‌های پیشرو آموزشی داریم دسترسی همگان به آموزش با کیفیت، عدالت آموزشی است.

مدیر کل امور عشایر در ادامه بیان کرد: آموزش با کیفیت زمانی حاصل می‌شود که هر دانش‌آموز در هر مدرسه‌ای فرصت برابر برای یادگیری و پیشرفت داشته باشد و در محیط آموزشی اش عناصر چهارگانه کیفیت معلم، کیفیت همکلاسی‌ها، کیفیت منابع یادگیری و شرایط تراکم کلاس به درستی فراهم شده باشد.

سیفی افزود: اما آیا در منطقه مرز نشین، دانش آموز بعد از حضور در مدرسه به کالا‌های فرهنگی و بسته‌های فرهنگی و هنری مانند کتابخانه، فرهنگسرا، سینما، تئاتر، نمایش عروسکی و ... دسترسی دارد؟ آیا در نیمکت او دانش آموزان با طبقات اجتماعی مختلف حضور دارند؟ آیا امکان یادگیری از طریق همسن‌های خودش را دارد یا اینکه در کلاس‌های شش پایه و با ۷ دانش آموز یک مدرسه تشکیل شده است؟ آیا وجود ۱۰۰ مدرسه عشایری تک دانش آموزی عدالت آموزشی است یا باید تراکم دانش آموزی ۱۵ ایجاد شود تا دانش آموزان با همسالان خود آموزش ببینند؟  آیا تاکنون برای یک اردوی زیارتی یا سیاحتی از روستای خود دور شده است؟ یا اینکه از این دانش آموزان به دلیل فقر اقتصادی، نگذراندن دوره پیش دبستانی، کم سوادی یا بی سوادی والدین، دور بودن مدرسه از محل سکونت و مشکلات تردد و... نمی‌شود انتظار داشت که مانند دانش آموزان مرفه نشین فلان مدرسه پایتخت به یک اندازه در یادگیری موفق باشد، در عین حالی که همزمان با دیگر دانش آموزان کشور اول مهر را آغاز کرده است و در پوشش ۹۷ درصدی لازم التعلیمان کشور او سهم یکسان دارد.

وی گفت: وقتی که برای آموزش در دورترین نقاط محروم سرباز معلم فرستاده می‌شود آیا عدالت آموزشی به معنای استاندارد آن تحقق پیدا کرده است؟

چگونه باید شرایط را برای اجرای درست عدالت آموزشی بوجود آورد

مديركل دفتر توسعه عدالت آموزشي اظهار کرد: چگونه باید شرایط را برای اجرای درست عدالت آموزشی بوجود آورد؛ باید عوامل موثر بر آموزش یعنی معلم، همسالان، منابع یادگیری متنوع و تجهیزات و امکانات و هر آنچه که در یک مدرسه خاص فراهم آورده ایم باید به صورت یکسان و متوازن برای همه دانش آموزان این عوامل را توزیع کرد، در این صورت فرقی ندارد که این دانش آموز روستایی است یا شهری و عشایری، دوزبانه است یا مرزنشین، در حاشیه شهر ساکن است یا در شمال تهران باید از ظرفیت‌های موجود استفاده کرد، یکی از این ظرفیت‌های تنوع قومی، زبانی، فرهنگی و حتی پوشش و لباس مردمان ایران است.

وی در ادامه بیان کرد: کشور ایران جزء ١١ کشور جهان است که از تنوع اقوام برخوردار است، دلیل پیوستگی و انسجام جمهوری اسلامی ایران و خصوصا امنیت کامل این کشور همین حضور قومیت‌های مختلف در کنار هم است و این تنوع اقوام قدمت فرهنگی بسیار زیادی دارد سالیان متمادی است که اقوام مختلف مسالمت‌آمیز در کنار هم زندگی می‌کنند.

وی افزود: وقتی گفته می‌شود در ایجاد امنیت کشور اقوام مختلف نقش داشته اند دلیل آن استنادات تاریخی است مثلا عشایر مرز نشین تا سال ۱۲۰۷ مرزداری کشور ایران را خود بر عهده داشتند و بعد از آن وزارت خارجه عهده دار نگهداری از مرز‌های کشور ایران شد، تا سال ۱۳۰۷ که ارتش مرزدار بود و تا سال قبل نیروی نظامی و انتظامی این کار را انجام می‌دادند و نهایتا امسال تشکیلات مستقل مرزبانی بوجود آمد، این تاریخچه کوچک نشان می‌دهد که اقوام با گرایشات فکری و فرهنگی متفاوت کشور جمهوری اسلامی ایران را حفظ کرده اند، نباید برای فرزندان چنین انسان‌های غیوری شرایط یکسان یادگیری فراهم آورد؟

عدالت آموزشی به معنای دسترسی همه به صورت یکسان به آموزش

سیفی در ادامه بیان کرد: برای رسیدن به عدالت آموزشی به معنای دسترسی همه به صورت یکسان به آموزش، باید این تعریف را تبدیل به گفتمان کرد و در این جهت رسانه به عنوان رکن چهارم دموکراسی نقش بسزایی دارد، نمی‌شود فقط مشکلات را تیتر کرد، برخی مواقع باید آینه‌ای بود برای انعکاس موضوعاتی که شنیده نمی‌شود، رسانه می‌تواند "تحقق عدالت آموزشی "را به یک خوراک فرهنگی روزانه برای تمام اقشار جامعه تبدیل کند، آموزش و پرورش باید در دستورکار روزانه خانواده‌ها قرار بگیرد، عدالت آموزشی فقط یک واژه نیست که برای سخنرانی مسئولین استفاده شود، این مهم باید دغدغه نمایندگان مجلس هم باشد، اگر ابتدا با کمک رسانه این مساله در دستور کار خانواده‌های ایرانی قرار بگیرد بی شک در دستور کار مجلس شورای اسلامی هم قرار خواهد گرفت.

سیفی بیان کرد: توقع می‌رود هر یک از خبرنگاران و اصحاب رسانه به عنوان ولی دانش آموز یا خواهر و برادر دانش آموز یا یک شهروند برایش واژه عدالت آموزشی دغدغه باشد. روزنامه‌های محلی و استانی باید به این مطلب بپردازند بر اساس جغرافیای و محیط اجتماعی خود این موضوع را بومی کنند و پیرامون تحقق واقعی و کامل عدالت آموزشی گزارش تهیه کنند، برای آن‌ها دغدغه باشد که آیا عدالت آموزشی در مدارس روستا و شهرشان اجرا می‌شود یا فقط در حد شعار باقی مانده است.