افراد در فضای رسانه به دنبال ارائه ی خودی غیرواقعی از خودشان به دیگران هستند

مرتضی چشمه نور، کارشناس رسانه و ارتباطات و دبیر کارگروه هوشمند سازی انجمن سواد رسانه ای ایران در گفت و گو با خبرنگار گروه جامعه ، در پاسخ به این سوال که علت اینکه امروزه افراد در فضای مجازی و رسانه به خودی غیر واقعی از خود به نمایش می‌گذارند چیست؟ گفت: در ابتدا باید به این نکته پرداخت که شیوه‌هایی که طی آن افراد درصدد نشان دادن حضور خویشتن در برابر دیگران و رسانه ها برمی آیند رویت‌پذیری رسانه ای می‌نامند. هیچ دانش و مهارتی بیشتر از سواد رسانه ای نخواهد توانست ضمن اتخاذ مشی هوشمندانه برای هر فرد، نسبت به کنترل رفتار‌های رسانه‌ای و مصون سازی از بروز گاف های رسانه‌ای ناخواسته اقدام نموده و مانع از تبعات منفی رویت پذیری برای آنان شود.

وی در ادامه در پاسخ به این سوال که رویت پذیری رسانه ای به چه معناست؟ گفت: رویت پذیری رسانه ای شیوه ایست که افراد (بویژه چهره های شاخص همچون مسئولان و سلبریتی ها) درصدد نشان دادن حضور خویشتن در برابر دیگران و رسانه ها برمی آیند.

وی ادامه داد: رویت پذیری رسانه ای این روز‌ها که با خود شیفتگی و میل به شهرت و کمال گرایی نیز در برخی موارد آمیخته شده است، به گونه‌ای بروز نموده که تمامی طیف‌های جامعه را اعم از مسئولین و جایگاه‌های رسمی و غیر رسمی و حتی بسیاری از مردم امروزی که تا قبل از رشد و ظهور رسانه‌های اجتماعی تعاملی و برخط نتوانسته بودند در این عرصه شناخته و دیده شوند را در بر گرفته است.

کارشناس رسانه و ارتباطات در ادامه اظهار کرد: این حضور همیشه به سادگی نبوده و برخی با انجام کار‌های سخت، برخی با رکوردزنی، برخی با خودآرایی و... به دنبال ارائه ی خودی غیرواقعی از خودشان به دیگران در فضای رسانه هستند تا شاید این گونه کامل‌تر به نظر برسند، نواقص و عیوب شان کمتر دیده شود و خصوصیات تحسین برانگیزشان آن‌ها را زیباتر بنمایاند. این خصوصیت در انسان‌ها به صورت ناخودآگاه و خودکار، مدام مشغول به فعالیت است و بسیار در تصمیم گیری آن‌ها تاثیرگذار است.

دبیر کارگروه هوشمندسازی انجمن سواد رسانه‌ای در پاسخ به این سوال که تهدیدات و فرصت های این رویت پذیری رسانه‌ای چیست؟ پاسخ داد: که رویت پذیری به دلایل مختلف می‌تواند بستری از فرصت برای یک شخص در جایگاه حقیقی حقیقی یا حقوقی باشد و به دنبال خود در مواجه با مخاطبان و افکار عمومی منجر به کسب معروفیت، شهرت، ایجاد حس اعتماد و صداقت، ایجاد حس صمیمیت در بین مخاطبان، جلوگیری از ابهام و شایعات و در مراتب عالی‌تر منجر به جهت دهی افکار عمومی جامعه به سمت ایجاد ثبات، کاهش تنش ها، حفظ و ایجاد آرامش شود.

وی در ادامه تاکید کرد:، ولی رویت پذیری رسانه‌ای از منظر دیگری می‌تواند به صورت سرچشمه نوع جدید و متمایزی از آسیب‌پذیری درآید و منجر به بروز گاف های رسانه ای، رسوایی، درز اخبار و اطلاعات محرمانه و در بدترین شرایط موجب بروز تنش، تشویش افکار عمومی و جریحه دار کردن احساسات و عواطف مخاطبان در جامعه گردد. هرچند بسیاری از افراد، چهره‌های شاخص، مدیران و مسئولان ممکن است در پی هدایت رویت‌پذیری خویش باشند، اما از کنترل کامل آن عاجزند؛ پدیده رویت‌پذیری می‌تواند از چنگ آن‌ها بگریزد و گه گاه بر ضد خود آن‌ها عمل کند.

وی همچنین افزود: ناتوانی در کنترل کامل پدیده رویت‌پذیری خود سرچشمه دایم دردسر برای افراد شاخص است. آن‌ها باید دایم در موضع دفاعی باشند و میزان بالایی از بازتاب‌پذیری را برای بازنگری کردار‌ها و گفتارهایشان به‌کار گیرند، چرا که یک کنش غیرعاقلانه یا اظهارنظری بی‌جا و عجولانه، چنان‌چه ثبت و برای میلیون‌ها بیننده ارسال شود، می‌تواند پیامد‌های فاجعه باری در بر داشته باشد.

چشمه نور همچنین در پاسخ به این سوال که عدم بهره گیری از سواد رسانه ای چه تاثیری در رویت پذیری دارد؟ گفت: بی شک تبعات نداشتن سواد رسانه ای در حضور بی برنامه، احساسی و یا بی مورد اشخاص خاص، مسئولین و بسیاری از سلبریتی‌ها و اشخاص سرشناس در رسانه ها همراه بوده و در قالب گاف های رسانه ای که نشات گرفته از رفتار‌های غیرحرفه ای، ذوق زدگی های بیجا، اظهار نظر‌های عجولانه است ظاهر می‌شود. هر چند نمی توان به ماهیت و سلب مبحث رویت پذیری به دلایل مختلف از جمله ایجاد اعتماد و صداقت، صمیمیت، شهرت، معروفیت و جلوگیری از ابهام و شایعات اشاره نمود لیکن همین شمشیر دولبه می‌تواند در صورت عدم مدیریت صحیح به عاملی در جهت کاهش جاذبه، بی تفاوتی افکار عمومی، روزمرگی و به دنبال آن بی اهمیت شدن از منظر مخاطبان و ... همراه باشد.

دبیر کارگروه هوشمند سازی انجمن سواد رسانه‌ای در پایان با بیان اینکه سواد رسانه ای خواهد توانست رویت پذیری را کنترل و موثر نماید ادامه داد: هیچ دانش و مهارتی بیشتر از سواد رسانه ای نخواهد توانست ضمن اتخاذ مشی هوشمندانه برای هر فرد، نسبت به کنترل رفتار‌های رسانه‌ای و مصون سازی از بروز گاف های رسانه‌ای ناخواسته اقدام نموده و مانع از تبعات منفی رویت پذیری برای آنان شود.