ماجرای افزایش حقوق ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومانی معلمان به کجا رسید؟
اینکه در آستانه هر انتخاباتی از انتخابات مجلس گرفته تا ریاست‌جمهوری یا رسیدن به صندلی‌های وزارت وعده‌های معیشتی هم به همان میزان پررنگ شود تا به مدد آن بتوان رضایت معلمان را جلب کرد، امر عجیبی نیست و در تمام دوره‌ها شاهد آن بوده و هستیم.
اما آنچه می‌خواهیم در این گزارش به آن پاسخ دهیم، ماجرای افزایش حقوق ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومانی معلمان به ازای اجرای طرح "معلم تمام وقت" است.
همین سال ۹۷ بود که وزارت آموزشوپرورش، بخشنامه طرح معلم تمام وقت را ابلاغ کرد و بر این اساس، دبیران و هنرآموزانی که در هفته ۳۰ ساعت تدریس داشته باشند از ۱۷.۵ درصد فوق‌العاده ویژه بهره‌مند خواهند شد البته از همان ایام مناقشاتی درباره این طرح و سوالاتی از این دست که "مگر معلمان تمام وقت نیستند که حالا با ابلاغ یک بخشنامه و اضافه‌کردن ۶ ساعت به مجموع ساعت تدریس هفتگی آن‌ها از عنوان معلم تمام وقت یاد می‌شود" مطرح بود.
هنوز هم این سوالات به صورت جدی مطرح هستند، سوالاتی از این دست که عنوان "معلم تمام وقت" با چه استدلالی مطرح شد؟ آیا واقعاً این تفکر که ۲۴ ساعت تدریس هفتگی معلمان یعنی اشتغال نیمه وقت، در میان برخی مسئولان ریشه دارد.
از سوالات دیگر در رابطه با طرح معلم تمام وقت این است که "سازمان برنامه و بودجه که مدام از عدم تحقق درآمد‌های دولت می‌نالد، با کدام توجیه اقتصادی، تعهدات مالی جدیدی را در قالب طرح معلم تمام وقت برای پرداخت حق‌التدریس معلمان شاغل می‌پذیرد، اما پرداخت همان حق‌التدریس را که در قانون بودجه بر پرداخت آن به صورت ماهانه تاکید شده است، نمی‌پذیرد؟! این رویکرد دوگانه دولت در مواجهه با قوانین، چگونه توجیه‌پذیر است؟ " هر چند که برخی کارشناسان در پاسخ به این پرسش می‌گویند: معلمان بابت حق‌التدریس از دولت پول دریافت می‌کنند، اما این موضوع در حکم آن‌ها لحاظ نمی‌شد و پرداخت حق‌التدریس‌ها با تأخیر همراه بود برهمین اساس هم‌اکنون پول اجرای طرح معلم تمام وقت موجود است از سوی دیگر همه معلمان نمی‌توانند عضو طرح معلم تمام وقت شوند چرا که در همه جا کمبود نیرو وجود ندارد و شاید برخی افراد نخواهند عضو این طرح شوند و برای آن‌ها همان حق‌التدریس ادامه خواهد یافت.
به هر حال صرف نظر از این جنبه که اساساً عنوان "معلم تمام وقت" با چه چشم‌انداز و دلایلی انتخاب شده است، مسئله جدی‌تر میزان مبلغی است که در قبال عضویت در این طرح به معلمان پرداخت می‌شود و از آن تحت عنوان افزایش ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومانی حقوق معلمان یاد می‌شود، سرپرست وزارت آموزشوپرورش نیز به تازگی این موضوع را اعلام کرده است.
سوال اساسی که در این گزارش به دنبال طرح آن هستیم، این است که آیا حقوق تمام معلمان ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان افزایش می‌یابد؟ و این افزایش حقوق ما به ازای چه چیزی اتفاق می‌افتد؟
برای پاسخ به این سوالات ابتدا باید بدانیم، طرح "معلم تمام وقت" چیست؟ براساس این طرح، دبیران و هنرآموزانی که تمایل دارند برای ساعات تدریس اضافی و جبران حق‌الزحمه به جای دریافت وجوه حق‌التدریس از فوق‌العاده ویژه استفاده کنند مشمول ۳۰ ساعت تدریس در هفته خواهند شد و به منظور جبران خدمات آنان ۱۷.۵ درصد فوق العاده ویژه موضوع بند ۱۰ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری در احکام کارگزینی برقرار می‌شود این فوق‌العاده مشمول کسور بازنشستگی بوده و در تعیین حقوق بازنشستگی و وظیفه و سایر پرداختی‌های قانونی مربوط نیز قابل محاسبه است. دبیران و هنرآموزان متقاضی برخورداری از فوق‌العاده ویژه باید حداقل ۵ سال امکان ادامه خدمت تا رسیدن به شرایط بازنشستگی تکلیفی موضوع تبصره‌های ۲ و ۳ ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری را داشته باشند.
افزایش ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومانی حقوق شامل تمام معلمان می‌شود؟
حال با این تعریف از طرح معلم تمام وقت، باید به این موضوع پاسخ داد که افزایش ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومانی حقوق معلمان به چه صورت قرار است، اتفاق بیفتد؟
دبیران و هنرآموزان که تمام گروه معلمان را شامل نمی‌شوند "آموزگاران مشمول این طرح نمی‌شوند" با عضویت در طرح معلم تمام وقت به ازای ساعت کار بیشتر یعنی ۶ ساعت تدریس اضافه‌تر مشمول ۱۷.۵ درصد فوق‌العاده ویژه خواهند شد یعنی فردی که پیش از این ۲۴ ساعت در هفته تدریس داشت حالا باید ۳۰ ساعت تدریس داشته باشد تا بتواند از مزایای فوق‌العاده ویژه بهره‌مند شود.
نحوه محاسبه فوق‌العاده ویژه نیز بدین صورت است: حق شغل، حق شاغل، حق ایثارگری، سختی کار و فوق‌العاده شغل محاسبه شده و ۱۷.۵ درصد آن مد نظر قرار می‌گیرد.
حال با این توضیحات، مشخص می‌شود که ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان افزایش حقوق به ازای افزایش ساعات کار معلمان است که شامل حال تمام آن‌ها هم نمی‌شود از سوی دیگر این رقم برای تمام معلمانی که به عضویت طرح معلم تمام وقت درمی‌آیند، یکسان نیست یعنی همه آن‌ها مبلغی از ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان دریافت نمی‌کنند، معلمانی که سابقه کار آن‌ها کمتر است مبلغ کمتری دریافت خواهند کرد. برای مثال در مورد معلمان تازه استخدامی که کل دریافتی آن‌ها به دو میلیون تومان هم نمی‌رسد، این مبلغ حدود ۳۰۰ هزار تومان خواهد بود.
البته این موضوع را یار محمد حسین بر؛ مدیرکل امور اداری وزارت آموزش و پرورش در مصاحبه‌ای که اسفند ۹۷ با خبرگزاری تسنیم داشت، تایید کرد و در پاسخ به این پرسش که "برخی فرهنگیان می‌گویند ۵۰۰ هزار تومانی که در طرح معلم تمام وقت مشمول آن‌ها شده به هیچ عنوان افزایش حقوق نیست بلکه همان ساعات حق‌التدریس آنهاست و چرا با عنوان افزایش حقوق از آن یاد می‌کنید؟ " گفته‌بود: درست است! این موضوع افزایش حقوق نیست و به ازای ۶ ساعتی که بیشتر کار می‌کنند مبلغ حق‌التدریس خود را به‌صورت ماهانه و منظم بر روی حقوق دریافت می‌کنند؛ طرح معلم تمام‌وقت ساماندهی ساعات حق‌التدریس است و در حقیقت پرداخت مبالغ مربوط به ساعات حق‌التدریس آن‌ها منظم شده است و در پاداش بازنشستگی آن‌ها نیز لحاظ می‌شود و برای فرهنگیان منافع زیادی دارد.
پای صحبت‌های یک دبیر متقاضی طرح "معلم تمام وقت"
محمدرضا راضی؛ دبیر ادبیات فارسی که امسال برای عضویت در طرح "معلم تمام وقت" متقاضی شده است، درباره این طرح به خبرنگار تسنیم می‌گوید: این طرح در ادارات دیگر با نام "معلم تمام وقت" خوانده نمی‌شود و از آن با عنوان ساماندهی ساعات اضافه‌کار معلمان یاد می‌کنند؛ در این طرح به ازای دریافت ۶ ساعت تدریس غیر موظف، مبلغی از ۳۱۷ هزار تومن تا حدود ۵۵۰ هزار تومان به حقوق دبیران و هنرآموزان اضافه و، چون این اضافه حقوق در حکم قید می‌شود، هم ماهانه واریز می‌شود و هم در تابستان ادامه خواهد داشت؛ فعلاً بنا بر این است که ثبت‌نام در طرح به صورت سال به سال انجام شود یعنی ثبت نام بنده به عنوان مثال دائمی نیست و یک‌سال دوام دارد، سال بعد مطابق نیاز منطقه و تمایل نیروها، تمدید برای یک سال دیگر انجام خواهد شد.
دو دلیل معلمان برای عضویت در طرح "معلم تمام وقت"
او به این پرسش که "چرا در طرح معلم تمام وقت ثبت‌نام کرده است؟ " این طور پاسخ میدهد: حقیقتاً حقوق ساعات موظف کفاف زندگی بیشتر معلمان را نمی‌دهد از سوی دیگر حق‌التدریس‌ها، نامنظم و دیرهنگام و گاه تا یک سال با تأخیر پرداخت می‌شود بنابراین بیشتر همکاران که تمایل به انجام اضافه‌کار دارند، ناچار هستند به سمت طرح " معلم تمام وقت" بروند، چون در این طرح تعهد داده شده است که بر خلاف حق‌التدریس‌ها، پرداخت‌ها منظم و ماه به ماه انجام شود هر چند که این سوال بین معلمان مطرح است اگر واقعاً آموزش و پرورش قادر به پرداخت منظم حق‌التدریس‌ها است، خب چرا پرداخت منظم آن‌ها را سامان نمی‌دهد تا ماهانه پرداخت شود؟! همین موضوع باعث شده است تا کمی بدبینی به طرح " معلم تمام وقت" در بین معلمان وجود داشته باشد.
این معلم معتقد است که آن استقبال پرشوری که مسئولان آموزشوپرورش مدعی آن هستند و آن استقبال سردی که مخالفان طرح "معلم تمام وقت" از آن یاد می‌کنند، هیچ‌کدام درست نیست و ناکافی بودن حقوق اصلی برای گذران معیشت و پرداخت نامنظم حق‌التدریس‌ها دو دلیل اصلی معلمان برای عضویت در طرح "معلم تمام وقت" است همچنین در بین افرادی که عضو طرح می‌شوند این نگرانی وجود دارد که شاید بعد‌ها ساعت کار آن‌ها به صورت الزامی به ۳۰ ساعت افزایش یابد؛ من هم با شیوه فعلی، مخالف طرح "معلم تمام وقت" هستم، اما باید واقعیت را پذیرفت و با آن کنار آمد!
در حالیکه سال گذشته ۱۰ هزار نفر از معلمان به عضویت طرح معلم تمام وقت درآمدند، هم‌اکنون سرپرست وزارت آموزشوپرورش پیش‌بینی می‌کند، امسال تعداد متقاضیان این طرح به ۱۰۰ هزار نفر هم برسد و آن را در شرایط فعلی آموزشوپرورش که میزان خروجی‌ها و ورودی‌های معلمانش به هم نمی‌خورد، راه‌حلی برای جبران کمبود معلم می‌داند.
اما استقبال معلمان از طرح معلم تمام وقت را هم باید به شیوه دقیقتری محک زد، در شرایط فعلی معلمان ۷ ماه از پول ساعات حق‌التدریس خود را دریافت نکرده‌اند، اما در مقابل حق‌الزحمه افرادی که در طرح معلم تمام وقت عضو هستند هر ماه پرداخت می‌شود، خب طبیعی است که آن‌ها در چنین شرایطی چاره‌ای ندارند که به عضویت این طرح دربیایند! بنابراین به نظر می‌رسددر این شرایط استفاده ابزاری از واژه استقبال برای طرح "معلم تمام وقت" صحیح بهنظر نمی‌رسد.
تمام وقت شدنی متفاوت با سند تحول!
مسئله دیگری که در رابطه با طرح "معلم تمام وقت" مطرح است، ارتباط میان این طرح با تمام وقت شدن مدنظر در سند تحول بنیادین است، مسئولان وزارت آموزشوپرورش استناد اجرای این طرح را براساس سند تحول بنیادین می‌دانند، اما راهکار ۵/۲۱ سند تحول بنیادین به این مسئله اشاره می‌کند: "ساماندهی ساعات کار مربیان برای حضور تمام وقت در مدارس شامل ساعات تدریس و ساعات اختصاص یافته به سایر فعالیت‌های تربیتی مرتبط در مدرسه با توجه به ضرورت جبران خدمت مناسب ایشان. " و این مفهوم به معنای اضافه تدریس معلمان نیست.
حتی در این باره بین مسئولان آموزشوپرورش نیز اختلاف نظر وجود دارد! معاون شورای عالی آموزشوپرورش معتقد است که تعریف معلم تمام وقت به افزایش ساعات تدریس، تحریف سند تحول است چرا که طبق سند تحول، تمام وقت شدن معلمان به معنای افزایش ساعات تدریس آن‌ها بیشتر از ۲۴ ساعت نیست بلکه معلم باید در مدرسه به پژوهش پرداخته و طراحی آموزشی داشته باشد، تا شخصیت علمی معلم تجلی یابد، سرپرست آموزشوپرورش نیز می‌گوید این تعبیر را می‌پذیرد، اما در شرایط فعلی که خروجی نیرو از آموزشوپرورش با ورودی آن همخوانی ندارد، چاره‌ای نداریم بنابراین از طرح معلم تمام وقت به معنای امروزی حمایت می‌کنم چرا که علاوه بر کمک به معیشت معلم، افزایش ۵۰۰ هزار تومان ماهانه حقوق او، به جبران کمبود نیرو نیز کمک می‌کند.
البته با تقدیر از صداقت سرپرست وزارت آموزش و پرورش در بیان این واقعیت آن هم از سوی بالاترین مسئول این وزارتخانه مبنی بر اینکه کمبود نیروی انسانی در شرایط فعلی یکی از دلایل اصلی اجرای طرح "معلم تمام وقت" است، اما باید گفت چند پرسش هم مطرح می‌شود که چرا آموزش و پرورش برای گرفتن مجوز جذب و استخدام نیرو‌های جدید، رایزنی و اقدام نمی‌کند؟! آیا راه حل ریشه‌ای حل مشکل کمبود معلم اجرای چنین طرح‌هایی است یا استخدام نیروی مورد نیاز؟ آیا دولت برای حل مشکل کمبود معلم در این دستگاه دولتی، تعهدی دارد، اگر اینگونه است پس چرا ردیف‌های استخدامی مورد نیاز برای جذب بیشتر معلم به این وزارتخانه اختصاص نمی‌یابد؟
با این وجود، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش اخیر خود در بررسی طرح معلم تمام وقت با اشاره به توقف اجرای این طرح به شیوه فعلی به دو موضوع مهم اشاره دارد: "اجرای طرح معلم تمام وقت به سبب الزام به افزایش ساعات موظف تدریس هفتگی باعث نادیده گرفتن طرح طبقه بندی مشاغل معلمان کشور و حق تقلیل ۴ ساعت تدریس هفتگی معلمان مشمول طرح طبقه‌بندی مذکور شده است.
مصوبه هیئت وزیران اجرای فوق العاده ویژه را به کارکنان ستادی دستگاه‌های مشمول اختصاص داده است در حالیکه مصوبه شورای حقوق و دستمزد و بخشنامه وزارت آموزش و پرورش این دایره شمول را توسعه داده و جای آن برای دبیران و هنرآموزان مقرر کرده‌اند از این رو مقرره اخیر مغایر با مصوبه هیئت وزیران و فاقد اعتبار حقوقی است. "