وضعیت فعلی آب کشور به دلیل انباشت اختیارات در دستگاه های دولتی است

به‌گزارش ، حسام‌الدین آشنا امروز(دوشنبه) در اولین کنفرانس علوم و مهندسی آب که در سالن همایش‌های وزارت نیرو برگزار شد، اظهار داشت: امروز قصد دارم بخشی از یافته‌های مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری را درخصوص مدیریت منابع آب در ایران بیان کنم و آن‌چه ارائه می‌شود، فرضیه‌هایی مهم درخصوص شرایط پیدایش بحران آب در ایران هستند که بدون بررسی و واکاوی دقیق آن‌ها، فضای سیاست‌گذاری منابع آب شفاف نشده و اصلاح نخواهد شد.

وی با بیان اینکه هشدار درباره بحران آب امری نوپدید نیست، ادامه داد: از هشدارهای دهه‌های 40 و 50 شمسی درخصوص ظرفیت بروز بحران تاکنون؛ همه شواهد نشان می‌دهد پیدایش بحران و نپرداختن به راهکارهای مدیریت آن، نه معلول ضعف دانایی، بلکه محصول «ناتوانی سیستمی» است.

آشنا با اشاره به روند مدیریت و مصرف آب در سه دهه گذشته گفت: در این سال‌ها بسیاری از فعالان عرصه کشاورزی به مدد بهره‌برداری بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و سطحی، منافع حاصل از ناپایدارترین و گاه غیراقتصادی‌ترین نوع کشت را کسب کرده‌اند، شاهد این‌که میزان آب مصرفی در واحد هکتار از دهه 1340 تا امروز تغییری محسوسی نداشته است.

وی ادامه داد: شهرنشینان اگرچه سهم کوچکی از کل منابع آب را مصرف می‌کنند، اما در مصرف همان میزان نیز دست و دلبازانه و خارج از استانداردهای بین‌المللی عمل کرده‌اند. صنعتگران نیز اگرچه سهم کمی از کل منابع آب را مصرف می‌کنند، اما هزینه‌های لازم برای تکنولوژی‌های تصفیه و مصرف چندباره آب را متحمل نشده‌اند و در وارد کردن آلودگی به منابع آبی نیز کاملاً گشاده‌دست بوده‌اند.

آشنا یادآور شد: شرکت‌های مشاور و پیمانکاران از خوان گسترده پروژه‌های توسعه سازه‌ای اعم از سدها، کانال‌های انتقال آب، و سازه‌های انتقال بین‌حوضه‌ای آب، بهره‌ها برده‌اند و حتی مشاوران ارزیابی محیط زیستی و اجتماعی-فرهنگی نیز از این خوان متنعم شده‌اند. دولتمردان و نمایندگان نیز از افتتاح انواع و اقسام پروژه‌های سازه‌ای بزرگ و کوچک بهره برده‌اند و تصویری از کارآمدی، خدمت و توسعه را به مردم عرضه داشته‌اند.

وی تصریح کرد: این همه در شرایطی رخ داده که بحران در منابع آب کشور در کتب و مقالات، و حتی گزارش‌های دولتی و انتشارات سازمان‌های بین‌المللی تشریح شده بود.

سرپرست مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری تصریح کرد: وقتی خرده‌ سیستم‌ها از وضع موجود منتفع می‌شوند و در درازمدت کل سیستم به سمت فاجعه پیش می‌رود، ما با تله‌سیستمی مواجه هستیم. چنین ساختاری از منافع خرده‌سیستم‌ها، فاصله میان رخداد و پاسخ مناسب سیاست‌گذاری را زیاد کرده و تأخیر در پاسخ‌دهی، شدت بحران را تشدید می‌کند؛ لذا مداخله‌ای بیرونی برای بر هم زدن نظام روابطی که تداوم‌بخش حرکت به سمت بحران هستند ضرورت دارد و این مداخله بیرونی می‌تواند بر اثر شدت بحران حادث شود، اما بهتر آن است که عزمی سیاسی عامل این مداخله باشد.

آشنا تصریح کرد: مسأله مدیریت منابع آب برای عبور از بحرانی که در آن قرار داریم و بنا بر روند تغییراتی اقلیمی تشدید می‌شود، آزمون میزان توانایی ما در مواردی همچون طراحی و اعمال تغییرات ساختاری کارآمد در نظام سیاست‌گذاری و اجرا، لحاظ کردن عقلانیت درازمدت و گذر از کوتاه‌مدت‌نگری، حکمرانی موقت، توانایی گفت‌وگو با جامعه و همه ذینفعان برای شکل دادن به اجماع ملی برای تعدیل و حل بحران و میزان باور و توانایی سیستم به مشارکت دادن واقعی مردم در تصمیم‌گیری و اجرا، و کاستن از اختیارات و منابع متورم دولت خواهد بود.

وی در پایان یادآور شد: قضاوت تاریخ درباره ما بر مبنای ظرفیت ما برای تحقق ملزومات بقای یک تمدن، و نه بر مبنای شعارها یا میزان محبوبیت‌مان خواهد بود.