علائم کبد چرب را بشناسید؟/ همه چیز در مورد کبد چرب و درمان آن
به گزارش خبرنگار گروه جامعه ، به‌طورمعمول شما نمی‌توانید کبد را احساس کنید، زیرا با قفسه سینه محافظت می‌شود. کبد دارای دو بخش بزرگ است که به نام لبه راست و چپ نامیده می‌شود. کیسه صفرا در زیر کبد همراه با قسمت‌های پانکراس و روده قرار دارد. کبد به همراه قسمت‌های نام‌برده برای همگام‌سازی، جذب و پردازش غذا کار می‌کنند.
وظایف اصلی کبد:
کار اصلی کبد این است که خون را از دستگاه گوارش قبل از انتقال آن به بقیه بدن فیلتر کند. کبد همچنین مواد شیمیایی سموم را متلاشی و متابولیزه می‌کند. بیش از یک لیتر خون در هر دقیقه از طریق کبد فیلتر می‌شود. کبد در حفظ تعادل و تنظیم هورمون‌های بدن نقش دارد. کبد همچنین پروتئین‌های مهم برای لخته شدن خون را ایجاد می‌کند. کبد محل ذخیره گلوکز خون است. کبد گلوکز را تبدیل به گلیکوژن کرده و در خود ذخیره می‌کند. در صورت نیاز مجدداً گلیکوژن را تبدیل به گلوکز کرده و به جریان خون وارد می‌سازد. کبد محل ذخیره چربی‌ها، ویتامین‌ها، املاح معدنی مانند آهن، مس و فولات و سایر مواد مغذی است.
بیماری کبدی چربی (استئاتوز)، ایجاد چربی بیش‌ازحد در سلول‌های کبدی است و بیماری رایج در کشور‌های غربی است. بیماری کبد چرب در هر یک از ۱۰ نفر افراد جامعه تأثیر می‌گذارد. کبد حاوی مقداری چربی طبیعی است، اما اگر چربی بیش از ۱۰ درصد وزن کبد باشد، شما کبد چرب دارید و ممکن است عوارض جدی‌تری ایجاد کند. نوشیدنی‌های الکلی باعث می‌شود که شما بیشتر در معرض بیماری استئاتوز باشید. باگذشت زمان، الکل بیش‌ازحد منجر به افزایش چربی درون سلول‌های کبدی شما می‌شود. این باعث می‌شود که کبد شما کم‌کار کند و چرب شود. اما شما می‌توانید بیماری کبدی چرب را حتی اگر الکل زیادی مصرف نکرده باشید نیز دریافت کنید. اما شما می‌توانید بیماری کبدی چرب را حتی اگر الکل زیادی نداشته باشید دریافت کنید.
علائم و نشانه‌های بیماری کبد چرب:
کبد چرب معمولاً نشانه‌های مرتبط با آن را ندارد. بااین‌حال، تحقیقات نشان داده است که حدود ۲۰ درصد از افراد مبتلابه التهاب چربی کبد به شرایط بدی می‌رسند. اگر این اتفاق افتاد، ممکن است احساس خستگی یا ناراحتی شکمی را تجربه کنید. کبد شما ممکن است کمی بزرگ شود، که ممکن است پزشک شما در طی یک آزمایش فیزیکی تشخیص دهد.
اعتقاد بر این است که چربی بیش‌ازحد در کبد، همراه با شرایط خاص پزشکی، التهاب را افزایش می‌دهد. اگر کبد شما ملتهب شود، ممکن است علائم مانند:
اشتهای ضعیف
کاهش وزن
درد شکمی و تورم شکم
ضعف فیزیکی
خستگی
گیجی و سردرد تکرارشونده
اگر کبد چرب به سیروز و نارسایی کبد پیشرفت کند، علائم عبارت‌اند از:
زردی پوست و چشم
خونریزی‌های غیرطبیعی یا کبودشدن پوست
تورم در پا‌ها و مچ پا
خارش پوست و اگزما
رنگ ادرار تیره
رنگ مدفوع رنگی، یا مدفوع خون‌آلود
خستگی مزمن
تهوع یا استفراغ
از دست دادن اشتها
یبوست مزمن
پیری زودرس
علل کبد چرب چیست؟
شایع‌ترین علت کبد چرب در اغلب موارد مصرف بیش‌ازحد الکل و نوشیدن سنگین آن است. در بسیاری از موارد، آن چیزی که مشخص است، افرادی که الکل زیاد می‌نوشند مستعد کبد چرب هستند. بااین‌حال، وزن بالا، قند خون بالا، تری گلیسیرید بالا، دیابت، فعالیت بدنی پایین و ژنتیک نقش مهمی دارد.
کبد چرب هنگامی ایجاد می‌شود که بدن بیش‌ازحد چربی ایجاد می‌کند یا نمی‌تواند به‌اندازه کافی به میزان کافی متابولیزه کند. چربی بیش‌ازحد در سلول‌های کبدی نگهداری می‌شود که در آن تجمع می‌یابد و باعث بیماری کبد چرب می‌شود.
به‌غیراز سوءمصرف الکل، دیگر علل شایع کبد چرب عبارت‌اند از:
چاقی
هیپرلیپیدمی یا سطح بالای چربی خون، به‌ویژه تری گلیسیرید بالا
دیابت
ارثی ژنتیکی
کاهش وزن سریع
عوارض جانبی برخی از داروها، ازجمله متوترکسات، تاموکسیفن، آمیودارون و والپروئیک اسید
انواع کبد چرب را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
بیماری کبد چرب الکلی (ALD):
حتی یک دوره کوتاه مصرف زیاد الکل نیز می‌تواند این بیماری را ایجاد کند. ژن‌هایی که از پدر و مادرتان به شما می‌رسد نیز نقش مهمی در این بیماری دارند. کبد چرب کبدی اولین مرحله بیماری التهابی کبدی است. نوشیدنی‌های الکلی باعث آسیب کبد می‌شود و درنتیجه کبد نمی‌تواند باعث کاهش چربی‌ها شود. در عرض شش هفته نوشیدن الکل، چربی می‌تواند ناپدید شود. بااین‌حال، اگر مصرف الکل بیش‌ازحد ادامه یابد، التهاب شناخته‌شده به‌عنوان استاتوهپاتیت الکل ممکن است منجر به سیروز شود.
بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD):
کبد چرب غیرالکلی شایع‌ترین نوع کبد چرب در بین مردم بوده و بی‌خطر است. کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) وقتی‌که کبد به کاهش چربی‌ها دچار می‌شود، ایجاد می‌شود که باعث ایجاد انقباض در بافت کبد می‌شود و علت آن مربوط به الکل نیست. بیماری کبد چرب غیرالکلی زمانی تشخیص داده می‌شود که بیش از ۵ درصد کبد چرب است. در این نوع کبد چرب، کبد متورم شده و می‌تواند منجر به سیروز کبدی (زخم‌هایی روی کبد که بهبود نمی‌یابند) شده و احتمال ابتلا به سرطان کبد یا بیماری قلبی افزایش می‌یابد.
استاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) و استاتو هپاتیت الکلی:
استاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) یک نوع NAFLD است. با افزایش چربی، می‌تواند باعث التهاب کبد شود. هنگامی‌که بیش از ۵ درصد کبد چرب است و التهاب نیز وجود دارد، این وضعیت به‌عنوان NASH شناخته‌شده است.
علائم این بیماری مربوط به التهاب و عملکرد بد کبد است. این می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
از دست دادن اشتها
حالت تهوع
استفراغ
درد شکم
زردی
طبق آمار پزشکی، اغلب موارد NASH در افراد بین ۴۰ تا ۶۰ سالگی تشخیص داده می‌شود.
اگر بدون درمان باقی بماند، استاتو هپاتیت می‌تواند به زخم‌های دائمی از کبد، سرطان کبد و نارسایی احتقانی کبد برسد. کبد التهابی ممکن است در طول زمان آسیب ببیند و سخت‌تر شود. این بیماری که سیروز نامیده می‌شود، جدی است و اغلب منجر به نارسایی کبدی می‌شود. NASH یکی از سه علت اصلی سیروز است.
کبد چرب حاد حاملگی:
کبد چرب حاد یک عارضه نادر و بالقوه تهدیدکننده زندگی حاملگی است. این چربی کبد برای زنان حامله و نوزاد خطرناک است. عوارض کبد چرب را می‌توان ازکارافتادگی کبد و کلیه‌ها در مادر و فرزند و همچنین عفونت جدی یا خون‌ریزی دانست.
علائم و نشانه‌ها در سه‌ماهه سوم شروع می‌شود. این شامل:
تهوع و استفراغ مداوم
درد در شکم فوقانی سمت راست
سردرد
زردی
ناراحتی عمومی
خستگی
کاهش اشتها
چه کسی در معرض خطر ابتلا به کبد چرب است؟
کبد چرب، تولید چربی‌های اضافی در کبد است. اگر بیشتر وزن دارید یا چاق هستید، احتمال ابتلا بیشتر است. داشتن دیابت نوع ۲ همچنین ممکن است خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهد. تجمع چربی در کبد به مقاومت به انسولین مرتبط است، که شایع‌ترین علت دیابت نوع ۲ است.
عوامل دیگری که ممکن است خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهند عبارت‌اند از:
مصرف الکل بیش‌ازحد
مصرف بیش از دوز‌های توصیه‌شده از دارو‌های بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول)
بارداری
کلسترول بالا
سطح تری گلیسیرید بالا
سوءتغذیه
سندرم متابولیک
فعالیت بدنی کم
چگونه کبد چرب تشخیص داده می‌شود؟
اگر کبد شما ملتهب باشد، ممکن است پزشک شما با بررسی شکم خود را برای کبد بزرگ‌شده، تشخیص دهد. بااین‌حال، کبد شما می‌تواند بدون بزرگ شدن التهاب ایجاد شود. اگر خستگی یا از دست دادن اشتها را تجربه کرده‌اید با پزشک خود در میان بگذارید. همچنین در مورد هرگونه سابقه مصرف الکل، دارو و مصرف مکمل، به پزشک خود اطلاع دهید.
پزشک شما ممکن است آنزیم‌های کبدی را در طول یک آزمایش خون معمولی بالاتر از حد طبیعی ببیند. این تشخیص کبد چرب را تائید نمی‌کند، اما به التهاب کبدی مربوط می‌شود. برای تشخیص علت التهاب، نیاز به تجزیه‌وتحلیل بیشتر است.
پزشک شما ممکن است از یک سونوگرافی برای تشخیص چربی در کبد استفاده کند. سایر مطالعات تصویربرداری نیز ممکن است انجام شود، مانند اسکن CT یا MRI.
یک آزمایش دیگر تصویربرداری مشابه با سونوگرافی یک Fibro Scan است. مانند یک سونوگرافی، Fibro Scan با استفاده از امواج صوتی برای تعیین چگالی کبد و مناطق متناظر با بافت چربی و طبیعی کبد.
مطالعات تصویربرداری می‌توانند چربی را در کبد تشخیص دهند، اما نمی‌توانند به پزشک کمک کنند که میزان آسیب را تائید کند.
بیوپسی کبدی هنوز بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبد است. در طول بیوپسی کبد، دکتر شما یک سوزن را به داخل کبد وارد می‌کند و یک‌تکه بافت را برای آزمایش خارج می‌کند. این عمل با یک آمپول بی‌حسی انجام می‌شود. بیوپسی کبدی تنها راه برای شناختن شدت کبد چرب یا سایر بیماری‌های کبدی است. بیوپسی همچنین می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا علت دقیق را تعیین کند.
کبد چرب چگونه درمان می‌شود؟
تحقیقات در خصوص دارو‌هایی که ممکن است به درمان کبد چرب کمک کند در حال انجام است. در مرحله اول نکاتی را باید رعایت کرد. این توصیه‌ها معمولاً شامل موارد زیر هستند:
محدود کردن یا اجتناب از نوشیدنی‌های الکلی
مدیریت کلسترول و کاهش مصرف قند‌ها و چربی‌های اشباع‌شده
کاهش وزن
کنترل قند خون
اگر به علت چاقی یا عادات غذا خوردن ناسالم کبد چرب داشته باشید، پزشک ممکن است به شما پیشنهاد کند که فعالیت بدنی را افزایش دهید و انواع خاصی از مواد غذایی را به رژیم خود اضافه کنید. کاهش تعداد کالری که هرروز مصرف می‌کنید می‌تواند به کاهش وزن و بهبود کبد چرب کمک کند.
در مراحل اولیه، شما می‌توانید با کاهش یا حذف غذا‌های چرب و مواد غذایی حاوی قند بالا از رژیم غذایی خود، بیماری کبد چرب را بهبود بخشیده و معکوس کنید. یک رژیم متعادل با غذا‌های سالم مانند میوه‌های تازه، سبزیجات تازه، دانه‌های کامل و چربی‌های سالم مانند آجیل و آوکادو را انتخاب کنید. گوشت قرمز را با پروتئین‌های نابالغ مانند سویا، مرغ، بوقلمون و ماهی جایگزین کنید. از نوشیدنی‌های شیرین، آبمیوه‌ها و سودا‌ها باید اجتناب شود.