تائید طرح حمایت از مرمت بافت‌های تاریخی در شورای نگهبان/روزهای خوب میراث‌فرهنگی در راه است
به‌گزارش گروه جامع ، نمایندگان در جلسه علنی خود در 29 اردیبهشت 98، با تصویب کلیات طرح یک‌فوریتی حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی‌فرهنگی و توانمندسازی مالکان و بهره‌برداران بناهای تاریخی‌فرهنگی با ۱۳۸ رأی موافق، ۳۶ رأی مخالف و ۴ رأی ممتنع از مجموع ۲۱۹ نماینده حاضر در جلسه موافقت کردند.
این طرح از سال 1393 و در دوره قبلی به مجلس تقدیم شد اما بنابه دلایلی رأی نیاورد و بعد از گذشت پنج سال، نمایندگان مجلس با توجه به اهمیت حوزه میراث‌فرهنگی، در اقدامی به اهمیت صیانت از بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی كشور، به این طرح رای مثبت دادند.
این طرح که از روز اول با استقبال مدیران، کارشناسان و فعالان حوزه میراث فرهنگی روبه رو شد، نگاه بسیار خوب نمایندگان مجلس را به دنبال دارد و موارد بسیار خوبی را برای حمایت از حوزه میراث فرهنگی و مرمت آثار و بناهای تاریخی در دل خود جای داده است.
یک بسته حمایتی کامل
این مصوبه مجلس از ابتدا مورد تأیید و حمایت سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت و علی اصغر مونسان معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، با قدردانی از نمایندگان مجلس، طرح حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی و فرهنگی را یك بسته حمایتی از حوزه میراث‌فرهنگی دانست.
رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در پی تصویب این طرح در مجلس در گفت‌وگو با خبر ۲۰ شبکه ۴ سیما درباره این طرح گفت: «خوشبختانه نمایندگان محترم مجلس قانونی را مصوب کردند که یک بسته حمایتی بسیار خوب از حوزه میراث‌فرهنگی است و از نمایندگان محترم خصوصاً کمیسیون فرهنگی مجلس تقدیر و تشکر می‌کنم.»
وی افزود: «در حقیقت ما در این قانون شاهد هم‌افزایی دستگاه‌های مختلف برای حمایت از مرمت و احیای بناها و بافت‌های فرهنگی تاریخی کشور خواهیم، همچنین این قانون به توانمندسازی مالکان و بهره‌برداران از این بناهای تاریخی نیز کمک شایانی می‌کند و تحولی به نوع نگاه کشور به بافت‌های تاریخی و فرهنگی خواهد بود که موجب شکوفایی، حفاظت و صیانت از این آثار گران‌بهای میراث‌فرهنگی کشور خواهد شد و کمک شایانی به مدیریت یکپارچه در این بافت‌های تاریخی خواهد داشت.»
مونسان اضافه کرد: «یکی از موارد بسیار خوب در این طرح این است که ظرف دو سال آینده محدوده‌های بافت‌های تاریخی باید توسط سازمان میراث‌فرهنگی و همکاری وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مسکن، مشخص شود. ضمن این‌که بر اساس این مصوبه، دولت موظف شده است تدابیر لازم را برای جبران محدودیت‌های اعلام‌شده از قبیل تراکم و زمین معوض بیندیشد.»
مونسان در ادامه گفت: «یکی از موضوعات بسیار خوب دیگر که در این طرح به‌صورت قانون از سوی نمایندگان تصویب شد این است که اگر در بافت‌های فرهنگی تاریخی تخلفی صورت گیرد، به کمیسیون ماده ۱۱۰ ارسال نمی‌شود تا برای آن جریمه تعیین شود بلکه حتماً قلع‌وقمع می‌شود و با پرداخت جریمه مشکل حل نخواهد شد، این موضوع خیلی به صیانت از بافت‌ها و بناهای تاریخی کمک خواهد کرد.»
معاون رئیس‌جمهوری به یکی دیگر از ماده‌های موجود در این طرح اشاره کرد و افزود: «در این طرح، همه دستگاه‌های اجرایی موظف شده‌اند هزینه‌های مربوط به پژوهش و حفاظت از آثار منقول و غیرمنقول ثبت‌شده ملی را که در اختیار آن‌هاست از محل اعتبارات داخلی خود انجام دهند.»
وی ادامه داد: «نکته مهمی که در این طرح به توانمندسازی مالکان و بهره‌برداران از بافت‌های تاریخی کمک می‌کند این است که بانک‌ها موظف شدند که اسناد مالکیت بناهای تاریخی ثبت‌شده را که قابل انتقال است به‌عنوان وثیقه بپذیرند که این موضوع خیلی کمک می‌کند که مالکان و بهره‌برداران از طریق اسناد بناهای تاریخی بتوانند تسهیلات دریافت کنند. ضمن این‌که بانک مرکزی نیز موظف شده است از طریق بانک‌های عامل همه تسهیلاتی که در قانون احیای بافت‌های فرسوده وجود دارد برای بناهای تاریخی نیز اختصاص دهد.»
رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ادامه داد: «موضوع دیگری که در این طرح به آن اشاره شده است، موضوع مهارت‌آموزی است که بر اساس این مصوبه وزارت کار موظف شد از طریق سازمان فنی و حرفه‌ای برای تربیت استادکاران و کاردان‌های تجربی در حوزه مرمت آثار تاریخی اقدام کند، همچنین وزارت علوم و وزارت آموزش‌وپرورش موظف شده‌اند که سرفصل‌ها و محتوای دروس و شیوه آموزش را به‌گونه‌ای تدوین کنند که قابل این باشد که این دانش‌آموختگان تبدیل به مهارت آموزان در حوزه مرمت شوند.»
طرح نوید بخش مجلس
محمدحسن طالبیان معاون میراث‌فرهنگی کشور در همان روزهای اول تصویب این طرح با قدردانی از توجه نمایندگان مجلس به حوزه میراث‌فرهنگی و آثار و بناهای تاریخی در کشور از این طرح به عنوان یک طرح جامع نام برد و گفت: «طرح حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی‌فرهنگی، نوید بخش روزهای خوب برای میراث‌فرهنگی است.»
وی با اشاره به تصویب این طرح در جلسه روز گذشته مجلس، این مصوبه را حمایت عملی نمایندگان مجلس از حوزه میراث‌فرهنگی قلمداد کرد و گفت: «از نمایندگان محترم مجلس و نیز دستگاه‌های مرتبط که مدت طولانی برای بررسی و تهیه این طرح تلاش کردند و جلسات تخصصی برگزار کردند تشکر و قدردانی می‌کنم.»
وی افزود: «طرح حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی‌فرهنگی در حقیقت به حمایت‌های بیشتر از مالکان بناهای تاریخی و ساکنان خانه‌های تاریخی کمک می‌کند.»
طالبیان افزود: «ضمن این‌که این طرح یک طرح حمایتی از سرمایه‌گذارانی است که در بافت‌های تاریخی سرمایه‌گذاری می‌کنند.»
طالبیان گفت: «یکی از مهم‌ترین نتایج این طرح این است که به یکپارچگی ارائه خدمات در بافت‌های فرهنگی‌تاریخی کمک می‌کند.»
معاون میراث‌فرهنگی کشور تصریح کرد: «یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که در طرح تفصیلی و یا طرح هادی، امکان این وجود داشت که بافت‌های تاریخی و فرهنگی آن‌طور که باید و شاید موردتوجه قرار نگیرند که با تصویب این طرح، این بافت‌ها در قالب طرح ویژه مورد بررسی قرار می‌گیرند.»
طالبیان در بخش دیگری از صحبت‌های خود به ارزش سند بناها و خانه‌های بافت‌های فرهنگی – تاریخی اشاره کرد و افزود: «در ارائه تسهیلات، اسناد خانه‌های تاریخی واقع در بافت‌های فرهنگی‌تاریخی خیلی موردتوجه قرار نمی‌گرفت که با این طرح خوب مجلس، اسناد این خانه‌ها نیز به‌عنوان یک وثیقه ارزشمند مورد قبول بانک‌ها خواهد بود.»
یک مصوبه مترقی
سید هادی احمدی مدیرکل حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی نیز با اشاره به اهمیت این طرح گفت: «طرح حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی، یک مصوبه مترقی است و از نمایندگان مجلس برای تصویب این طرح نهایت تشکر را داریم.»
وی در تشریح پیشینه این طرح گفت: «موضوع این طرح از مجلس قبلی آغاز شد و زمان طرح آن به 5 سال قبل بازمی‌گردد، 5 سال پیش این طرح به‌عنوان یک پیشنهاد در مجلس مطرح شد و در این مدت 5 سال گذشته، جلسات تخصصی بسیار زیادی در خصوص این طرح برگزار شد.»
احمدی افزود: «در این مدت دستگاه‌های مختلف ازجمله سازمان میراث‌فرهنگی در نشست با نمایندگان مجلس در کمیسیون‌هایی مثل کمیسیون فرهنگی و نیز نشست‌های تخصصی در سازمان میراث‌فرهنگی به بررسی این طرح پرداختند و سال گذشته این طرح در مجلس مطرح و خوشبختانه در جلسه علنی مجلس تصویب شد.»
مدیرکل حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی، ادامه داد: «این طرح در حقیقت یک حلقه مفقوده در خصوص مالکان بناها و خانه‌های تاریخی بود که خوشبختانه با نظر مساعد نمایندگان مجلس تصویب شد.»
وی افزود: «افرادی که در بافت‌های تاریخی زندگی می‌کنند به خاطر رعایت قوانینی مثل حریم آثار تاریخی و ... محدودیت‌هایی دارند که با تصویب این طرح محدودیت‌ها و مشکلات مالکان خانه‌های تاریخی برطرف شده و به سازمان میراث‌فرهنگی، این اجازه را می‌دهد تا بیشتر به نیازهای مالکان خانه‌های تاریخی بپردازد.»
احمدی در ادامه به بخش‌های مختلف این طرح اشاره کرد و گفت: «این طرح، ماده‌هایی دارد که می‌تواند به حوزه میراث‌فرهنگی کمک بسیاری کند، این طرح مورد تائید و موافقت سازمان میراث‌فرهنگی است و ماحصل 5 سال کار کارشناسی و همکاری سازمان میراث‌فرهنگی، دستگاه‌های مختلف و نمایندگان مجلس است.»
مروری بر مفاد این طرح نشان می دهد، تعریف و تمجید مدیران، کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی از این طرح و استقبال آن‌ها از آن بی دلیل نیست.
متن طرح
این طرح ۱۹ ماده دارد و در این جلسه ماده ۱ این طرح مربوط به تعریف اصطلاحات به‌کاررفته در این قانون نیز به شرح زیر تصویب شد:
الف) حفاظت: به معنای کلی فعالیت‌های پسینی و پیشینی در خصوص پاسداری از ارزش‌های مادی است همچون بناهای تاریخی
ب) مرمت: علمی‌ات تخصصی و همه‌جانبه (کمی و کیفی) است که هدف آن حفظ، بیان و آشکار کردن ارزش‌های تاریخی، فرهنگی و زیبایی‌شناختی یک اثر با لحاظ اصالت و یکپارچگی آن است و مراحل گوناگونی اعم از تداوم، تثبیت و استحکام‌بخشی تا بازگردانی وضعیت موجود به وضعیت اصیل و پایدار را شامل می‌شود.
پ) احیا: فرایندی هدفمند از مجموع اقدامات را شامل می‌شود که به‌منظور حفاظت و ارتقای کیفی با حفظ اصالت و یکپارچگی در بافت‌های تاریخی-فرهنگی انجام می‌شود.
ت) صیانت: به معنای کلیه فعالیت‌های پسینی و پیشینی در خصوص پاسداری از ارزش‌های معنوی است همچون ارزش‌های بناهای معنوی که مربوط به تاریخ و فرهنگ یک کشور باشد.
ث) حریم بنا: نواحی اطراف یک اثر فرهنگی، تاریخی، طبیعی ملی یا جهانی که همراه با ضوابط و مقررات قانونی با هدف محافظت مؤثر از آن اثر و حمایت‌های قانونی به‌عنوان لایه‌های حفاظتی (منظری، ساختاری، عملکردی) بر روی نقشه مشخص می‌شود.
ج) محدوده بافت: محدوده یک منطقه تاریخی و فرهنگی ثبت‌شده که همراه با ضوابط و مقررات قانونی با هدف محافظت مؤثر از آثار فرهنگی، تاریخی، طبیعی ملی یا جهانی موجود در آن منطقه و حمایت‌های قانونی به‌عنوان لایه‌های حفاظتی (منظری، ساختاری، عملکردی) بر روی نقشه مشخص می‌شود.
چ) کاربری متناسب: به حفظ و ارتقای هویت و ارزش‌های اثر با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و مزیت‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی و همچنین اجتماعی، اقتصادی آن برای پاسخگویی به نیازهای معاصر وفق ضوابط و مقررات و قوانین ناظر به موضوع اطلاق می‌شود.
ح) طرح ویژه حفاظت و احیای بافت‌های تاریخی-فرهنگی: طرحی است که با توجه به ویژگی، ظرفیت و مزیت تاریخی، فرهنگی و طبیعی بافت تاریخی-فرهنگی شهر و روستا با هماهنگی و همکاری نزدیک کلیه دست‌اندرکاران و ذی‌نفعان در مقیاس کل تا جزء به همراه طرح مدیریتی مربوطه ارائه شده و تکالیف همه دست‌اندرکاران در آن روشن باشد. در این طرح علاوه بر تنظیم روابط این بخش از شهر یا روستا با سایر تقسیمات شهر و روستایی زمینه‌های توسعه هماهنگ شهری و روستایی مد نظر قرار گیرد.
خ) حمایت: بسترسازی مناسب برای توانمندسازی مالکان و بهره‌برداری و ارتقای کیفیت زندگی ساکنان بافت‌های تاریخی-فرهنگی
د) سازمان: سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور
همچنین نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی امروز دوشنبه 16 اردیبهشت پارلمان و در جریان در بررسی طرح یک‌فوریتی حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی- فرهنگی و توانمندسازی مالکان و بهره‌برداران بناهای تاریخی- فرهنگی، با اکثریت آراء ماده (2) این طرح را تصویب کردند.
در متن ماده (2) این طرح آمده است: به‌منظور حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی- فرهنگی، سازمان مکلف است:
الف- با همکاری وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و کشور و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ظرف مدت حداکثر دو سال پس از تصویب این قانون نسبت به تکمیل، تعیین و ابلاغ محدوده بافت تاریخی- فرهنگی کلیه شهرها و روستاهای تاریخی اقدام کند.
ب- با همکاری وزارتخانه‌های راه و شهرسازی، کشور و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ظرف مدت حداکثر دو سال پس از تصویب این قانون نسبت به تهیه چارچوب طرح‌های ویژه حفاظت و احیای بافت‌های تاریخی- فرهنگی (ازجمله تعیین حرائم) با رویکرد صیانت از ارزش‌های تاریخی – فرهنگی و ارتقای کیفیت زندگی ساکنان این محدوده‌ها اقدام کند.
پ- ظرف مدت یک سال پس از تصویب این قانون، دستورالعمل‌های مورد نیاز برای مدیریت بهره‌برداری، نگهداری و پشتیبانی بناها، اماکن و بافت‌های تاریخی- فرهنگی با اولویت واگذاری فعالیت‌ها به بخش غیردولتی را تهیه و ابلاغ کند.
حالا خبر می رسد، شورای نگهبان بعد از رفع ایرادات مختصر این طرح، آن را تأیید کرده است و با تأیید این طرح حالا باید شاهد اتفاقات خوبی در حوزه میراث‌فرهنگی خصوصا بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی باشیم؛ بافت‌ها و محوطه‌های بی‌شماری كه شاید سال‌ها از بی‌توجهی و كم‌توجهی به آن‌ها انتقاد می‌شد.