حضور سلبریتی‌ها در تئاتر خیانت به این هنر است/مشکلات تئاتر تمامی شدنی نیست
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، این روزها تئاتر بیش از گذشته شاهد حضور چهره های سینمایی، ورزشی و موسیقی در قامت بازیگر هنرهای نمایشی است. افرادی که شاید گیشه را برای خود و تهیه کننده اثر تضمین کنند اما به همین نسبت فضا و فرصت کافی برای ظهور و بروز جوانان را از آنها می گیرند.
سالانه تعداد زیادی از جوانان در رشته های مختلف هنرهای نمایشی از قبیل ادبیات نمایشی، بازیگری، طراحی صحنه، کارگردانی و سایر شاخه ها فارغ التحصیل می شوند اما نکته مهم آنجاست که زیرساخت های تئاتر به هیچ عنوان نتوانسته در قیاس با تعداد هنرمندان جوان بستر اجرایی فراهم آورد.
به همین مناسبت خبرنگار گروه فرهنگی ، با تنی چند از هنرجویان، فارغ التحصیلان و هنرمندان جوان عرصه تئاتر به گفت و گو نشسته و جویای دغدغه ها و مشکلات آنها برای حضور در عرصه هنرهای نمایشی شده است. مهران خوشبین نویسنده و کارگردان جوان تئاتر از جمله کارگردانانی است که آخرین بار نمایش "زنده یاد زندان قصر" را روی صحنه داشته است.
میزان: وضعیت کلی تئاتر را در سال‌های گذشته چطور می‌بینید؟
خوشبین: وضعیت فعلی با وجود روی کار آمدن اهالی خود تئاتر در حوزه مدیریتی نوید این را می‌دهد تا با عملکرد این دلسوزانِ خودی رو به بهبودی باشد، گرچه این راه هموار نیست و وضعیت از ریشه مشکل دار است اما امید است تا با همدلی و همکاری اهالی تئاتر و مسئولین فرهنگی وضعیت فعلی بهبود پیدا کند.
میزان: با تاسیس و ظهور تماشاخانه‌های خصوصی امید بها دادن به نسل جوان به شدت قوت گرفت، اما بعد از چند سال این تماشاخانه‌ها تغییر رویه دادند. به نظر شما تماشاخانه‌های خصوصی امروزه برای نسل جوان تاثیر گذار هستند؟
خوشبین: جریانات و اتفاق‌های هنری باید از همه جهت بررسی و بعد اقدام شود. در برهه‌ای تماشاخانه‌های خصوصی بدون اساسنامه مشخص و تعریف شده به شکل اپیدمی شروع به رشد کردند که خود لطمه زدن به نسل جوان بوده است.
تماشاخانه‌های خصوصی با فراهم کردن زمینه ارائه کارِ بدون کیفیت و نداشتن تجربه به مخاطب باعث ضربه به شاکله ماهیت تئاتر شده اند. اما در حال حاضر تماشاخانه‌هایی با قدمت زیاد و تعریف شده همچنان فعالیت می‌کنند که دارای ملاک های کیفی برای انتخاب آثار هستند. این سالن ها بحران سالن در مقابل درخواست و تقاضا‌های فراوان برای قشر فعال تا حدودی رفع کرده اند که این جز اتفاق‌های خوب امروز است.
میزان: حضور چهره‌ها و سلبریتی‌ها در تئاتر دغدغه‌ای است که سالهاست مورد بحث بوده است. به نظر شما حضور این افراد قابل قبول بوده است یا نه؟
خوشبین: بن مایه تئاتر تاثیر گذاشتن در اندیشه مخاطب است، حضور چهره‌های مدیوم سینما باعث تجاری شدن تئاتر شده است که از منظری درست است و تزریق پول به این هنر مهجور باعث پیدایش بیشتر و ادامه می‌شود، اما به چه قیمتی؟. این خیانت است که تماشاگر صِرفاً برای دیدن شخص بازیگر از نزدیک پا در سالن نمایش بگذارد.
میزان: متاسفانه در آمد اهالی تئاتر در آمد مناسبی نیست و به هیچ عنوان نمی توان از این هنر ارتزاق کرد. آیا خود شما تئاتر را به عنوان یک شغل برای تامین معاش نگاه کردید؟
خوشبین: خیر. نمی توان به تئاتر به چشم یک شغل نگاه کرد. اما همیشه نگاهم این بود که این ندار بودن تئاتر و فعالیت در آن جز عشق و دیوانگی چیزی را نمی‌طلبد و هیچ عایدی ندارد.
میزان: به نظر شما مهمترین مشکل امروز تئاتر چیست و چه راهی برای حل آن پیشنهاد می‌کنید؟
مشکلات زیاد است و همه مهم. اما بهترین راه حل رجوع به خود است و رفع مشکلی که می‌دانیم و واقف هستیم. با این رجوع قطعا به مرور توقع از دیگران و زمینه چینی حاشیه را از بین می‌برد و اتفاق‌های خوب جریان ساز می‌شود.
میزان: به عنوان یک کارگردان و یا بازیگر همواره با دغدغه‌ای به نام متن روبرو هستیم. چرا همچنان در بخش نمایشنامه و یا فیلمنامه با مشکل مواجه ایم. آیا نسل جوان خوبی در نمایشنامه نویسی وجود دارند؟
میان: دغدغه متن بوده و هست و خواهد بود. به دلیل نوشته نشدن متن درست با ساختمان و خمیرمایه ادبی درست، این مشکل همواره ادامه دارد. بچه‌های عزیز ادبیات نمایشی به جای خلق، تاثیر اشتباه و تکرار از پیرامون را پیش قدم کار خود قرار می‌دهند که این تکرار اولین ضربه به نظام ادبیات نمایشی ما است. ضعف به وجود آمده هم باعث ترغیب به کار روی متون خارجی می‌شود و این باعث شده که ما حتی ادبیات خود را نشناسیم.
میزان: حضور چهره‌ها از طرفی باعث فروش بیشتر تئاتر شده است اما به گفته بسیاری از اهالی تئاتر این افزایش تعداد مخاطب کمکی به بالا بردن کیفیت نداشته و مخاطب این نوع تئاتر‌ها از تئاتر تجربی و دانشجویی حمایتی نمی‌کند. به نظر شما افزایش فروش تئاتر‌ها نشانی از اقبال عمومی به تئاتر است و یا این موجی گذراست؟
دقیقا اقبال عمومی به تئاتر است نه گذرا، چرا که تئاتر‌ها و سالن‌ها موضع و قشر مخاطب خاص خود را دارند، به عنوان مثال سالن مولوی که همه نمایش‌ها در آن به صورت دانشجویی و تجربی بوده همیشه مخاطب مختص خود را دارد. از منظری پرداخت به نوع مخاطب و حضور آنها در تئاتر همیشه خوب بوده چرا که سرمایه‌های این هنر هستند اما به شرطی که این مخاطب مدیریت شود تا همیشه مخاطب خود تئاتر باشد نه مخاطب سلبریتی.
میزان: جشنواره تئاتر فجر در راه است. شما از برگزاری این جشنواره در سال‌های پیش راضی هستید و آیا به نظرتون آثار بر اساس کیفیت به این جشنواره می‌رسند؟
جشنواره تئاتر فجر همه ساله در نوسان بوده و منتقدان و موافقان خود را همیشه داشته است اما واقف به این هستیم که سیستم پیشبرد جشنواره در دوره‌های پیشین ضعف‌های فاحشی اعم از انتخاب کار‌ها و لابی و رابطه داشته است. اما امسال با روی کار آمدن برهانی مرند نوید سال خوبی را برای جشنواره می‌دهد که امیدواریم گروه‌های خود جوش حاشیه ساز که همیشه بوده اند این بار به کمک مدیریت بیایند تا خاطره خوش و درستی در اذهان و دوره بماند.
میزان: هر بازیگر و یا کارگردان و هنرمندی برای آینده خود تصویری را شکل می‌دهد که به نوعی آرمان، آرزو و یا هدف وی است. دغدغه شما از حضور در تئاتر چیست و چه آینده‌ای را برای خودتان متصور می‌شوید؟
در این بازه زمانی و شرایط موجود هنرمند نمی‌تواند فردای خود را پیش بینی بکند چه برسد به آینده‌ای که آرمان و آرزوی شخصی باشد. اما امید دارم حال همه خوب باشد، چون اعتقاد دارم هنر کار کردن فارغ از هر چیزی اول باید حال خوب داشت و بعد روند فعالیت در این عرصه روز به روز در اوج باشد.
میزان: بسیاری از بازیگران تئاتر از همان ابتدا تئاتر را پلی برای رسیدن به سینما می‌دانند. آیا سینما مدینه فاضله بازیگری است و اینکه چرا این هجمه علاقه به سینما به وجود آمده است؟
همه می‌دانیم که مدیوم بازی در سینما و تئاتر متفاوت است، اصلِ بازی روندِ شکل گیری کاراکتر حتی باهم تفاوت فاحش دارند. اما طبق گفته شما همجمه علاقه به سینما صِرف دیده شدن است که در پی هم معروفیت دارد. اما بازیگر خوب چه در سینما چه در تئاتر همیشه بازیگر خوب است، چون اصول بازیگری خوب را می‌داند، بازیگرانی که از تئاتر وارد سینما شده اند کم نیستند اما آیا بازیگر سینما هم همان عملکرد خوب را در تئاتر دارد؟.
میزان: یکی از مشکلات مهم امروز تئاتر وجود رابطه، لابی و رانت در تمامی بخش‌ها است. امروزه انتخاب عوامل و به خصوص بازیگران بر اساس توانایی‌ها شکل می‌گیرد و یا معیار‌های دیگه‌ای در این عرصه وجود دارد؟
این مشکل مختص تئاتر نیست و در همه هنر‌ها به مراتب هست. خروجی رانت و لابی در آینده نه چندان دور مشخص می‌شود که تا الان هم ثابت شده هیچ بازده مفیدی نداشته بلکه ضربه به ساحت خود تئاتر و اجرا زده است. تصور این که گروهی بدون هیچ تخصصی با رانت و لابی نمایش را روی صحنه می‌برند و مخاطبی که اولین تجربه تئاتر دیدن دارد و این نمایش را می‌بیند، آیا ترغیب می‌شود همچنان مخاطب تئاتر بماند؟.
میزان: به طور معمول می‌بینیم که گروه‌های پر چهره در کمتر از یک ماه تمرین اثر را روی صحنه می‌برند، اما گروه‌های جوان بعد از ماه‌ها تمرین همچنان دغدغه سالن اجرا دارند. چگونه می توان این دغدغه‌ها را از بین برد و آیا تئاتر میتواند با یک ماه تمرین به رسالت خود برسد؟
این مشکلات ریشه در فقر فرهنگی تلاشگران در بدنه تئاتر دارد. تئاتر امروز ما هنر بی در و پیکر‌ی است که مهجور و درمانده مانده و عملا هر شخص میتواند کار کند و هیچ نهاد فرهنگی نیست که جویای این فعالیت‌ها باشند.