شخصیت سیاسی «امام حسن مجتبی(ع)» موجب بقای دین اسلام شد/شبیه‌ترین فرد به پیامبر اکرم(ص)
حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالصالح شمس‌اللهی کارشناس مذهبی و پژوهشگر حوزه در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگی در خصوص امام حسن مجتبی (ع) گفت: صحبت کردن از شخصیت بزرگوار و عظیم امام حسن مجتبی (ع) کار ساده و راحتی نیست. شخصیتی که در ابعاد مختلف قابل توجه و بررسی است.
وی در همین راستا افزود: باید به زندگی معصومین (ع) به عنوان یک جریان عینی نگاه کنیم و از اعمال آن‌ها الگوبرداری کنیم. در بعد اجتماعی باید گفت بالاترین مسئله‌ای که در زندگی امام حسن مجتبی (ع) وجود داشت توجه به معیشت‌های جامعه بود با اینکه ایشان قدرت را در دست نداشتند؛ زمانی که طی چهار سال و نه ماه، چند جنگ بر امیرالمومنین (ع) تحمیل شد امام حسن (ع) نیز در این جنگ‌ها حضور داشتند، بنابراین بحث قدرت و حکومت ایشان مطرح نبود.
این کارشناس مذهبی درباره اهمیت حضور حضرت امام حسن(ع) در جامعه با وجود خلافت‌شان اظهار کرد: امام حسن مجتبی(ع) پس از شهادت پدر بزرگوارشان شش ماه خلافت در اختیار داشتند، که دائما کشمکش در جریان خلافت ایشان بود که در نهایت به صلح انجامید. ایشان در آن زمان با وجود تمام مشکلات جامعه را رها نکردند و تا جایی که برایشان ممکن بود سعی داشتند نیاز‌های اولیه یتیمان و مستمندان را برآورده سازند و طوری نباشد که نیازمندی در اطراف ایشان باشد و گرسنه بخوابد.
حجت‌الاسلام والمسلمین شمس اللهی ادامه داد: حضرت به تمام فقرا مانند یتیمان و در راه‌ماندگان محبت و توجه داشتند. در زمان امیرالمومنین (ع)، ایشان خود به دنبال رفع نیاز نیازمندان می‌رفتند و حتی بعد از امیرالمومنین (ع) مطابق وصیت ایشان، رسیدگی به فقرا به امام حسن مجتبی (ع) سپرده شد.
وی افزود: ایشان شب‌ها مانند پدرشان کیسه‌های نان، خرما و مایحتاج را روی دوش می‌گذاردند و به خانه فقرا و یتیمان رفته و اغذیه را تقسیم می‌کردند، ایشان درست مانند همان شیوه پدر، بدون اینکه کسی متوجه شود این کار را انجام می‌دادند. در تاریخ ثبت شده است که چند نفر بعد از ارتحالشان اثر زخم و پینه بر کمرشان وجود داشت، وقتی درباره این پینه‌ها از ایشان سوال می‌شد می‌فرمودند: از شدت کار برای فقراست.
این پژوهشگر حوزه ادامه داد: اهتمام امام حسن مجتبی (ع) در رسیدگی به فقرا وجود داشته است، در تاریخ نقل شده که ایشان دو مرتبه تمام دارایی خود را در راه خداوند انفاق کردند، اهل بیت (ع) اهل تلاش و کار بودند، امام حسن مجتبی (ع) تجارت کرده و از درآمد خوبی برخوردار بودند و این دارایی را دو مرتبه انفاق کردند، عملی که شاید باسخاوت‌ترین انسان‌ها چنین کاری نکنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین شمس الهی درباره انفاق حضرت امام حسن (ع) توضیح داد: وقتی حضرت امام حسن مجتبی(ع) می‌دیدند با نگه داشتن مال خود، مالی که با تلاش به دست آمده، عده‌ای در جامعه گرسنه می‌مانند و دردی از جامعه کاسته می‌شود انفاق می‌کردند نه اینکه برای خودنمایی دست به چنین عملی بزنند. ایشان متوجه بودند که جامعه بیش از ایشان به دارایی شان نیاز دارد و توجیهی نمی‌بیند این دارایی را نزد خود نگه دارند.
این کارشناس مذهبی با اشاره به روایات متعدد از کرامات حضرت امام حسن مجتبی (ع) بیان کرد: «ابن صباغ مالکی» درباره کرم و بخشندگی امام حسن (ع) می‌نویسند «کرم وجود در واقع یک مولفه‌ای بود که در وجود ایشان کاشته شده بود».
وی درباره شباهت امام حسن به پیامبر اسلام (ص) اظهار کرد: انس ابن مالک می‌گوید: هیچ فردی از لحاظ چهره شبیه‌تر از «امام حسن(ع)» به «پیغمبر (ص)» نیست. در روایتی از امیرالمومنین (ع) آمده است که امام حسن (ع) از سینه تا سر شبیه‌ترین فرد به حضرت محمد (ص) بودند به شکلی که هم شباهت جسمی و هم شباهت روحی و خلقی به ایشان داشتند.
حجت‌الاسلام والمسلمین شمس‌اللهی درباره زندگی سیاسی حضرت مجتبی (ع) و شجاعت ایشان و شباهتشان به امام حسین (ع) توضیح داد: علاوه بر زندگی اجتماعی، زندگی سیاسی امام حسن (ع) هم بسیار قابل توجه است. متاسفانه عده‌ای به امام جفا کرده و وجود ایشان را به دلیل صلح‌نامه نادیده می‌گیرند. ایشان در شجاعت و شهامت چیزی کمتر از امام حسین (ع) ندارند به جز یار، امام حسین (ع) ۷۲ یار داشتند، اما برادرشان همین ۷۲ یار هم نداشتند.
وی تصریح کرد: در جنگ صفین امام حسن(ع) مبارزات شجاعانه‌ای داشته‌اند، اما شاید بزرگ‌ترین و بالاترین شجاعت امام حسن(ع) این بوده که ایشان برای دفاع از حریم اسلام و باقی ماندن اسلام حاضر شدند ناسزای اطرافیان را بشنوند، اما در بعد سیاسی، سیاست و کیاست به خرج بدهند، وجود مقدس امام مجتبی (ع) زمانی که به معاویه اعلام جنگ فرمودند: چهار هزار نفر را در نخیله آوردند، معاویه مکر کرد و آن چهار هزار نفر را از امام دور کرد و به سمت خود کشاند.
این کارشناس علوم قرآنی بیان کرد: حتی در تاریخ نقل شده است که آن مردم خیمه امام حسن (ع) را غارت کردند و سجاده از زیر پای امام سجاد (ع) کشیدند و حضرت با صورت بر روی زمین افتادند. امام حسن (ع) وقتی تشخیص دادند که در آن شرایط جنگیدن و ریختن خون فایده‌ای ندارد مجبور شدند با معاویه صلح‌نامه امضاء کنند، مظلومیت امام همین جاست، به روح بلندی نیاز است که تن به انجام این کار دهد، برای ایشان تقدیم کردن جان و شهید شدن که راحت‌تر بود نهایتا شهید می‌شدند، اما ایشان منفعت و مصلحت اسلام را در امضای این صلح‌نامه دیدند و در همان صلح نامه شرایطی قرار دادند که اگر معاویه آن شرایط را مراعات می‌کرد آینده به نفع اسلام بود، اما او شرایط را مراعات نکرد و شرایط خوبی نشد.
این پژوهشگر حوزه با اشاره به صلح امام حسن (ع) افزود: امام مجتبی (ع) نشان دادند چیزی که برای ایشان ملاک است بقای اسلام و زمینه سازی برای تعالی انسان است. معصومین به دنبال جنجال و کار فریبانه نیستند بلکه به دنبال انسانیت انسان، ساخته شدن و کمال انسان هستند. ایشان تشخیص دادند در آن برهه موظف به صلح هستند بنابراین طعنه دوستان را تحمل کردند، در روایات آمده است یکی از اطرافیان ایشان از کنارشان رد می‌شود و می‌گوید: «السلام علیک یا مذل المومنین؛ سلام بر کسی که طایفه مومنین را ذلیل کردی» این جمله بر امام حسن مجتبی(ع) بسیار سنگین بود، اما ایشان فقط تحمل کردند.
حجت‌الاسلام والمسلمین شمس‌الهی خاطرنشان کرد: جوان‌ها زندگی امام حسن محتبی (ع) و دیگر ائمه (ع) را در تمام ابعاد مطالعه کنند تا نکات خوبی را در پیروی کردن که معنی واقعی شیعه است دریافت کنند.