روایتی عاشقانه در کشمکش وقایع تاریخی

به گزارش گروه فرهنگی به نقل از پایگاه اطلاع رسانی سیما؛ «از یاد‌ها رفته» تصویری متفاوت از جامعه ایران در دوره پهلوی اول و حوالی سال ۱۳۲۰ شمسی در تهران را نمایش می‌دهد. ملودرامی که در بستر آن بسیاری از وقایع سیاسی و اجتماعی آن دوره از تاریخ ایران روایت می‌شود. مسائلی مثل کشف حجاب، خشونت‌های پهلوی اول علیه مردم و به ویژه جنایت در مسجد گوهرشاد، کشت و قاچاق مواد مخدر در آن دوره، عملکرد نشریات و روشنفکران و ... بازنمایی می‌شود.

یکی از دلایل تولید این نوع سریال ها، اهمیت تاریخ است. آگاهی تاریخی از الزامات بصیرت و دانش اجتماعی و فرهنگی است. مردم و جوامعی که شناخت بیشتر، دقیقتر و عمیق تری از گذشته کشور خود داشته باشند، کمتر اسیر تندباد‌ها می‌شوند و آسیب نمی‌بینند. به همین دلیل هم طی سال‌های اخیر، برخی از شبکه‌های ماهواره‌ای و همچنین جریان‌های سیاسی در پی تحریف گذشته و به عبارتی، تاریخ سازی هستند. این مسائل، توجه رسانه ملی به آثار تاریخی را افزون‌تر می‌کند. هر چند که صداوسیما اهتمام ویژه‌ای به ساخت و پخش فیلم‌ها و مجموعه‌های مستند تاریخی دارد، اما تجربه نشان داده که عامه مردم با سریال بیش از هر قالب رسانه‌ای و تلویزیونی دیگری ارتباط برقرار می‌کنند. تجربه نیز نشان می‌دهد که سریال‌های تاریخی، پربیننده‌ترین برنامه‌های تلویزیون بوده اند؛ از «سربداران» و «هزار دستان» گرفته تا «کیف انگلیسی» و ....

اما اهمیت «از یاد‌ها رفته» این است به اصلی‌ترین مسئله در هر اثر تاریخی، یعنی «هویت» توجه کرده است. مضمونی که پرداختن به آن در یک اثر دراماتیک مثل سریال تلویزیونی، دشوار و پیچیده به نظر می‌رسد. چرا که هویت یک مفهوم انتزاعی است و مثل برخی دیگر از موضوعات اجتماعی و فرهنگی، مثل فقر، استبداد، استعمار و ... نمی‌توان به سادگی آن را به قصه و نمایش تبدیل کرد. اما در این سریال، در قالب یک دختر از فرنگ برگشته که در جامعه آن روزگار ایران با چالش‌ها و بحران‌های عجیبی مواجه می‌شود، این مضمون به درام تبدیل شده است. این تکاپو در واقع نمادی از هویت یابی مردم ایران از گذشته تا به حال است. زمانه‌ای که در این سریال به تصویر کشیده شده، دوره خاصی در تاریخ معاصر ایران است. دوره‌ای که می‌توان آن را اوج گیری تضاد و تقابل بین سنت و مدرنسیم دانست. جامعه‌ای با بافت و ساختار سنتی و مذهبی که ناگهان با هجمه غرب زدگی و مدرنیته، آن هم به شکلی سطحی و تحمیلی مواجه می‌شود. در این میان، جوانان تحصیل کرده بیش از دیگران با بحران هویت درگیری پیدا می‌کنند.

یکی از ویژگی‌های مثبت «از یاد‌ها رفته» پرهیز از پرداخت مستقیم و شعاری به مضمون محوری سریال، یعنی هویت است. کارکرد اصلی ملودرام، به دست آوردن رگ خواب مخاطب از طریق برانگیختن احساسات است؛ کاری که به درستی در این سریال هم اتفاق می‌افتد. برخلاف بسیاری از سریال‌های تاریخی با موضوع عصر معاصر که مستقیم به تنش‌ها و تعارضات میان حکومت و طبقه حاکم با مخالفان سیاسی می‌پردازند، این بار با سریالی مواجه هستیم که به دل مردم و طبقات مختلف رفته است. به این ترتیب، به جای بازگویی مطالب بسیار تکرار شده، شرایطی فراهم شده تا از طریق آن، خود مخاطب با دیدن برخورد جریان‌های مختلف و وضع و حال مردم آن روزگار به کنه قضیه پی ببرد. این برخورد‌ها نیز در یک درام متشکل از روابط در هم تنیده و پیچیده شخصیت‌ها طراحی شده است. شخصیت‌هایی که هر کدام، نماینده طیفی از جامعه آن وقت ایران هستند. به این‌ها اضافه کنید ضرباهنگ مناسب و متعادل سریال و همچنین فضاسازی‌های شکیل آن را که چشم مخاطب را نوازش می‌دهند. در سیر این درام، به طور دائم، اتفاقات غافلگیر کننده‌ای رخ می‌دهند. طوری که مخاطب در پایان هر قسمت، کنجکاو است تا قسمت بعد را دنبال کند. یکی دیگر از جذابیت‌هایی که در قسمت اول «از یاد رفته ها» بروز یافت، نشانه شناسی دوره و زمانه‌ای است که داستان در آن اتفاق می‌افتد. یعنی در این سریال می‌توان نوع زندگی، شرایط اجتماعی، نحوه لباس پوشیدن، تیپ‌های مختلف اجتماعی مثل کلاه مخملی ها، روشنفکر‌های از فرنگ برگشته، خاندان سلطنت و ... را به تماشا نشست.

حضور بازیگرانی از نسل‌های مختلف به جذابیت ویترین «از یاد‌ها رفته» نیز کمک کرده است. از بازیگران جوانی، چون هلیا امامی، علیرام نورایی، پوریا پورسرخ، ترلان پروانه، مهدی سلوکی و مائده طهماسبی، تا بازیگران مطرح و باسابقه ای، چون بیتا فرهی، حسین پاکدل، حسین یاری، همایون ارشادی، مهدی فقیه، سیامک اطلسی، جهانبخش سلطانی، سیما تیرانداز، سعید راد، حبیب دهقان نسب و ...، اما از غافلگیری‌های این سریال در بخش بازیگری می‌توان به نقش آفرینی رضا یزدانی، خواننده مشهور به عنوان یکی از بازیگران اصلی اشاره کرد.