نقش مهم موزه‌ها در انتقال جامعه به سوی جامعه‌ای پایدار/آخرین باری که از یک موزه بازدید کردید کی بود؟
به گزارش خبرنگار گروه جامعه ، روز جهانی موزه مناسبت بین‌المللی ست که هر ساله روز ۱۸ می‌توسط شورای بین‌المللی موزه برگزار می‌شود. این رویداد هر ساله یک موضوع مشخص را برجسته می‌کند و فرصتی را به متخصصین موزه که امکان دیدار مستقیم با مردم را به دست بیاورند و چالش‌هایی که موزه با آن روبرو می‌باشد را برجسته می‌کند. در واقع هدف این است که موزه جایگاه خود را به عنوان که یک نهاد غیر خصوصی و دائمی برای عموم مردم به دست بیاورد. نهادی که در خدمت و توسعه جامعه است که میراث ملموس و ناملموس بشریت را در هر کشور نگهبانی می‌کند و محیطی را برای اهداف آموزشی، مطالعه و خوش وقتی ایجاد می‌کند. در نتیجه روز جهانی موزه امکانی ست برای بالا بردن آگاهی عمومی در مورد نقش موزه در توسعه جامعه امروز، در سطح بین‌المللی نقش ایفا می‌کند.
موزه به مکان خاصی که در آن مجموعه‌ای از آثار باستانی و صنعتی و اشیاء با ارزش را به معرض نمایش می‌گذارند، گفته می‌شود. موزه‌ها درحقیقت مکانی برای نمایش، آزمایش و تمرین روش‌های جدید تفکر و عمل را فراهم می‌آورند و در انتقال جامعه به سوی جامعه‌ای پایدار نقش مهمی ایفا می‌کنند.
تا به حال از خود پرسیده اید آخرین باری که از یک موزه بازدید کردید کی بود؟ اصلا تاکنون موزه رفته اید؟ جواب این سوال ساده از خود و اطرافیانمان نشان می‌دهد که موزه در بین اکثر مردم کشور ما ایران با وجود قدمتی چندین هزار ساله و تاریخی پر بار که اکنون بخش بزرگی از این تاریخ در این موزه‌ها نگهداری می‌شود جایگاهی ندارد که آمار‌های بازدید از موزه‌های ما به خوبی شاهد این مدعاست.
موزه ملی ایران با قدمتی بیش از ۷۰ سال، با دارا بودن ۳۰۰ هزار شیء و زیربنایی بیش از ۲۰ هزار مترمربع، نه‌تن‌ها بزرگ‌ترین موزه باستان‌شناسی و تاریخ ایران است، بلکه از نظر حجم، تنوع و کیفیت آثار نیز جزو یکی از چند موزه معتبر جهان محسوب می‌شود. اما جایی در میان یکصد موزه پربازدید جهان ندارد. صدر نشینان بازدیدکننده از موزه ملی گردشگران اروپایی هستند که به کشور می‌آیند و نه ایرانیان.
موزه در ایران ناشناخته مانده است و مهم‌ترین دلیل آن عدم ایجاد ارتباط بین شیء و موضوع به نمایش درآمده با بازدیدکننده است. فضای اکثر موزه‌ها کسالت‌آور و فاقد تکنولوژی‌های به‌روز دنیا هستند. چینش و نمایش اشیا تکراری و توضیح‌های علمی غیرقابل درک برای بازدیدکننده عادی است. این شیوه‌های سنتی موزه‌داری که بسیاری از آن‌ها در دنیا منسوخ شده‌اند، نه‌تن‌ها در جذب بازدیدکننده و ایجاد ارتباط کمکی نمی‌کنند، بلکه منجر به خروج هر چه سریع‌تر او از فضای کسالت‌بار موزه می‌شود.
از طرف دیگر، موزه‌ها در ایران با وجود پر بودن انبارهایشان از اشیای گوناگون، تنها به نمایش تکراری یک دسته از اشیا یا یک موضوع می‌پردازند که این اقدام امکان بازدید دوباره و چندباره افراد از موزه را می‌گیرد. درحالی‌که با توجه به حجم عظیم داشته‌های فرهنگی و تاریخی می‌توان ماهانه یا فصلی موضوع نمایش موزه‌ها را تغییر داد.
اکثر موزه‌ها در ایران به صورت دولتی اداره می‌شوند که درنتیجه رقابتی برای جذب بازدیدکننده در میان آن‌ها وجود ندارد. همین عدم رقابت منجر می‌شود که تبلیغاتی هم برای موزه صورت نگیرد، یا تنوع برنامه را در ارائه موزه‌ها شاهد نباشیم. ساعات بازدید آن‌ها به جز در شرایط خاصی مانند ایام عید مطابق ساعات اداری است. یعنی اگر یک کارمند بعد از تعطیلی از محل کار خود بخواهد در یک عصر از موزه بازدید کند، این امکان برای او وجود ندارد، که عملی است مغایر با اصول موزه‌داری در تعاریف شورای بین‌المللی موزه‌ها که موزه را یک موسسه دائمی و غیرانتفاعی می‌داند که در خدمت جامعه و توسعه آن قرار دارد و ورود به آن برای عموم آزاد است.
هر ساله در روز جهانی موزه و هفته پیشِ روی آن، برنامه‌های مختلفی از طرف میراث فرهنگی و شورای ملی موزه‌ها برنامه‌ریزی و ارائه می‌شود. اما اگر به دنبال استاندارد‌های جهانی باشیم و بخواهیم که موزه‌ها نقش خود را در توسعه پایدار جامعه ایفا کنند، تنها نباید به این روز و هفته محدود شویم. آمار بالای بازدید از موزه‌ها نباید منحصر به ایام نوروز و تعطیلات باشد، بلکه در تمام طول سال این تعامل و ارتباط باید وجود داشته باشد تا موزه‌ها بتوانند در افزایش آگاهی عمومی جامعه در زمینه‌های گوناگون نقش داشته باشند.
امسال نیز به مناسب روز جهانی موزه‌ها مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی‌تاریخی گفت: ۲۸ اردیبهشت، بازدید از موزه‌های تحت پوشش سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی وگردشگری رایگان است.
محمدرضا کارگر با اعلام این خبر افزود: به مناسبت روز جهانی موزه و هفته میراث فرهنگی به منظور ترغیب و تشویق عموم مردم برای بازدید از موزه ها، علاقه‌مندان به موزه و آثار تاریخی می‌توانند در روز شنبه ۲۸ اردیبهشت به صورت رایگان از موزه‌های تحت پوشش سازمان میراث فرهنگی بازدید کنند.
وی تأکید کرد: همچنین در صورت فراهم بودن شرایط، موزه‌ها و اماکن فرهنگی تاریخی تحت پوشش سازمان میراث فرهنگی می‌توانند تا ساعت ۲۰ میزبان علاقه‌مندان و بازدیدکنندگان باشند.
اسامی موزه‌های زیر مجموعه میراث فرهنگی را می‌توانید در اینجا ببینید.