دخل و خرج تئاتر به هم نمی‌خورد/هزینه ۱۲۴ میلیونی یک نمایش برای گروهی جوان
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، مسئله قیمت بلیت محصولات فرهنگی همیشه یکی از مشکلات جدی و پر حاشیه سالهای گذشته عرصه هنرهای نمایشی بوده و همواره افزایش یا کاهش آن از سوی مخاطبان و از سوی عوامل تولید نمایشی محل بحث بوده است.
فارغ از آثار سلبریتی محور و آثاری که به صورت تجملاتی و گاهاً با نام موزیکال روی صحنه می روند، تئاتر به صورت جداگانه و به معنای واقعی آن چه بهایی را برای تولید کننده و چه بهایی را برای مصرف کننده به همراه خواهد داشت.
به طور معمول در آثاری که مملو از چهره های مشهور ورزش و موسیقی و سینما هستند به بهانه حضور این افراد بلیت تئاتر را به هر قیمتی به مخاطب ارائه می کنند و مخاطب این آثار هم بیش از داشتن دغدغه تئاتر به فکر دیدن سلبریتی مورد نظر خود از فاصله نزدیک است.
آثار موزیکال هم به همین منوال بلیت ارائه می کنند. این آثار که البته به روابط فراوانی برای تخصیص سالن نیازمند هستند برای موفقیت در فروش بلیت های سرسام آوری را به مخاطبان ارائه می دهند. البته این نوع از آثار هنوز برای بسیاری از تهیه کنندگان ریسک بالایی دارند و در میان چند اثر تولید شده طی سالهای گذشته تنها دو اثر به مقصد خود یعنی گیشه رسیده اند.
اما در این میان به سراغ تئاتر دانشجویی و یا تئاتری می رویم که بازیگران آن را دانشجویان دغدغه مند این رشته تشکیل می‌دهند. جوانانی که با الگو قرار دادن اصل تفکر به دنبال راهی برای تاثیرگذاری تئاتر به صورت یک هنر داراماتیک هستند.
باید ببینیم یک گروه تئاتر دانشجویی اگر بخواهد اثر خود را در یک سالن نسبتاً خوب تئاتر روی صحنه ببرد باید چه هزینه هایی را متحمل شود. این نکته شایان ذکر است که منظور این گروه‌ها گروه های حرفه‌ای اما جوان تئاتر است که بیش از چهره محور بودن به بالا بودن کیفیت کلی اثر فکر می‌کنند.
به طور میانگین اگر بخواهیم برای یک گروه نمایشی 10 نفر عوامل را تصور کنیم باید دید این تعداد عوامل چه میران دستمزدی را دریافت می کنند. البته احتساب هزینه این گروه در حالی رخ می دهد که به طور معمول هر اثر نمایشی سه ماه تمرین و یک ماه روی صحنه می رود.
حال اگر عوامل این نمایش را به طور کلی همطراز تصور کرده و دستمزد تمامی آنها را برابر با یکدیگر بدانیم و در وجه دیگر دستمزد حداقل معادل یک میلیون تومان به ازای هر ماه فعالیت را برای آنها در نظر بگیریم. در مجموع با هزینه های یاد شده مبلغ 40 میلیون تومان برای یک گروه نمایشی با 10 نفر عضو باید در نظر گرفته شود.
البته دستمزد مورد نظر در این باب از حداقل دستمزد وزارت کار نیز کمتر است که اگر بخواهیم حداقل دستمزد کارگری را نیز به هنرمند تئاتر بدهیم این رقم به شدت افزایش خواهد یافت. اگر این گروه 10 نفره تئاتر دستمزد کارگری معادل یک میلیون و ۵۱۶ هزار و ۱۰۰ تومان در سال ۹۸ را دریافت نمایند، هزینه جمعی معادل 60 میلیون تومان خواهد شد.
حال فارغ از دستمزد عوامل نمایش باید به هزینه های دیگری همچون طراحی صحنه، طراحی موسیقی، طراحی لباس، طراحی نور، طراحی گریم، طراحی گرافیک، تبلیغات، هزینه مکان تمرین و مهمتر از همه هزینه اجاره سالن را نگاهی درست انداخت.
هزینه اجاره سالن نمایشی با حداقل ظرفیت 100 صندلی در شهر تهران حداقل 1 میلیون تومان به ازای هر شب نمایش است. اگر یک گروه نمایشی بخواهد اثری را به مدت 30 شب روی صحنه ببرد باید حداقل مبلغ 30 میلیون تومان هزینه پرداخت نماید. تا اینجا هزینه سالن نمایش و دستمزد عوامل به مبلغی معادل 90 میلیون تومان می رسد.
حال به سراغ طراحی صحنه می رویم. اگر گروهی نمایشی بخواهد طراحی و ساخت یک دکور متوسط از لحاظ هزینه را انجام دهد در شرایط فعلی باید حداقل ده میلیون تومان برای این طراحی و ساخت در نظر بگیرد. هزینه ای که گاها میتواند به مبالغ بالای 50 میلیون برسد اما در این زمینه هم حداقل را در نظر می گیریم تا مجموعا با هزینه سالن و دستمزد عوامل به رقم 100 میلیون برسیم.
گروه های نمایشی جوان به دلیل مشکلات اقتصادی در اکثریت مواقع از موسیقی انتخابی از آثار دیگر همچون فیلم ها استفاده می کنند اما اگر بخواهند ساخت موسیقی برای اثر خودشان را در نظر بگیرند باید مبلغی حداقل 5 میلیون تومان را کنار بگذارد. البته اگر این گروه بخواهد موسیقی زنده داشته باشد این مبلغ حداقل سه برابر می شود.
به طور کلی اگر برای سایر بخش های تئاتر مبالغ حداقلی روبرو را در نظر بگیریم باید دید در آخر به چه مبلغی خواهیم رسید. طراحی و اجرای گریم 3 میلیون تومان، طراحی گرافیک و تبلیغات محیطی و مجازی 5 میلیون تومان، هزینه مکان تمرین برای 3 ماه متوالی 2 میلیون تومان، طراحی لباس 3 میلیون تومان، طراحی نور 2 میلیون تومان، تدارکات و پذیرایی 1 میلیون تومان.
جمع ارقام فوق که بر حداقلی بودن آنها بارها تاکید شده برای اجرای یک نمایش 30 شبه با سه ماه تمرین مبلغی معادل 124 میلیون تومان باید در نظر گرفت. مبلغی که به طور قطع در بخش های اجرایی بسیار بالاتر در عمل و اجرا در خواهد آمد.
حال به سالن نمایش باز می گردیم تا ببینیم این گروه جوان حرفه ای تئاتر باید روزانه چه تعداد مخاطب را جذب نماید تا حداقل هزینه های خود را جبران کند. اگر این گروه اثر نمایشی خود را با بلیت 30 هزار تومانی عرضه کند باید به صورت متوسط هر شب 135 نفر مخاطب را به سالن بکشاند که با احتساب کسر درصد درگاه های فروش بلیت این تعداد به 140 نفر می رسد که در یک سالن 100 نفره مقدور نیست.
اگر این گروه اثر نمایشی خود را با بلیت 35 هزار تومانی عرضه کند باید به صورت متوسط هر شب 115 نفر مخاطب را به سالن بکشاند که با احتساب کسر درصد درگاه های فروش بلیت این تعداد به 125 نفر می رسد که در یک سالن 100 نفره باز هم مقدور نیست.
در قیمت بندی بعدی با تخصیص بلیت 40 هزار تومانی 100 نفر و با بلیت 45 هزار تومانی 95 نفر نیاز است تا هزینه های تولید یکسره به صفر برسد. البته با در نظر گرفتن کسر کردن درگاه فروش بلیت که 5 در صد از فروش کل را بر می دارد در حالت اول 110 نفر و در حالت دوم 105 نفر مخاطب نیاز است.
در پایان اگر گروهی نمایشی با حداقل‌های ذکر شده نمایشی را روی صحنه ببرد باید هر شب با ظرفیت کامل سالن روبرو شود تا در اولین گام هزینه های خود را در بیاورد. اما با شرایط موجود و همچنین آمار ارائه شده در خصوص سرانه تماشای تئاتر در سال گذشته بعید است که اثری نمایشی با بالاترین کیفیت از سوی یک گروه جوان حرفه ای با این اقبال عمومی بدون داشتن سلبریتی روبرو شود.
تمامی اتفاقات موجود در تئاتر را باید نهادی به نام مرکز هنرهای نمایشی و در گام بعدی اداره تئاتر و خانه نمایش پیگیری نمایند اما متاسفانه این سه مرکز سالهای گذشته چتر حمایتی خود از تئاتر را کاملاً برداشته اند و مشخص نیست بودجه سالانه این ارگان ها اگر برای تولید واستعدادیابی در این عرصه صرف نمی شود با چه برنامه ریزی و برای چه اهدافی خرج می شود.
آمار فوق و رقم های اعلام شده طی سالهای گذشته برای اکثریت گروه های نمایشی مانند یک رویا بوده است. گروه های جوان نمایشی بدون هیچ پشتوانه مالی و حمایت دولتی حتی از جیب خود هزینه می کنند تا بتوانند هزینه اجاره سالن و سایر اتفاقات را به دست آورده اند اما آیا این راه می تواند آینده آنها را تامین و تضمین کند یا خیر.